Przyjmowanie odpowiednich ilości wody pozwala utrzymać prawidłową gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Jest także niezbędna do prawidłowego przebiegu reakcji chemicznych i procesów biologicznych. Wszystkie rozpuszczone w niej substancje tworzą roztwór o określonym pH. Jego wyższy poziom jest charakterystyczny dla odczynu zasadowego, ale gdy zaczyna spadać, odczyn zasadowy zamienia się na kwaśny. Zdrowy organizm z zachwianiami pH radzi sobie sam, poprzez odpowiednie mechanizmy regulujące równowagę kwasowo-zasadową.

Kwasica metaboliczna –przyczyny

Obniżenie pH organizmu jest stanem zagrażającym zdrowiu, ponieważ prowadzi do rozpadu białek i tłuszczów na związki proste. Następuje wtedy obniżenie wrażliwości mięśni naczyń krwionośnych na hormon regulujący funkcjonowanie układu krążenia – noradrenalinę wytwarzaną przez nadnercza.

Przyczyną kwasicy metabolicznej są inne choroby – szczególnie cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba nerek lub wątroby. Jest diagnozowana również w przypadku niektórych nowotworów. Zdarza się, że pojawia się na skutek wstrząsu – niedotlenienia tkankowego. Często do stanu zakwaszenia krwi dochodzi w przypadku zatrucia alkoholowego (kwasica ketonowa) – zwłaszcza po spożyciu alkoholu metylowego lub etylenowego.

Jak zbudowany jest układ pokarmowy? Dowiesz się tego z filmu:

Kwasica metaboliczna - objawy

Charakterystyczne objawy kwasicy dotykają przede wszystkim układu oddechowego – pojawia się przyspieszony i bardzo głęboki oddech, określany w medycynie jako oddech Kussmaula. Są to szybkie i głębokie oddechy wywołane utrzymującym się drżeniem ośrodka oddechowego. Ponadto wyniki badań krwi wskazują na zaburzenia w gospodarce elektrolitowej, a cierpiące na kwasicę metaboliczną osoby odczuwają zaburzenia w pracy serca. Ciśnienie tętnicze krwi ma tendencję do nagłych skoków, mogą pojawić się zaburzenia ze strony układu nerwowego, np. zaburzenia świadomości. Kwasica metaboliczna może także wywoływać bóle brzucha oraz ból w klatce piersiowej.

Warto zaznaczyć, że objawy kwasicy metabolicznej w dużej mierze zależą od jej rodzaju. W przypadku kwasicy ketonowej jednym z najbardziej charakterystycznych objawów jest zapach acetonu z ust pacjenta.

Objawy utajonej kwasicy metabolicznej

Kwasica metaboliczna jest zawsze efektem choroby i mówienie o utajonej kwasicy metabolicznej jest generalnie sprzeczne z dostępną wiedzą medyczną. Kwasica jest niestety bardzo poważnym schorzeniem, które w bardzo krótkim czasie może doprowadzić do zgonu, co uniemożliwia w zasadzie normalne funkcjonowanie z “utajoną kwasicą”, o którym można przeczytać w niektórych artykułach. Jeżeli narządy na skutek przeciążenia nie nadążają z pozbywaniem się toksyn, równowaga kwasowo-zasadowa jest w stanie permanentnego zaburzenia.

Zobacz także:

Kwasica mleczanowa – objawy zakwaszenia organizmu. Jakie badania należy wykonać?

Kwasica metaboliczna w ujęciu klinicznym jest stanem, który może zagrażać życiu i jest wysoce mało prawdopodobne żeby doprowadziły do niej czynniki inne niż choroba. Może natomiast wystąpić lekkie i utrzymujące się zakwaszenie organizmu na skutek np. nieodpowiedniej diety, kiedy pH utrzymuje się w dolnych granicach normy. Ten rodzaj zakwaszenia organizmu może utrzymywać się bądź pogłębiać na skutek diety, w której zbyt duży procent stanowią produkty kwasotwórcze, a zbyt mały substancje alkalizujące. Stan ten nie zagraża życiu, ale może wpływać na poprawne funkcjonowanie organizmu. Nie można jednak mylić lekkiego zakwaszenia organizmu z bardzo groźną kwasicą metaboliczną.

