Niektóre badania oraz zabiegi medyczne wymagają zmodyfikowania sposobu żywienia. Osobom przygotowującym się do badań i operacji oraz dążącym do redukcji masy ciała często zaleca się dietę płynną (oraz dietę płynną wzmocnioną). Pokarmy mają w niej konsystencję płynów i koktajli.
Zalecenia do zastosowania diety płynnej:
- Nasilenie nudności, biegunki, wymiotów.
- Przygotowanie do operacji na przewodzie pokarmowym (dieta płynna stosowana na 2 dni przed zabiegiem i w dniu przed operacją do ok. godz. 12).
- Stany po operacjach jelitowych.
- Planowane badania (np. kolonoskopia, rektoskopia).
Zalecenia do zastosowania diety płynnej wzmocnionej:
- Schorzenia jamy ustnej oraz przełyku.
- Gdy pacjent jest nieprzytomny.
- Choroby, w których lekarz zleci tego typu żywienie.
- Gdy pacjent nie może samodzielnie gryźć ani przełykać pokarmów.
Dieta płynna – efekty
Dietę płynną stosuje się, aby pozbyć się wszelkich resztek pokarmowych z jelita (przed badaniem bądź operacją) oraz dostarczenia organizmowi niezbędnych składników odżywczych i płynów. U chorych po operacjach jelitowych początkowo stosuje się dietę płynną bezresztkową, a następnie niskoresztkową. Jej celem jest odżywienie organizmu bez podrażniania jelita grubego. Dieta płynna chroni przed podrażnieniem (mechanicznym, termicznym) także jamę ustną oraz przełyk.
Dieta płynna – co jeść?
Jadłospis powinien być ustalony z lekarzem. Pokarmy muszą być lekkostrawne, bogate w witaminy i minerały, a przy tym ubogie w błonnik. Należy wybierać produkty, które nie powodują wzdęć czy biegunek. Wartość energetyczna jadłospisu zależy m.in. od wieku pacjenta, stanu jego zdrowia, masy ciała, przebytych oraz obecnych chorób.
Dieta płynna
Stosuje się przede wszystkim płyny: wodę (przegotowaną lub mineralną niegazowaną), napary i herbaty ziołowe, domowy rosół, kleik ryżowy. Dieta płynna powinna być stosowana maksymalnie przez 2 dni. Początkowo jeden posiłek powinien mieć objętość nie większą niż 60 ml. Jeśli istnieją zalecenia do dalszego żywienia o zmienionej konsystencji, stosuje się dietę płynną wzmocnioną.
Dieta płynna przed kolonoskopią
Na 3 dni przed planowanym badaniem należy zrezygnować z posiłków stałych. W dowolnych ilościach można pić wodę, napary ziołowe, soki, buliony, zmiksowane zupy. W dniu przed badaniem nie należy spożywać mleka.
Dieta płynna przed rektoskopią
Na 2 dni przed planowanym badaniem należy spożywać: wodę, napary ziołowe, soki, buliony, zmiksowane zupy. Dopuszczalne są kleiki, budynie, kisiele, galaretki. Uwaga! Ostatni płyn należy przyjąć na ok. 8 godzin przed badaniem.
Dieta płynna wzmocniona
Jest to dieta płynna rozszerzona o pokarmy bogate w składniki pokarmowe – jej celem jest odżywienie organizmu i ochrona pacjenta przed niedoborami. Przyjmuje się, że w diecie płynnej wzmocnionej 1 ml powinien mieć wartość 1 kcal. Optymalna wielkość jednego posiłku to ok. 500 ml. Jeśli lekarz wyrazi zgodę, można zastosować dietę półpłynną (płynno-papkowatą).
Zalecenia:
- Posiłki powinny być ugotowane, po czym przestudzone do temperatury pokojowej i zmiksowane. Zalecane techniki gotowania: duszenie, gotowanie na parze i w wodzie, pieczenie. Potrawy powinny być na tyle miękkie, by można je było łatwo zmiksować. Posiłków nie należy smażyć.
- Pokarmy można zmiksować blenderem ręcznym, przetrzeć przez sito albo ubić tłuczkiem.
- Nie należy stosować produktów mrożonych – podaje się pokarmy wyłącznie świeże (ugotowane i zmiksowane).
- Pieczywo (jasne) i sucharki należy namoczyć (np. w mleku albo w zupie) i podać po zmiksowaniu.
- Kaszę i ryż podaje się w formie kleików.
- Jajka, np. ugotowane na twardo, można podać zmiksowane w zupie.
- Jeżeli po zmiksowaniu konsystencja posiłku okaże się zbyt gęsta, należy rozcieńczyć go wodą (przegotowaną).
- Jeśli pacjenta nie można żywić doustnie, posiłki w postaci płynnej podaje się przez zgłębnik lub przetokę.
Produkty zakazane:
- ostre przyprawy
- pieczywo razowe i żytnie
- grube kasze
- grube makarony
- margaryna, smalec
- konserwy i wędliny
- tłuste mięso
- ryby wędzone i z puszki
- tłuste ryby
- czarna kawa
- ocet, musztarda
- żółty ser
- sery pleśniowe
- serki topione
- ostre warzywa (cebula, szczypior, kiszonki, rzodkiew)
- surowe owoce
- słodycze
- pokarmy bogate w cukier
- pokarmy bogate w sól
- używki.
Dieta płynna – odchudzanie
Dietę płynną można również zastosować w celu oczyszczenia organizmu przed rozpoczęciem kuracji odchudzającej albo wspomagająco w diecie, której celem jest redukcja masy ciała. Stosuje się wtedy koktajle owocowo-warzywne, świeżo wyciśnięte soki, łagodne zupy kremy, jogurty, kefiry, maślanki, domowe buliony mięsno-warzywne, napary ziołowe, herbatę bez cukru. Takiej diety nie należy jednak stosować dłużej niż przez kilka dni bez konsultacji lekarskiej.