Hipokamp to struktura delikatna, łatwo więc o jej uszkodzenie. Istnieje wiele chorób, które mogą dotknąć hipokamp. Leczenie uszkodzeń dokonanych w tej strukturze jest trudne i stanowi przedmiot badań naukowców.

Hipokamp, czyli róg Amona

Hipokamp, szerzej zespół hipokampa, to struktura znajdująca się w ludzkim mózgu, która jest współodpowiedzialna za przechowywanie informacji – pamięć długotrwałą oraz przestrzenną. Nie jest jeszcze do końca poznana przez naukowców. Struktura ta wyglądem przypomina konika morskiego. Jest parzysta – w każdej półkuli mózgu znajduje się po jednym hipokampie. Jego części to: stopa, koryto i strzępek. To część tzw. układu limbicznego, który wiązany jest z powstawaniem i przetwarzaniem emocji.

Hipokamp zlokalizowany jest w części płata skroniowego. Odpowiedzialny jest za procesy uwagi, uczenie się i najważniejszą funkcję – pamięć. Hipokamp połączony jest wieloma neuronami, czyli komórkami nerwowymi, z różnymi obszarami mózgu, z których dostaje rozmaite sygnały i do których je także wysyła. Każdy obszar hipokampa odpowiada za inny rodzaj pamięci – przednio-lewy za uczenie się języków, prawy za zadania przestrzenne, przedni i tylny odpowiednio za rozpoznawanie nowego lub znanego już materiału. Dzięki tej strukturze mózg jest w stanie selekcjonować ważne i mniej ważne informacje, które musi zapamiętać.

Hipokamp jest strukturą bardzo ciekawą – dzięki badaniu nad nim odkryto, że komórki mózgowia mogą powstawać także po urodzeniu. Odnawianie połączeń nerwowych należy do podstawowych umiejętności, które ma hipokamp – regeneracja neuronów w tej strukturze przebiega sprawnie – nawet po uszkodzeniu struktury może odtworzyć niektóre połączenia. Hipokamp pośredniczy w kontrolowaniu emocji oraz w ich zapamiętywaniu i łączeniu z faktami i wspomnieniami. Odgrywa bardzo ważną rolę w tworzeniu wspomnień.

Jak działa nasza pamięć? Zobaczcie na filmie:

Uszkodzenie hipokampa – przyczyny, objawy

Ze względu na to, że mózg jest bardzo podatny na wszelkie uszkodzenia, narażony na nie jest także hipokamp. Uszkodzenia hipokampa, które powstały podczas zdarzeń, takich jak udar, wypadek, nowotwór lub operacja chirurgiczna, prowadzą do problemów z pamięcią – amnezji – oraz problemów ze skupieniem uwagi. Zaburzenie funkcji hipokampa może powstać także w wyniku wystąpienia zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Uszkodzenie hipokampa – skutki

Wyróżniamy dwa typy amnezji:

• następczą – dotyczy zapominania wydarzeń po powstaniu uszkodzenia,
  
• wsteczną – dotyczy zapominania wydarzeń przed powstaniem uszkodzenia.
  

Z badań wynika, że obszerna niepamięć następcza – zapominanie dosłownie wszystkiego, od przedmiotów po zdarzenia i ludzi powstaje w wyniku obustronnego uszkodzenia hipokampa. Uszkodzenie może także doprowadzić do depresji lub nerwicy.

Stwardnienie hipokampa występuje w padaczkach skroniowych – do wyładowań dochodzi w okolicy tej struktury. Padaczki zlokalizowane w przyśrodkowej części płata skroniowego należą do lekoopornych. Stwardnienie występuje głównie w części hipokampa zwanej zakrętem zębatym. Nie wiadomo, czy powstaje ono na skutek wyładowań w padaczce, czy występuje przed nimi i prowadzi do napadów.

Hipokamp – leczenie uszkodzeń

Aktualnie nie istnieje metoda, która całkowicie zrekompensowałaby straty spowodowane uszkodzeniem hipokampa. Profilaktycznie stosuje się ćwiczenia poprawiające pamięć, czyli zapobiegające nowym uszkodzeniom. Niekiedy wykorzystuje się operacje neurochirurgiczne, jednak obecnie należą one do rzadkości.

Hipokamp a stres

Niektóre badania pokazują, że wystawienie na długotrwały stres sprawia, że hipokamp zostaje uszkodzony. Przewlekły stres hamuje powstawanie nowych połączeń nerwowych i może doprowadzić do zmniejszenia się objętości hipokampa. Powoduje to pogorszenie się procesów związanych z pamięcią, problemy z nauką, prowadzi do depresji.

Hipokamp a depresja

Depresja jest chorobą, w której zaburzone jest przekaźnictwo neurotransmiterów w mózgu, powstające często pod wpływem przewlekłego stresu. Stres wpływa również na hipokamp, zmniejszając ilość połączeń i hamując powstawanie nowych, co predysponuje do zachorowania na depresję.

Bibliografia:

1) Tafil - Klawe M. - Wykłady z fizjologii człowieka, PZWL, Warszawa 2009

2) Jaśkowski P. - Neuronauka poznawcza, jak mózg tworzy umysł, Visja press, Warszawa 2009

3) Radziwiłłowicz W. - Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego - ujęcie kliniczne., Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2010