Sorgo to bezglutenowe zboże – doskonała alternatywa dla pszenicy. Stanowi cenne źródło składników mineralnych i witamin. Ma delikatny, orzechowy smak, który doskonale wzbogaca uzyskane z mąki sorgowej wypieki. Oprócz przemysłu spożywczego sorgo wykorzystuje się w budownictwie, do karmienia zwierząt czy produkcji biopaliw. Sorgo wykazuje też działanie prozdrowotne, w tym chroni przed insulinoopornością czy obniża poziom cholesterolu we krwi.
Co to jest sorgo i gdzie można je znaleźć?
Sorgo (z łac. Sorghum) to rodzaj roślin należący do rodziny wiechlinowatych, który może liczyć nawet do 60 gatunków. Najbardziej rozpowszechnione jest sorgo dwubarwne, które nazywane bywa również sorgiem zwyczajnym czy zwisłym. Występuje przede wszystkim w krajach położonych w klimacie podzwrotnikowym i tropikalnym, ale i umiarkowanym ciepłym. Wywodzi się z terenów Afryki Południowo-Wschodniej. Z biegiem lat rozprzestrzeniło się na cały kontynent afrykański, a następnie szlakiem morskim dotarło do Azji, w tym początkowo do Indii i Chin. Obecnie uprawiane jest na szeroką skalę w Australii i Stanach Zjednoczonych Ameryki, które są jej największym producentem. Co raz częściej jego uprawą zajmują się również polscy rolnicy. Są to jednak uprawy nadal niszowe, które w całości zajmują około 100 ha. Sorgo uznawane jest za jedno z tańszych i najwydajniejszych w uprawie zbóż. Wykazuje dużą odporność na wysokie temperatury, a nawet suszę. Znane jest z szybkiej adaptacji do warunków środowiska, odporności na choroby i szkodniki i nie wymaga intensywnej pielęgnacji.
Ile kosztuje sorgo?
Za 500 g ziarna sorgo płaci się około 6 zł. Można je kupić w sklepach ze zdrową żywnością, choć coraz częściej spotyka się je supermarketach.
Zastosowanie sorgo
Sorgo to jedna z najważniejszych roślin zbożowych, której niemalże wszystkie elementy zostają przez człowieka wykorzystane. Ze względu na cenne wartości odżywcze sorgo jest powszechnie wykorzystywane w kuchni. Z ziarna uzyskuje się kaszę i mąkę. Z mąki przygotowuje się m.in. placki i naleśniki czy wypieka chleb plackowy, zaś z kaszy uzyskuje się farsz na pierogi, praży się jak popcorn. Ziarna stanowią też powszechny składnik płatków śniadaniowych i batoników zbożowych. Z sorgo produkuje się ocet, służy ono do produkcji napojów alkoholowych, z których najpopularniejszy jest gaoliang. To wódka wytwarzana w Chinach z sorgo japońskiego. Z mąki wytwarza się również klej. Liście sorgo stanowią paszę dla zwierząt hodowlanych. Źdźbła służą jako materiał wykorzystywany do wyrobu szczotek i mioteł oraz jako materiał budowlany, najczęściej używany przy stawianiu płotów. Z łodyg wytwarza się również słodki syrop, który wykorzystuje się do produkcji whisky i rumu. Z niektórych gatunków pozyskuje się barwnik używany do barwienia ozdób i tkanin. Odpady po wymłóconych ziarnach są częstym surowcem w przemyśle biopaliw.
Właściwości prozdrowotne sorgo
Ziarna bezglutenowego zboża wykazują spory potencjał prozdrowotny. Stosowane są jako element diety w leczeniu dyslipidemii, czyli zaburzeń gospodarki lipidowej, i problemów z gospodarką węglowodanową. Dodatkowo sorgo wspomaga metabolizm cukrów, chroniąc tym samym przed cukrzycą i otyłością. Hamuje proces glikacji białek, czyli przyłączania się glukozy do białek, w konsekwencji obniża prawdopodobieństwo rozwoju insulinooporności. Sorgo zajmuje szczególne miejsce w diecie osób zmagających się z nietolerancją glutenu i celiakią, czyli glutenozależną chorobą trzewną. Reguluje rytm wypróżnień, przyspiesza wydalanie toksyn z organizmu, przedłuża uczucie sytości.
Sorgo stanowi doskonałe źródło energii. Wpływa korzystnie na pracę układu odpornościowego i nerwowego. Zawarte w nim polifenole wykazują działanie antyoksydacyjne i eliminują wolne rodniki, które mogą determinować powstanie chorób nowotworowych i intensyfikują proces starzenia się skóry. Niektórzy badacze donoszą, że sorgo to znakomity środek regenerujący organizm po dużym wysiłku fizycznym i wzmacniający go podczas anemii. Dodatkowo obniża poziom „złego” cholesterolu (LDL) we krwi, nie wpływając przy tym na wartości „dobrego” cholesterolu (HDL). Obniża też poziom ciśnienia tętniczego krwi i lepkość krwi, zapobiegając hemolizie czerwonych krwinek.
Sorgo ma wiele cennych dla zdrowia aminokwasów, jak m.in. tryptofan, fenyloalanina, lizyna, treonina, walina, leucyna. Specjaliści podkreślają antynowotworowe działanie sorgo, zwłaszcza w przypadku nowotworu jelita grubego czy czerniaka. Dzięki zawartości silnego przeciwutleniacza 3-deoksycyjaniny, który wykazuje aktywność antyproliferacyjną, hamuje podział komórek nowotworu jelita grubego. Z kolei składniki fenolowe spowalniają rozwój komórek nowotworowych czerniaka.
Po które produkty zbożowe warto sięgnąć? Dowiesz się tego z filmu:
Składniki odżywcze zawarte w sorgo
Sorgo jest dość kalorycznym produktem – 100 g dostarcza około 360 kcal. Zboże to stanowi doskonałe źródło węglowodanów (do 72% jego zawartości). Dostarcza również sporo białka (około 11%) i błonnika (6,7 g), za to stosunkowo mało tłuszczu (3,5 g). Sorgo to cenne źródło witamin z grupy B i składników mineralnych. W 100 g produktu znajduje się m.in.:
- 3,69 mg niacyny – witaminy B3,
- 0,44 mg pirydoksyny – witaminy B6,
- 0,33 mg tiaminy – witaminy B1,
- 0,096 ryboflawiny – witaminy B2,
- 0,37 mg kwasu pantotenowego – witaminy B5,
- 13 mg wapnia,
- 0,28 mg miedzi,
- 3,36 mg żelaza,
- 165 mg magnezu,
- 1,6 mg manganu,
- 289 mg fosforu,
- 363 mg potasu,
- 12,2 µg selenu,
- 2 mg sodu,
- 1,67 mg cynku.
Zawartość poszczególnych składników może w niewielkim stopniu różnić się w zależności od gatunku sorgo.
Bibliografia:
1. Frankowski J., Właściwości odżywcze i lecznicze sorgo (Sorghum Moench), „Postępy Fitoterapii”, 2017, 3, s. 209-214.
2. Podkówka Z., Podkówka L., Wykorzystanie sorgo cukrowego (Sorghum Saccharatum) do produkcji biogazu, „Nauka, Przyroda, Technologie”, 2016, 10(1), s. 1-14.