Infekcja układu moczowego to dość częsta przypadłość. Uważa się ją za jedną z najczęstszych chorób bakteryjnych wieku dziecięcego. Stanowi około połowy zakażeń szpitalnych i należy do najczęstszych, przewlekłych i nawracających chorób o podłożu bakteryjnym. W infekcjach układu moczowego stosuje się antybiotyki i chemioterapeutyki. Ważną rolę odgrywa odpowiednie nawadnianie i dbanie o higienę osobistą.

Infekcja układu moczowego – na czym polega?

Infekcja układu moczowego to stan zapalny błony śluzowej dróg moczowych spowodowany przez drobnoustroje chorobotwórcze, wśród których najczęściej stwierdza się obecność pałeczki okrężnicy. Escherichia coli odpowiada nawet za 90% zakażeń. Wśród innych czynników sprawczych infekcji układu moczowego wymienia się gatunki bakterii Gram-dodatnich należące do rodzaju gronkowców takie, jak Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus epidermidis, Staphococcus aureus oraz Enterococcus faecalis, czyli paciorkowiec kałowy oraz Gram-ujemnych. Oprócz bakterii przyczyną zakażenia układu moczowego mogą być wirusy i grzyby. O zakażeniu układu moczowego mówi się, kiedy w drogach moczowych powyżej zwieracza pęcherza moczowego stwierdza się obecność drobnoustrojów.

Czynniki ryzyka infekcji układu moczowego

Infekcja układu moczowego u mężczyzn występuje rzadziej niż u kobiet. Badacze donoszą, że długa cewka moczowa mężczyzn stanowi lepszą ochronę przed zakażeniami w porównaniu z krótką cewką moczową kobiety, która ułatwia zarazkom szybkie dotarcie do pęcherza. Oprócz płci czynnikami ryzyka infekcji układu moczowego są m.in.: starszy wiek, cukrzyca, zastój moczu (spowodowany np. kamicą nerkową, zaparciami, wadami budowy układu moczowego), choroba prostaty u mężczyzn, ciąża (wysoki poziom progesteronu rozluźnia mięśnie moczowodów i pęcherza, co zwiększa ryzyko refluksu moczowego), menopauza, cewnik w pęcherzu moczowym, leczenie immunosupresyjne, stosowanie środków plemnikobójczych.

Prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji układu moczowego można ograniczyć poprzez oddawanie moczu od razu po pojawieniu się uczucia parcia i stosunku płciowym, spożywania około 2 l płynów dziennie, zażywania preparatów żurawinowych, które utrudniają kolonizację układu moczowego i przyleganie bakterii do nabłonka dróg moczowych. Ważne jest dbanie o higienę intymną, zapobieganie wychłodzeniu dolnych partii ciała.

Infekcja układu moczowego – objawy u dzieci

Infekcja układu moczowego u dzieci często przebiega bez charakterystycznych objawów. Dodatkowo towarzyszące jej dolegliwości mogą się różnić w zależności od wieku chorego dziecka. W pierwszym kwartale życia infekcja układu moczowego częściej rozwija się u chłopców, zaś w wieku późniejszym wśród dziewczynek. Rozwój infekcji układu moczowego w populacji dzieci odbywa się najczęściej drogą wstępującą. Problemem jest duża nawrotowość, którą obserwuje się u około 30% chorych w pierwszym roku po wystąpieniu infekcji.

W przypadku noworodków infekcja układu moczowego objawiać się może: wysoką gorączką wymiotami, biegunką, niepokojem, płaczem, nadmiernym pourodzeniowym obniżeniem masy ciała, wzdęciem brzucha, niechęcią do ssania, drgawkami, sinicą, hipotonią mięśniową (obniżenie napięcia mięśniowego), meningizmem.

Z kolei infekcja układu moczowego u niemowlaka powodować może: podwyższenie temperatury ciała, rozdrażnienie, brak łaknienia, niepokój, odwodnienie, senność, wymioty, drgawki, brak przyrostu masy ciała, bladość i suchość skóry, wzdęcia, wyprzenia, płacz podczas oddawania moczu.

Objawy infekcji układu moczowego u starszych dzieci stanowią m.in.: gorączka, wzmożone pragnienie, ból brzucha, wielomocz, mdłości, wymioty, drgawki, brak łaknienia, zaparcia, męczliwość, opóźnienie wzrastania, zmiana zapachu i koloru moczu, nietrzymanie moczu.

Jak zbudowany jest układ moczowy? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Objawy infekcji układu moczowego u dorosłych

Infekcji układu moczowego u osób dorosłych towarzyszyć mogą: gorączka, nudności, ból brzucha, głowy, okolicy nadłonowej i lędźwiowej, częstomocz, parcia naglące, pieczenie w cewce moczowej podczas mikcji, konieczność wstawania w nocy, by oddać mocz. Podobnie jak u dzieci, tak i u osób dorosłych zdarzyć się może bakteriuria bezobjawowa, niepowodująca żadnych dolegliwości.

Leczenie infekcji układu moczowego

Określenie planu leczenia wymaga wykonania kilku badań, w tym m.in.: badania ogólnego moczu, posiewu moczu, czasem dodatkowo: poziomu mocznika i kreatyniny, badań obrazowych, np. ultrasonografii (USG) układu moczowego, zdjęcia rentgenowskiego (RTG) przeglądowego jamy brzusznej.

Leczenie infekcji układu moczowego opiera się w dużej mierze na podawaniu antybiotyków i/lub chemioterapeutyków. Najczęściej chorzy zażywają nitrofurantoinę, amoksycylinę, trimetoprim z sulfametoksazolem, cefuroksym, ceftriakson. Dolegliwości zwykle ustępują w ciągu kilku dni. Nie wszystkie antybiotyki mogą być stosowane przez ciężarne. Zwykle zaleca się im amoksycylinę bez względu na okres ciąży i nitrofurantoinę z wyjątkiem pierwszego trymestru i okresu bezpośrednio przed rozwiązaniem. Ze względu na ryzyko odwodnienia przez częste oddawanie moczu istotną rolę odgrywa nawadnianie organizmu. Częste picie pozwoli dodatkowo na szybsze wypłukiwanie drobnoustrojów z dróg moczowych. Pomocne okazują się domowe rozwiązania. Zaleca się picie soków z żurawiny, aronii i czarnej porzeczki, będących doskonałymi źródłami witaminy C, która hamuje rozmnażanie bakterii.

Bibliografia:

1. Bochniewska V., Jung A., Żuber J., Zakażenie układu moczowego u dzieci, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(1), s. 12-22.

2. Przybyła J., Sosnowski M., Ostre i przewlekłe zakażenia dróg moczowych – diagnostyka i leczenie, „Przewodnik Lekarski”, 2008, 4, s. 71-77.

3. Dobrzańska A., Ryżko J., Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego, Wrocław, Urban & Partner, 2005.

4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2005.