Kofeina jest naturalną substancją o działaniu pobudzającym, która znajduje się m.in. w ziarnach kawy. Oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy, przyczyniając się do zmniejszenia uczucia zmęczenia, senności oraz do poprawy koncentracji.

Kofeina – gdzie się znajduje?

Kofeina jest substancją wchodzącą w skład wielu roślin. Jej źródłem są m.in. ziarna kawy, które zawierają około 1-2,8% kofeiny. Związek ten występuje również w ziarnach kakaowca, liściach herbaty, owocach guarany oraz orzechach cola. Średnia zawartość kofeiny w filiżance kawy palonej o pojemności 150 mililitrów wynosi około 85 miligramów, natomiast kawy rozpuszczalnej – 60 miligramów. Substancja ta dodawana jest do napojów energetyzujących oraz typu coca-cola. Kofeina obecna jest również w czekoladzie (w ilości około 25 – 35 miligramów w tabliczce).

Jak działa kofeina?

Kofeina jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych na całym świecie substancji, które aktywnie oddziałują na mózg człowieka. Działanie kofeiny polega na bezpośrednim wpływie na ośrodkowy układ nerwowy. Substancja ta przyczynia się do zwiększonej produkcji energii w komórkach organizmu, polepszenia zdolności poznawczych, takich jak: pamięć, koncentracja, uwaga oraz ułatwia formułowanie myśli. Kofeina redukuje zmęczenie oraz senność, rozszerza naczynia mózgowe, przyspiesza procesy przemiany materii oraz nasila wydzielanie soku żołądkowego usprawniając procesy trawienne. Posiada również lekkie działanie przeczyszczające. Kofeina przyspiesza czynność serca oraz oddech. Wykazuje właściwości moczopędne, wspomagając oczyszczanie organizmu z toksyn, zwiększa popęd seksualny, a także poprawia ogólny nastrój. Nieodpowiednio zbilansowana dieta połączona z wypijaniem dużych ilości płynów dostarczających kofeiny zwiększa ryzyko niedoborów wapnia, a także zmniejsza wykorzystanie przez organizm innych składników mineralnych (magnezu, cynku). Najwyższe stężenie kofeiny we krwi występuje po około 15 – 45 minutach od jej przyjęcia. Następnie jej poziom ulega stopniowemu obniżaniu się. Do całkowitego usunięcia kofeiny z organizmu dochodzi po upływie około 5-6 godzin.

Zobacz także: Kto nie powinien pić kawy?

Uzależnienie od kofeiny

Nadużywanie kofeiny w codziennej diecie może doprowadzić do rozwoju uzależnienia. Do jego objawów zalicza się:

• zaburzenia snu – bezsenność lub sen przerywany,
  
• bóle głowy,
  
• zaburzenia nastroju – przygnębienie, drażliwość,
  
• apatia,
  
• uczucie lęku i niepokoju,
  
• przewlekłe zmęczenie niezależne od wysiłku fizycznego ustępujące po przyjęciu dawki kofeiny.
  

U osób uzależnionych mogą wystąpić również: kołatanie serca, dolegliwości żołądkowo-jelitowe oraz obniżenie apetytu. Organizm człowieka szybko przyzwyczaja się do przyjmowania określonych dawek kofeiny, dlatego uzależniony nieustannie zwiększa dobową ilość tej substancji w celu uzyskania pożądanych efektów. Objawami abstynencyjnymi, czyli wynikającymi z odstawienia kofeiny, są: bóle głowy, nadmierna senność, znużenie, zaburzenia koncentracji i uwagi, niemożność podjęcia żadnej efektywnej pracy, mdłości oraz spadek ogólnej sprawności fizycznej. Bezpieczna dawka kofeiny dla osoby dorosłej wynosi poniżej 300 miligramów. Należy jednak pamiętać, że każdy organizm wykazuje inną tolerancję kofeiny i może różnie zareagować na jej określone dawki. Przedawkowanie kofeiny stwierdzane jest przy przyjęciu powyżej 500 miligramów tego związku, natomiast do zatrucia dochodzi przy ilości powyżej 2000 miligramów. Symptomami wskazującymi na zatrucie kofeiną są: rozkojarzenie, silne pobudzenie, drgawki, zawroty głowy i nerwowość. Przypadki śmiertelnego zatrucia kofeiną należą do rzadkości. Najczęściej poprzedzane są zaburzeniami rytmu serca oraz napadami drgawkowymi.

Zobacz także: Nowe zalecenia dietetyków. Awans kawy i warzyw w piramidzie żywieniowej

Kofeina – czy jest niebezpieczna dla kobiet ciężarnych?

W organizmie kobiety ciężarnej kofeina jest znacznie wolniej metabolizowana, dlatego wykazuje o wiele dłuższe działanie. Substancja ta posiada zdolność przenikania przez barierę łożyskową, a jej szkodliwe metabolity mogą oddziaływać na płód. Bezpieczną, a jednocześnie maksymalną dawką kofeiny w ciąży jest 200-300 miligramów na dobę, czyli około 2-3 filiżanki słabej, czarnej kawy. Kofeina przedostaje się również do pokarmu kobiecego, dlatego kawę muszą ograniczyć również kobiety karmiące piersią. W pierwszych miesiącach życia dziecko nie posiada w pełni rozwiniętych mechanizmów detoksykacyjnych. W konsekwencji jego organizm nie może efektywnie pozbywać się kofeiny, dlatego związek ten kumuluje się w tkankach noworodka. U dziecka mogą pojawić się wówczas: rozdrażnienie, niepokój oraz zaburzenia snu.