Głodówka to kilkudniowe powstrzymanie się od jedzenia w postaci stałej lub płynnej. W trakcie jej trwania można sięgnąć jedynie po wodę. Jest sposobem na oczyszczenie organizmu, ale także wyleczenie niektórych schorzeń (tzw. głodówka lecznicza). Głodówkę mogą podjąć osoby zdrowe. Nie jest ona wskazana dla osób z chorobami przewlekłymi. Warto skonsultować wcześniej z lekarzem bezpieczeństwo stosowania u siebie okresowej głodówki. Mimo zalet, niedobór wartości odżywczych i osłabienie organizmu mogą u niektórych osób stanowić zagrożenie zdrowia, a nawet życia.

Gen długowieczności a głodówka

Wiele osób nie potrafi przestać jeść, zanim nie poczuje sytości. Głód jest postrzegany jako zagrożenie i większość z nas woli go uniknąć lub szybko mu zapobiec. Niewłaściwa dieta i nadmiar substancji szkodliwych dla organizmu przyspieszają starzenie związane z nieprawidłowym dzieleniem się komórek. Natomiast naukowcy twierdzą, że okresowe głodówki mogą opóźnić starzenie i pozwalają zachować jasność umysłu. Nie bez powodu wiele osób, które przeżyły więcej niż 100 lat, miało za sobą (zwykle wymuszone) okresy głodowania. Niedostarczenie pokarmu do organizmu aktywuje bowiem tzw. gen długowieczności SIR2. Produkuje on sirtuiny, czyli białka mające wpływ na podział (i odmłodzenie) komórek. Głodówka zwiększając poziom sirtuin, przedłuża aktywność i życie.

Głodówka – wpływ na telomery

W procesie głodowania istotne są także telomery, czyli fragmenty DNA, które są połączone z końcami wszystkich 46 chromosomów znajdujących się w komórkach ludzkiego organizmu. Telomery są związane z chorobami pojawiającymi się wraz z wiekiem oraz śmiertelnością. Głodówka opóźnia proces skracania się opisywanych fragmentów DNA powodujący starzenie się organizmu. Im wolniej następuje skracanie się telomerów, tym życie staje się dłuższe.

Głodówka i Intermittent Fasting, a autofagia czyli trawienie uszkodzonych komórek organizmu

W trakcie głodówki dochodzi także do nasilenia się procesu autofagii. Polega on na trawieniu uszkodzonych oraz obumarłych komórek organizmu, a także niszczenie bakterii, wirusów i wszelkich patogenów. Brak dostarczania pożywienia jest w ścisłej zależności ze zmianą stężenia hormonów, takich jak insulina i glukagon. Jeśli wzrasta poziom insuliny, spada poziom glukagonu. Działa to także w drugą stronę. Do zwiększonego stężenia insuliny dochodzi po zjedzeniu posiłku. Zmniejsza się wtedy ilość glukagonu w organizmie. Z kolei w czasie głodówki wzrasta poziom tego ostatniego hormonu, powodując nasilenie się procesu autofagii. 

Post pozwala więc pozbyć się z organizmu niepotrzebnych komórek i strawić je. Energia, przeznaczana zazwyczaj na trawienie jedzenia, w czasie postu przeznaczana jest na usunięcie niepotrzebnych składników. Warto wiedzieć, że autofagię przyspieszy jedynie całkowita głodówka. Nawet niewielka ilość pokarmu dostarczona w czasie postu wpływa na wzrost poziomu insuliny, a wtedy dochodzi do zahamowania dobroczynnego procesu. Osoby, które nie mają ochoty lub nie czują się na siłach by przeprowadzić kilkudniowy lub dłuższy post, mogą wypróbować metodę Intermittent Fasting, czyli postu przerywanego.

Jest to tzw. okno żywieniowe, które obejmuje 12, 16, a nawet 18-godzinny post. Przez pozostałą część doby można jeść normalne posiłki. Warto zwrócić uwagę, by nie najadać się przy tym „na zapas”, ponieważ organizm będzie trawił wtedy zmagazynowane zasoby, a nie martwe bądź uszkodzone komórki. Co istotne, głodówka oprócz stymulacji autofagii, przyspiesza także wydzielanie hormonu wzrostu. Stymuluje on budowanie nowych komórek i regenerację organizmu.

Jakie głodówki są korzystne?

Najlepiej stosować krótkotrwałe głodówki trwające 1 lub 3 dni. Niezalecane są dłuższe głodówki. Po podjęciu decyzji o zaprzestaniu dostarczania pokarmu należy słuchać swojego ciała i zacząć znów jeść, kiedy odczuwa się mocne osłabienie. Bardzo ważne jest wychodzenie z głodówki, które powinno rozpocząć się od lekkich, gotowanych pokarmów. Organizm zdrowego człowieka jest w stanie funkcjonować bez zarzutu np. przy jednodniowych głodówkach powtarzanych co tydzień. Należy pamiętać, aby podczas postów pić wodę i podejmować umiarkowaną aktywność fizyczną. Ruch także sprzyja usuwaniu szkodliwych produktów z organizmu i wydłuża życie.