Co zrobić, aby nerki pracowały bez zarzutu? Dowiesz się tego z filmu:

Kwasica metaboliczna – leczenie i profilaktyka

Leczenie kwasicy metabolicznej uzależnione jest od przyczyny oraz stanu pacjenta. Pozostawiona bez leczenia kwasica metaboliczna zagraża życiu i zdarza się, że prowadzi do śmierci pacjenta.

Kwasica metaboliczna - diagnoza

W procesie diagnozy niezbędne jest wykonanie badania gazometrycznego krwi. Umożliwia ono rozpoznanie i monitorowanie zaburzeń kwasowo-zasadowych we krwi, a także ocenić czy wymiana gazowa w organizmie przebiega prawidłowo. W badaniu gazometrycznym (tzw. gazometrii) sprawdza się aż osiem parametrów. Należą do nich:

• pH;

• pCO2 (ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej);
  

• HCO3-akt (poziom wodorowęglanów we krwi),

• HCO3-std (stężenie wodorowęglanów),
  

• BE (stosuenk między prawidłowym a aktualnym stężeniem zasad buforowych we krwi), 
  

• pO2 (ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej),
  

• ctCO2 (całkowite stężenie dwutlenku węgla we krwi),

• SaO2 ( stężenie tlenu w hemoglobinie).
  

Jeśli badanie wykaże obniżone pH i niedobór jonów wodorowęglanowych, można być niemal pewnym, że doszło do kwasicy.

Kwasica metaboliczna a zakwaszenie organizmu

W terapii zakwaszenia organizmu (w literaturze określanego często terminem utajonej kwasicy, który nie jest jednak kwasicą metaboliczną w rozumieniu klinicznym) wymagana jest przede wszystkim odpowiednia dieta. Spożywanie nadmiernej ilości białka zwierzęcego, sprzyjają jej także stres oraz używki. Są to czynniki, które powinniśmy zostać bezwzględnie wyeliminować. W diecie osób należących do grupy ryzyka wystąpienia zakwaszenia organizmu powinny znaleźć się produkty o zasadowym odczynie, czyli przede wszystkim owoce i warzywa oraz większość produktów mlecznych.

Czy zakwaszenie organizmu i kwasica metaboliczna to to samo? Dowiesz się tego z filmu:

Kwasica metaboliczna - jak przywrócić równowagę kwasowo-zasadową

Bardzo ważnym elementem leczenia kwasicy metabolicznej jest dieta. Osoby, które chorują muszą unikać produktów, które działają kwasotwórczo. Należą do nich mi.n.:

• masło;
  

• sery;
  

• słodycze;
  

• alkohol;
  

• jajka;
  
• ryż;
• kasza jęczmienna;
  
• ziemniaki;
  

• kawa.

Produkty te powodują zwiększone wydzielanie kwasów, które powinny zostać zneutralizowane. Im więcej tego rodzaju produktów w diecie tym gorzej organizm radzi sobie neutralizacją kwasów. Do zalecanych produktów należą m.in. buraki, sałata, jabłka, seler, banany i melony.

Chorym na kwasicę metaboliczną zaleca się także unikanie stresu i większą aktywność fizyczną. Ruch przyspiesza metabolizm, a tym samym neutralizację szkodliwych dla niego kwasów. Osobom, które mają kwasicę metaboliczną zaleca się także rzucenie palenia. Zwarta w papierosach nikotyna pobudza wydzielanie kwasów.

Kwasica metaboliczna u noworodka

Kwasica metaboliczna u noworodków często spowodowana jest zaburzeniami metabolicznymi, które ujawniają się w pierwszych dniach życia i powodują upośledzenie procesów równowagi kwasowo-zasadowej. Ponadto raz na około sto tysięcy urodzeń lekarze diagnozują tzw. kwasicę propionową, która jest chorobą genetyczną. Oznacza niezdolność organizmu do prawidłowego rozkładu białek, najczęściej na skutek niedoboru jednego z enzymów. Dochodzi wtedy do sytuacji, w której organizm, zamiast wydalać szkodliwe substancje powstałe w procesie przemiany materii, zaczyna je odkładać. Na skutek tego zaburzone zostaje najpierw pH krwi, a w konsekwencji uszkodzeniu ulega wątroba, serce, mózg i kości. Pierwsze objawy kwasicy można rozpoznać już po kilku miesiącach od narodzin dziecka. Podstawą leczenia jest dieta uboga w białko.