Gorczyca czarna jest jedną z najstarszych przypraw na świecie. Je nazwa związana jest z charakterystycznym gorzkim smakiem, za który odpowiada zawarta w nasionach synapina. Co ciekawe, nasiona gorczycy pozbawione są zapachu. Po roztarciu przygotować z nich można okłady łagodzące bóle stawów i mięśni. W przekazach ludowych przypisywano im zdolność do rozjaśniania umysłu i rozważnego postępowania.
Gorczyca czarna – wiadomości ogólne
Gorczyca czarna (z łac. Brassica nigra) to gatunek jednorocznej rośliny zaliczanej do rodzaju kapusta i rodziny kapustowate. Alternatywnie określana jest jako czarna kapusta lub kapusta gorczyca. Naturalnie porasta tereny Afryki Północnej, znacznej części Azji (w tym m.in. Indie, Armenię, Nepal, Pakistan, Kazachstan, Chiny) i niemal całej Europy. Spotkać ją można na polach, brzegach rzek, w rowach i zaroślach. Wiele krajów trudni się jej uprawą, w tym Dania, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Luksemburg, Holandia.
Zobacz film i sprawdź jakie właściwości zdrowotne ma gorczyca:
Gorczyca czarna – właściwości lecznicze i zastosowanie
Gorczyca czarna wykazuje właściwości lecznicze. O jej pozytywnym wpływie na zdrowie pisał Hipokrates. Surowiec zielarski stanowią nasiona (z łac. Sinapis nigrae semen), które są twarde, mają okrągły kształt i przybierają kolor od ciemnobrązowego do czarnego. Stanowią źródło enzymów, flawonoidów, olejów tłustych, śluzów, białek, glikozydów, w tym synigryny.
Czarna gorczyca znana jest zwłaszcza z korzystnego działania na układ pokarmowy. Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, wspomaga perystaltykę jelit czy przyczynia się do lepszego wchłaniania pokarmów. Przynosi ulgę w przypadku niestrawności, zaparć, nieżytu jelit, wzdęć. Roślina wykazuje działanie przeczyszczające i przeciwzapalne. Pomaga w leczeniu zapalenia opłucnej i odoskrzelowego zapalenia płuc oraz w zwalczaniu stanów zapalnych gardła, ropnej anginy czy zapalenia migdałków. Wykazuje zdolność do rozszerzania naczyń krwionośnych, reguluje cyrkulację krwi i obniża poziom ciśnienia tętniczego. Działa żółciopędnie, w wyniku czego wspomaga pracę trzustki i wątroby. Ze względu na zwartość fitoncydów działa bakteriobójczo, obecność zaś sporych ilości witaminy B2 wzmacnia procesy odpornościowe w organizmie.
Gorczyca czarna wykorzystywana jest przez przemysł farmaceutyczny do wytwarzania specjalnych maści i plastrów o działaniu rozgrzewającym. Korzysta się z nich zwłaszcza do niwelowania dolegliwości reumatycznych. Z rozdrobnionych nasion można też samodzielnie przygotować okład, który sprawdzi się w przypadku bólów gośćcowych, mięśniowych, nerwobólów korzeniowych czy stanów zapalnych ścięgien. Z nasion gorczycy tworzy się tzw. poduszki gorczycowe. To specjalne woreczki, które łagodzą objawy reumatyzmu, przeziębienia, grypy, zapalenia oskrzeli. Za poduszkę o wymiarach 40 × 40 cm zapłaci się około 25 zł.
Gorczyca czarna – działanie niepożądane
Mimo pozytywnego działania na ludzki organizm czarna gorczyca przyjęta w nadmiarze wiąże się z działaniami niepożądanymi. Spowodować może zapalenie błon śluzowych żołądka i jelit, biegunkę i trudności w oddychaniu. Dodatkowo istnieje ryzyko uszkodzenia kłębków nerkowych, wystąpienia białkomoczu i krwiomoczu. Z kolei zbyt długie lub częste przykładanie gorczycowych okładów może wywołać miejscowe zaczerwienienie i uczucie intensywnego pieczenia skóry. Niekiedy dojść może do jej uszkodzenia, rozwoju stanu zapalnego, a nawet do martwicy powierzchownych tkanek.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego filmu:
Jak przygotować napar z gorczycy czarnej?
Napar z nasion gorczycy jest dość prosty w przygotowaniu. Należy 1 łyżeczkę nasion rozgnieść w moździerzu, a następnie zalać szklanką wrzącej wody, po czym odstawić na 10 minut do naciągnięcia.
Czarna gorczyca – zastosowanie pozamedyczne
Czarna gorczyca wykorzystywana jest powszechnie w sztuce kulinarnej. Kilogramowe opakowanie ziaren gorczycy czarnej to koszt około 14 zł. Za mieloną płaci się niewiele mniej. Roślina charakteryzuje się zdecydowanie wyrazistszym i ostrzejszym smakiem od gorczycy białej. Można nią wzbogacać ziołowe masła, surówki, majonezy, zupy, dania z mięsa, a zwłaszcza z wieprzowiny, wołowiny i drobiu. Używa się jej do sosów, w tym w tradycyjnej kuchni indyjskiej do sosu chutney i curry. Gorczyca nadaje charakteru marynatom i zalewom octowym. Stąd używa się jej podczas kwaszenia i konserwowania warzyw, marynowania grzybów, do produkcji musztard i wyrabiania kiełbas. Podkreślić należy jej bakteriobójcze właściwości, które przedłużają trwałość produktów spożywczych.
Czarna gorczyca to roślina oleista. Jej nasiona wykorzystuje się do produkcji oleju gorczycowego. Opakowanie 350 ml oleju z pierwszego tłoczenia nierafinowanego to koszt około 25 zł. Powinno się go spożywać na zimno, gdyż obróbka termiczna negatywnie wpływa na walory odżywcze. To źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym kwasu linolowego, który obniża poziom cholesterolu we krwi. Można go używać w kuchni lub do masażu.
Bibliografia:
1. Matławska I., Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008.