Co powoduje szczelinę odbytu? Najczęstszą przyczyną szczeliny odbytu są duże lub twarde stolce. Przewlekłe zaparcia lub częste biegunki również mogą powodować pęknięcia skóry wokół odbytu. Inne przyczyny dotyczą:
- zapalenia okolicy odbytu spowodowane chorobą Leśniowskiego-Crohna lub inną przewlekłą chorobą zapalną przewodu pokarmowego,
- zaburzenia przepływu krwi w obrębie błony śluzowej kanału odbytu,
- nadmiernie napiętego lub spastycznego zwieracza odbytu,
- przewlekłych biegunek.
W rzadkich przypadkach szczelina odbytu może rozwijać się z powodu:
-
nowotworu odbytu,
- HIV,
- gruźlicy,
- kiły,
- opryszczki.
Szczelina odbytu to przypadłość, która może dotyczyć osób w każdym wieku, często dotyczy niemowląt i małych dzieci z uwagi na zaparcia, które są częstym problemem w tych grupach wiekowych. Osoby starsze mają również skłonności do pęknięć skóry odbytu z powodu zmniejszenia przepływu krwi w okolicy odbytnicy. Osoby z przewlekłymi chorobami zapalnymi przewodu pokarmowego mają również większe ryzyko rozwoju szczeliny odbytu. Zapalenie występujące w jelitach powoduje, że tkanka wokół odbytu jest bardziej podatna na pękanie. Jedną z najczęstszych przyczyn pęknięć skóry odbytu jest dźwiganie i przenoszenie dużych, ciężkich przedmiotów.
Jakie są objawy szczeliny odbytu?
Szczelina odbytu może powodować przynajmniej 1 z poniższych objawów:
- obecność krwi w stolcu lub na papierze toaletowym po skorzystaniu z toalety,
- pieczenie lub swędzenie w okolicy odbytu
- widoczne pęknięcie na skórze wokół odbytu,
- ostry ból w okolicy odbytu odczuwany podczas perystaltyki jelit.
Jak leczyć szczelinę odbytu?
Szczelina odbytu zwykle nie jest poważnym stanem zdrowotnym. W większości przypadków leczy się samoistnie w ciągu 4-6 tygodni. Jeżeli dolegliwość utrzymuje się powyżej 8 tygodni, uważa się ją za przewlekłą lub długotrwałą.
Zobacz także: Pieczenie odbytu po wypróżnieniu i nie tylko. Sposoby leczenia
Niektóre formy leczenia mogą sprzyjać gojeniu i pomagają złagodzić dyskomfort. Pomocne w leczeniu wydają się preparaty redukujące napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego, co wpływa na lepsze ukrwienie tkanek oraz łatwiejsze opróżnianie wydzieliny z okolicy okołoodbytniczej. Do tego rodzaju preparatów możemy zaliczyć między innymi blokery kanałów wapniowych oraz nitraty. Jeśli stan zdrowia nie poprawi się po leczeniu, może okazać się, że lekarza zleci wykonanie operacji chirurgicznej.
Pomocne w leczeniu i złagodzeniu dyskomfortu nieprzyjemnych objawów pęknięcia odbytu mogą okazać się domowe środki zaradcze, szczególnie wprowadzenie odpowiedniej diety zapobiegającej dalszym biegunkom i zaparciom.
- picie większej ilości płynów,
- dieta bogatobłonnikowa, spożywanie większej ilości warzyw i owoców.
Ponad to:
- stosowanie ciepłych kąpieli, tzw. nasiadówek, w celu zrelaksowania mięśni odbytu, złagodzenia podrażnień i zwiększenia przepływu krwi do obszaru odbytnicy,
- stosowanie maści lub kremów z hydrokortyzonem w celu wspomagania działania przeciwzapalnego,
- stosowanie miejscowych leków przeciwbólowych, takich jak lidokaina, doodbytniczo w celu złagodzenia dyskomfortu,
- utrzymanie okolicy ujścia odbytu w stanie suchym, aby zapobiec świądowi,
- delikatne oczyszczanie okolice odbytu łagodnym mydłem i ciepłą wodą,
- regularna aktywność fizyczna - co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej, np. w formie spaceru, która pomoże w szybszej perystaltyce jelit i zwiększy przepływ krwi do wszystkich części ciała, co może przyspieszyć gojenie szczeliny odbytu,
- unikanie naprężeń odbytu,
- unikanie produktów bogatych w tłuszcz, a zwłaszcza tłuszcz zwierzęcy.
Jeśli zauważysz krew w stolcu lub na papierze toaletowym po skorzystaniu z toalety lub inne niepokojące objawy jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem, który potwierdzi rozpoznanie i wykluczy inne przyczyny krwawienia.
Zobacz także: Krew w kale u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy. Jakie badania wykonać?
Zewnętrznie stosowanie nitrogliceryny lub nifedypiny jest pierwszym wyborem w łagodzeniu objawów szczeliny odbytu, jednak przy stosowaniu tych preparatów mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak bóle głowy. W przypadku pojawienia się tych powikłań lekarz może zalecić miejscowe kremy znieczulające, takie jak lidokaina, pomocna w zmniejszeniu bólu, czy toksyna botulinowa typu A (Botox), działająca rozluźniająco na mięśnie zwieracza odbytu. Alteratywą leczenia farmakologicznego, a właściwie ostatecznym rozwiązaniem, może być zabieg operacyjny polegający na przecięciu mięśnia zwieracza odbytu wewnętrznego. Ze względu na możliwe powikłania, zabieg ten jest ostatecznością, wyłącznie u chorych, u których leczenie zachowawcze zawiodło.