Chrom został odkryty przez francuskiego chemika Louisa Nicolasa Vauquelina w 1798 roku. Chrom jest jednym z mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zarówno jego niedobór jak i nadmiar niesie konsekwencje zdrowotne. Ostatnie lata przyniosły wzrost zainteresowania działaniem chromu na ludzki organizm. Stanowi on częsty składnik niektórych suplementów odchudzających, ponieważ odgrywa szczególną rolę w zwiększeniu przemiany węglowodanów i tłuszczów w organizmie człowieka. Zmniejsza niepohamowaną chęć na słodycze. Niekorzystny wpływ na jego stężenie w organizmie ma dieta bogata w cukry proste.
Czym jest chrom organiczny?
Chrom organiczny to pierwiastek śladowy, którego suplementacja zalecana jest szczególnie osobom zmagającym się z cukrzycą, chorobami układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie tętnicze) i podwyższonym cholesterolem, pracującym fizycznie oraz uprawiającym sport. Dodatkowo wskazany jest dla osób o nadmiernej masie ciała i stawiających na przyrost tkanki mięśniowej.
Łączna zawartość chromu w ciele człowieka jest oceniana na poniżej 6 mg. Jego największe ilości gromadzą się w śledzionie, nerkach i jądrach, a śladowe w sercu, płucach i trzustce. Dzienne zapotrzebowanie na chrom nie jest ściśle ustalone. Wiele źródeł za bezpieczne, zalecane dawki dietetyczne (ang. recommended dietary allowances – RDA) dla chromu u zdrowego człowieka przyjmuje 50–200 μg na dzień.
Chrom organiczny – źródła
Chrom dostarczany jest do organizmu człowieka wraz ze składnikami pokarmowymi. Jony chromu występują w pokarmach spożywczych w postaci soli organicznych. Jego źródłami są: mięso (przede wszystkim z indyka) i jego przetwory, ryby, drożdże, owoce morza, jaja i orzechy brazylijskie. Znacznie mniejsze ilości chromu znajdują się w produktach zbożowych, warzywach (głównie szparagi, brokuły, zielona fasola, ziemniaki) i owocach.
Obecne w sprzedaży suplementy diety stosowane zgodnie z zaleceniami zwiększają dzienne spożycie chromu. Zazwyczaj mają formę tabletek przyjmowanych doustnie, najlepiej w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim. Mogą mieć także postać proszku w saszetkach, kapsułek, herbatek ziołowych lub tabletek do ssania. Preparaty chromu dostępne są w aptekach, w sklepach internetowych, z odżywkami dla sportowców czy klubach fitness.
Korzystnie na przyswajalność chromu działają glicyna, kwas asparaginowy i witamina C, a niekorzystnie cukry proste, mangan, żelazo i cynk. Jak większość minerałów chrom jest wchłaniany w jelitach i przechodzi do krwi, gdzie wiąże się z białkiem transferyną.
Działanie chromu organicznego
Chrom organiczny wykazuje szerokie działanie na ludzki organizm. Znajduje zastosowanie (głównie jako działanie wspomagające) w leczeniu cukrzycy typu 2, ponieważ uwrażliwia komórki na insulinę i pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Chrom jest składnikiem mineralnym wchodzącym w skład budowy niskocząsteczkowego związku organicznego zwanego czynnikiem tolerancji glukozy (ang. Glucose Tolerance Factor – GTF). Wykazuje działanie protekcyjne na naczynia krwionośne i tkanki, przez co zmniejsza ryzyko powikłań cukrzycowych, np. mikroangiopatii.
Pozytywne efekty chromu organicznego dotyczą także regulacji poziomu cholesterolu (ogranicza stężenie złego cholesterolu LDL i zwiększa stężenie dobrego cholesterolu HDL) i kwasów tłuszczowych. Ma korzystny wpływ na układ nerwowy. Przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia, znużenia, wzmożonej pobudliwości nerwowej i częstych bóli głowy. Zapobiega depresji i zaburzeniom lękowym.
Chrom nasila także wzrost masy mięśniowej. Stosowany jest w celu zwiększenia wydolności tlenowej organizmu. Spowalnia utratę wapnia, dzięki czemu pomaga w zapobieganiu utraty masy kostnej w okresie menopauzy. Zwiększa prawdopodobieństwo owulacji i regularnych miesiączek u kobiet z zespołem policystycznych jajników. Trwają badania nad zależnością między niskim poziomem chromu w organizmie a zwiększonym ryzykiem zachorowania na jaskrę.
Chrom organiczny a odchudzanie
Efektywne odchudzanie determinowane jest nie tylko aktywnością fizyczną i odpowiednim sposobem odżywiania, ale również suplementacją chromu organicznego. Często występuje w połączeniu z niacyną, czyli witaminą PP i jodem. Wspólnie składniki te prowadzą do korzystnego efektu wyszczuplającego. Zapewniają łatwiejsze utrzymanie pięknej sylwetki i prawidłowej masy ciała. Chrom zwiększa aktywność transferazy karnitynowo-palmitynowej i translokazy, czyli enzymów usprawniających działanie karnityny, przez co przyspiesza proces spalania kwasów tłuszczowych. Hamuje ośrodek głodu w podwzgórzu, dzięki czemu zmniejsza spożycie pokarmów i ogranicza kaloryczność diety. Opakowanie 100 tabletek chromu organicznego z niacyną kosztuje około 18 zł.
Czy chrom organiczny jest szkodliwy?
Z nadmiernym spożywaniem chromu organicznego wiążą się skutki uboczne. Może wywołać efekt przeczyszczający, spowodować zapalenie skóry, wrzody żołądka i jelit oraz zaburzenia pracy wątroby i nerek. Przyjmowanie bardzo dużych dawek chromu upośledza przyswajanie żelaza i cynku. Może spowodować znamienny spadek stężenia całkowitego cholesterolu (ang. total cholesterol – TC). Chrom organiczny przyswajany w wysokiej dawce może okazać się rakotwórczy lub toksyczny dla organizmu. Niebezpieczną drogą kontaktu jest przede wszystkim inhalacja. Zwiększona ekspozycja na ten pierwiastek związana jest z rozwojem stresu oksydacyjnego. Przedawkowanie chromu organicznego (>1 mg/dzień) może uszkodzić strukturę DNA.
Bibliografia:
1. Piotrowska A., Pilch W., Tota Ł., Nowak G., Biologiczne znaczenie chromu III dla organizmu człowieka, „Medycyna Pracy”, 2018, 69(2), s. 211–223.
2. Rorbach-Dolata A., Marchewka Z., Piwowar A., Biochemiczna kancerogeneza wybranych metali ciężkich w raku pęcherza moczowego, „Postępy Biochemii”, 2015, 61(2), s. 176-182.
3. Krzysik M., Grajeta H., Rola chromu w etiopatogenezie wybranych chorób, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, 2010, XLIII(3), s. 428-435.