Karnozyna została odkryta w 1900 roku przez rosyjskiego uczonego V. Gulewicza. Od tamtego momentu stała się przedmiotem licznych badań naukowych. Udowodniono, że ma działanie antyoksydacyjne, przeciwstarzeniowe oraz wspomagające wydolność, stąd popularność preparatów z jej dodatkiem wśród sportowców. Jej oddziaływanie na organizm człowieka jest wielopoziomowe. Uważa się także, że może być wykorzystywana w terapii wielu różnych schorzeń.
Co to jest karnozyna?
Karnozyna to organiczny związek chemiczny, który jest głównym i podstawowym dipeptydem wchodzącym w skład mięśni człowieka. Jest to składnik niebiałkowy, zawierający w swojej budowie azot. Substancja występuje naturalnie w organizmie. Może być też dostarczana z pożywieniem oraz jako suplement diety. Najwięcej karnozyny znajduje się w tkankach, które wykazują duże zapotrzebowanie na energię. Głównie są to mięśnie, tkanka nerwowa, nerki, żołądek oraz serce. Substancja stanowi około 0,5% masy wszystkich mięśni szkieletowych.
Karnozyna zbudowana jest z dwóch aminokwasów: β-alaniny (prowadzi do wzrostu siły i wytrzymałości mięśniowej) i histydyny (bierze udział w syntezie białek). Ich obecność umożliwia organizmowi samodzielne produkowanie tego związku chemicznego. Na stężenie i działanie karnozyny ma wpływ sposób odżywiania się i płeć – u mężczyzn jest ono wyższe niż u kobiet. Jej ilość w tkankach maleje wraz z wiekiem, ponieważ organizm produkuje ją w ograniczonej objętości. Spadek stężenia można zaobserwować także u osób, które stosują dietę wegetariańską, zmagają się z cukrzycą typu 2 lub zespołem metabolicznym.
Gdzie występuje karnozyna?
Występowanie karnozyny w naturalnej postaci zaobserwowano w mięsie czerwonym oraz rybach. W jednym posiłku, który zawiera porcję mięsa, można dostarczyć nawet 250 mg substancji. Jednak w organizmie człowieka obecny jest enzym karnozynaza. Prowadzi on do rozpadu karnozyny, dlatego zalecana jest jej suplementacja. Preparaty karnozyny są stosowane przede wszystkim przez sportowców i osoby, którym zależy na dużej sile i wytrzymałości mięśni. Po podaniu doustnym jest ona wchłaniana w jelicie cienkim.
Aby zwiększyć produkcję naturalnej karnozyny, warto spożywać także produkty zawierające histydynę i β-alaninę. Źródłem pierwszej substancji są: żółte sery, twaróg, tłuste ryby (makrela, łosoś, sardynki, okoń, tuńczyk, pstrąg tęczowy), rośliny strączkowe, soja, soczewica, migdały, orzechy, słonecznik, dynia, pierś z kurczaka, cielęcina, mięso z indyka, jaja kurze. Natomiast produkty bogate w β-alaninę to: mięso, nabiał, orzechy i fasola.
Osoby, które chcą zwiększyć siłę i wytrzymałość mięśni lub szybko zregenerować organizm po ciężkim treningu, mogą dodatkowo stosować preparaty karnozyny. Są one dostępne w sklepach ze zdrową żywnością. Dawka karnozyny wynosi 1500 mg, należy rozdzielić ją na 3 porcje.
Jak zacząć jeść zdrowo? Dowiesz się tego z filmu:
Działanie karnozyny
Prozdrowotne działanie karnozyny polega przede wszystkim na eliminowaniu wolnych rodników. Są to substancje powstające w wyniku przemian metabolicznych, które przyspieszają starzenie się organizmu i uszkadzają poszczególne tkanki i narządy. Odpowiednie stężenie karnozyny zapobiega obu tym procesom. Inne funkcje karnozyny w organizmie człowieka to:
- poprawa kurczliwości mięśni,
- zmniejszenie zmęczenia mięśni,
- ograniczenie utraty komórek tkanki nerwowej,
- wspieranie pracy nerek dzięki obniżeniu poziomu antyoksydantów,
- obniżenie stężenia glukozy we krwi,
- ochrona mięśnia sercowego,
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia o charakterze niedokrwiennym,
- hamowanie rozwoju degeneracyjnych chorób oczu,
- zapobieganie powikłaniom cukrzycy,
- usuwanie metali ciężkich.
Uważa się także, że właściwości karnozyny można z powodzeniem wykorzystać w terapii niektórych schorzeń, na które ma wpływ stres oksydacyjny i karbonylowy. Trwają badania nad zastosowaniem jej u pacjentów z zaćmą, chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona, chorobami układu naczyniowo-sercowego oraz u osób po udarach niedokrwiennych mózgu.
Karnozyna a autyzm
Grupa amerykańskich badaczy pod przewodnictwem doktora Michaela G. Cheza udowodniła, że suplementacja karnozyny może mieć pozytywne działanie u dzieci, które chorują na autyzm. Badanie trwało 8 tygodni. Przeprowadzono je na grupie 31 dzieci z rozpoznanymi zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Otrzymane wyniki pozwoliły stwierdzić, że dzięki karnozynie u dzieci poprawiła się mowa bierna (rozumienie), zachowanie i relacje społeczne. U żadnego z pacjentów nie pojawiły się skutki uboczne ani działania niepożądane.