Dieta na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) nie jest wymagająca, ale należy rzetelnie stosować się do jej zasad. Części produktów trzeba unikać, a inne bezwzględnie włączyć do menu bądź zwiększyć ich ilość i częstotliwość spożywania.
Jakie znaczenie ma dieta w RZS?
Każdy pacjent różnie znosi objawy stawowe i ogólne dolegliwości pojawiające się w przebiegu RZS. W łagodzeniu symptomów schorzenia sprawdzają się przede wszystkim farmakoterapia i rehabilitacja. Odpowiednio dobrane leki pozwalają na remisję choroby lub znaczne ograniczenie jej objawów, ale nierzadko pozostawiają skutki uboczne w postaci np. zaburzeń pracy jelit czy żołądka, a nawet wywołują zmiany w śluzówkach narządów układu pokarmowego. Wszystkie te czynniki warunkują zapotrzebowanie żywieniowe. W okresie zaostrzenia choroby organizm staje się bardziej wymagający i wrażliwy na brak składników odżywczych. Dieta przy RZS wywiera wpływ na jego przebieg, głównie łagodzi objawy bólowe i stany zapalne. Odpowiednio ukształtowany jadłospis sprzyja m.in. redukcji ciężaru ciała, odciążeniu stawów czy usprawnieniu ich funkcji motorycznych. Ponadto wspiera pracę układu pokarmowego, poprawia samopoczucie, a przede wszystkim stymuluje układ immunologiczny w aktywnym zwalczaniu wszelkich przewlekłych procesów zapalnych i stanów bólowych.
RZS a optymalna dieta
Dieta na reumatoidalne zapalenie stawów nie jest wymagająca, ale należy rzetelnie stosować się do jej zasad. Części produktów trzeba unikać, a na inne zwrócić szczególną uwagę. Do grupy składników niekorzystnie wpływających na kondycję pacjenta z reumatoidalnym zapaleniem stawów należą m.in.:
- nabiał;
- tłuszcze nasycone;
- cukier;
- sól;
- rośliny psiankowate, czyli warzywa i owoce, zawierające oprócz cennych wartości odżywczych substancje wykazujące silne działanie fizjologiczne w organizmie. Najbardziej powszechne rośliny tego typu to: pomidor, papryka, bakłażan, ziemniaki, jagody goji, tytoń i pieprz Cayenne.
W RZS zaleca się ograniczenie potraw smażonych i grillowanych na rzecz pieczonych, gotowanych i duszonych ze względu na powstawanie szkodliwych związków chemicznych podczas ostatniej fazy smażenia (tzw. glikacji, kiedy to potrawa już brązowieje).
W diecie na RZS szczególnie ważną rolę przypisuje się:
- warzywom i owocom bogatym w witaminy, składniki mineralne i antyoksydanty, które wspierają działanie układu odpornościowego oraz hamują wolne rodniki. Blisko 500 g warzyw i owoców ma silny potencjał przeciwzapalny. Szczególnie zalecane są: borówki, jeżyny, czarne porzeczki, wiśnie, kapusta, szpinak, jarmuż, cebula i czosnek;
- rybom, takim jak łosoś, śledź, makrela czy tuńczyk, dostarczającym kwasów tłuszczowych omega-3, które mają działanie przeciwzapalne. Ryby, szczególnie morskie, obniżają aktywność objawów RZS, m.in. zmniejszają obrzęki stawowe, łagodzą ich bolesność oraz uczucie porannej sztywności;
- produktom pełnoziarnistym i nasionom strączkowym, bogatym w błonnik, sole mineralne i przeciwutleniacze. Należą do nich: wszelkie kasze, ryż, razowe pieczywo, soczewica, ciecierzyca czy fasola;
- przyprawom oraz orzechom i nasionom, m.in. migdałom, pestkom dyni, nasionom słonecznika, orzechom włoskim i laskowym, imbirowi, kurkumie, goździkom, bazylii, tymiankowi, chrzanowi, cynamonowi, kolendrze, oliwie z oliwek, czyli produktom bogatym w różnorodne związki bioaktywne, łagodzące objawy RZS i obniżające stężenie markerów zapalnych we krwi.
Dieta na RZS – bezglutenowa, wegańska, śródziemnomorska
W diecie przy reumatoidalnym zapaleniu stawów nie można pominąć wysokiego nawodnienia organizmu, zwłaszcza z wykorzystaniem czystej, pitnej wody, stanowiącej swego rodzaju katalizator wszelkich procesów metabolicznych. Od poziomu wody w organizmie zależy praca m.in. nerek, układu moczowego, jelit i układu pokarmowego. Bezsmakowa woda może być zastępowana różnorodnymi herbatkami owocowymi i naparami ziołowymi. Stanowczo odradza się napoje gazowane i wody smakowe, zawierające dwutlenek węgla, słodziki czy konserwanty, które podrażniają śluzówkę żołądka, zaburzają procesy przemiany materii, obniżają procesy wchłaniania składników odżywczych w jelitach.
Ogólna dieta w RZS i jadłospis może wydawać się wymagający, szczególnie osobom o ukierunkowanych preferencjach żywieniowych, np. zwolennikom kuchni śródziemnomorskiej, bezglutenowej czy bezmięsnej. Aby w RZS nie rezygnować z diety wegańskiej czy innego typu, wystarczy odpowiednio dobierać składniki. Jadłospis pomaga zbilansować dietetyk.
Zobacz także: Jak dbać o stawy?
Bibliografia:
1. Bruckle W., „Reumatoidalne zapalenie stawów”, Interspar, Warszawa 2000.
2. Stolińska-Fiedorowicz H., „Zdrowe stawy. Leczenie dietą”, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2019.