Skorzonera posiada szereg właściwości leczniczych, dlatego warto wiedzieć jak ją gotować, aby móc włączyć ją do codziennej diety. Przepisy na przygotowanie tego warzywa są nieskomplikowane, dlatego każdy może cieszyć się jego niezwykłym smakiem.
Co to jest skorzonera (wężymord)?
Skorzonera, czyli wężymord czarny korzeń, to roślina z rodziny astrowatych wytwarzająca jadalne korzenie. Pochodzi z południowej Europy i Azji, ale jest uprawiana w różnych częściach świata. Polska nazwa wężymord wywodzi się z czasów, w których wykorzystywano ją jako antidotum na ukąszenia węży i żmij, natomiast słowo scorzonera pochodzi z języków romańskich i oznacza żmiję.
Gatunkiem jadalnym jest między innymi skorzonera hiszpańska, która rośnie w klimacie umiarkowanym. Po posadzeniu wiosną dojrzewa jesienią, dając jako plon jadalne korzenie z charakterystycznym mlecznym sokiem. Jej bulwy są wąskie, podłużne, o czarnej skórce. Roślina ta posiada charakterystyczne żółte kwiaty.
Skorzonera (wężymord) i jej wartości odżywcze
Skorzonera jest warzywem dość kalorycznym, gdyż 100 g dostarcza 109 kalorii, ale posiada niski indeks glikemiczny, który wynosi 20. Zawiera 24% węglowodanów, 4% białka, śladowe ilości tłuszczu oraz 4–5% błonnika. Oprócz tego jest bogata w witaminy i minerały.
Jedna szklanka tego warzywa (około 133 g) zaspokaja:
- 18% zapotrzebowania na witaminę C,
- 7% zapotrzebowania na tiaminę,
- 17% zapotrzebowania na ryboflawinę,
- 3% zapotrzebowania na niacynę,
- 18% zapotrzebowania na witaminę B6,
- 9% zapotrzebowania na kwas foliowy,
- 5% zapotrzebowania na kwas pantotenowy,
- 8% zapotrzebowania na wapń,
- 5% zapotrzebowania na żelazo,
- 8% zapotrzebowania na magnez,
- 10% zapotrzebowania na fosfor,
- 14% zapotrzebowania na potas,
- 1% zapotrzebowania na sód,
- 3% zapotrzebowania na cynk,
- 6% zapotrzebowania na miedź,
- 8% zapotrzebowania na mangan,
- 2% zapotrzebowania na selen.
Skorzonera (wężymord) – właściwości zdrowotne
Zawarte w wężymordzie witaminy i minerały zapobiegają utracie włosów i wpływają dobroczynnie na serce i układ nerwowy.
Korzeń zawiera inulinę, która jest prebiotykiem, czyli pożywką dla dobrych bakterii, dzięki czemu wpływa zdrowotnie na stan jelit. Substancja ta polecana jest też diabetykom, ponieważ stabilizuje poziom cukru we krwi.
Skorzonera u niektórych osób może wywoływać wzdęcia. Spożywana w nadmiernych ilościach może być też toksyczna.
Skorzonera – gdzie ją kupić?
Skorzonera jest trudno dostępna w Polsce, najłatwiej dostać ją w sklepach ze zdrową żywnością, na ekotargach lub zamówić przez internet. Czasami możliwe jest kupienie jej w dużych supermarketach.
Skorzonera i jej uprawa
Ze względu na trudną dostępność wężymordu osoby, które posiadają ogródek, często decydują się na jego uprawę. Podczas gdy latem cieszy ona swoimi walorami ozdobnymi w postaci żółtych kwiatów, jesienią można wykorzystać jej jadalne korzenie.
Uprawa skorzonery jest stosunkowo prosta, roślina ta wymaga jednak bogatego, próchnicznego podłoża i nawożenia. Preferuje stanowiska słoneczne, ale nie należy jej sadzić tam, gdzie wcześniej rosły fasola, groch, bób, marchew, pomidory, seler, warzywa kapustne lub szpinak. Nasiona wysiewa się bezpośrednio do gruntu pod koniec marca lub na początek kwietnia, w rzędach co 30 cm, co 2–3 cm, na głębokość 2–3 cm. Po wykiełkowaniu należy usunąć nadmiar roślin, pozostawiając je w odległości 5–6 cm od siebie. Korzeń można zbierać pod koniec października lub później, gdyż nie jest podatny na przemarzanie.
Skorzonera – przepisy kulinarne
Skorzonera ma smak przypominający szparagi, jest jednak bardziej intensywna. Jej korzeń nie posiada włókien. Jest bardzo sycącym warzywem, ponieważ ma dużą zawartości inuliny. Przed ugotowaniem korzenie skorzonery należy dokładnie umyć i oczyścić z ziemi. Warto też namoczyć je w wodzie, inaczej pozostaną gorzkie.
Skorzonera gotowana jest bardzo smaczna z dodatkiem masła lub oliwy oraz ulubionych przypraw. Najlepiej gotować ją w skórce, aby zachować jak najwięcej cennych składników w niej zawartych i obrać ją tuż przed podaniem. Zaleca się wrzucenie bulw bezpośrednio do wrzątku. Czas gotowania wynosi około 30 minut.
Wężymord sprawdzi się także jako dodatek do zup. W tym celu należy obrać korzenie i pokroić w drobną kostkę. Może być alternatywą dla ziemniaków dla osób na diecie.
Skorzonera pieczona jest bardzo zdrowym, smacznym i nietuzinkowym daniem. Na porcję dla 2 osób potrzeba 500 g tego warzywa, 300 g pomidorków koktajlowych, czosnku oraz oliwek. Obrany korzeń wraz z dodatkami zapieka się w piekarniku po uprzednim pokropieniu ich oliwą. Czas pieczenia, który gwarantuje zachowanie przyjemnej chrupkości, to około 15–20 minut.
Więcej o ziołach, także o ziołach leczniczych wykorzystywanych w medycynie staropolskiej, znajdziecie na filmie:
Bibliografia:
1. Łuczaj Ł., Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. 2004.
2. Salsify, (vegetable oyster), raw Nutrition Facts & Calories
3. Skorzonera czyli wężymord (czarny korzeń) - uprawa. Jak uprawiać skorzonerę w ogrodzie