Protokół autoimmunologiczny uważa się za restrykcyjną odmianę diety paleo. W tym sposobie odżywiania kładzie się nacisk na wysoką wartość odżywczą i różnorodność pokarmów oraz eliminację produktów zapalnych. Mogą one powodować nieszczelność jelit (uszkadzać barierę jelitową) i w nadmiernym stopniu stymulować układ immunologiczny.

Czym jest protokół autoimmunologiczny?

Protokół autoimmunologiczny (z ang. Autoimmune Protocol, AIP) to sposób odżywiania wskazany osobom zmagającym się z chorobami autoimmunologicznymi, zwanymi też autoimmunizacyjnymi. W schorzeniach tych układ odpornościowy niszczy własne komórki i tkanki. Protokół autoimmunologiczny to dieta polecana chorym m.in. na: zapalenie tarczycy Hashimoto, chorobę Gravesa-Basedowa, chorobę Leśniowskiego-Crohna, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty. Specjaliści podkreślają, że zanim wprowadzi się protokół autoimmunologiczny, warto przeprowadzić testy w kierunku nietolerancji pokarmowych, dzięki czemu dokładnie określone zostaną produkty szkodzące.

Jak nadmiar cukru w diecie wpływa na wygląd skóry? Zobaczcie na filmie:

Jakie są cele protokołu autoimmunologicznego?

Dieta w postaci protokołu autoimmunologicznego podejmowana jest w celu złagodzenia objawów chorób autoimmunologicznych, a w konsekwencji stanów remisji (okresów charakteryzujących się brakiem objawów chorobowych). Restrykcyjna dieta paleo, jaką jest protokół autoimmunologiczny, dąży do wyeliminowania czynników prozapalnych, drażniących układ immunologiczny, a dzięki temu do wygaszenia osłabiającego organizm stanu zapalnego. Dodatkowo ukierunkowana jest na odbudowanie organizmu, a zwłaszcza regenerację jelit, w których znajduje się znaczna ilość limfocytów, czyli komórek układu odpornościowego. Dieta ta pomaga stracić nadmierną masę ciała, korzystnie wpływa na trawienie, poprawia witalność i ogólne samopoczucie.

Należy jednak zaznaczyć, że protokół autoimmunologiczny w chorobie Hashimoto czy innej chorobie autoimmunologicznej stanowi tymczasowe rozwiązanie. W zależności od stopnia zaawansowania choroby i ogólnego stanu zdrowia stosuje się go 30–90 dni. Do spodziewanych efektów tej diety paleo należą: odbudowa mikrobiomu, uszczelnienie bariery jelitowej, uzupełnienie niedoborów żywieniowych, wyciszenie systemu odpornościowego, co łącznie prowadzi do zregenerowania organizmu. Po uzyskaniu tych efektów należy pojedynczo i w małych, stopniowo zwiększanych, ilościach wprowadzać do codziennego jadłospisu produkty dotychczas wykluczone. Ogromne znaczenie ma obserwacja ciała. Objawy, takie jak wzdęcia, zaparcia lub biegunka, zmiany nastroju, zmęczenie, spadek energii, problemy ze snem, zawroty głowy, świadczą o negatywnym wpływie produktu na organizm. Należy ponownie z niego zrezygnować na jakiś czas.

Produkty polecane i wykluczone w protokole autoimmunologicznym

Kształtując jadłospis w protokole autoimmunologicznym, uwzględnić należy listę produktów zakazanych i polecanych. Przepisy protokołu autoimmunologicznego nie powinny zawierać zwłaszcza:

• zbóż,
• roślin strączkowych i psiankowatych (ziemniaków, pomidorów, bakłażanów, papryki, chili, jagód goji, pieprzu cayenne),
• jajek,
• nabiału,
• alkoholu,
• kawy,
• rafinowanych olejów z nasion oraz ziaren,
• cukru,
• substancji konserwujących,
• orzechów,
• ziaren,
• przetworzonych soków owocowych.

Podstawowe produkty w AIP to warzywa – powinny stanowić około 75% jadłospisu. Należy spożywać:

• zielone warzywa liściaste (rukolę, sałatę rzymską, roszponkę, sałatę masłową, liście botwiny, szpinak, jarmuż),
• warzywa skrobiowe (marchew, dynię, bataty, pietruszkę, plantan),
• warzywa bogate w siarkę, takie jak cebula, kapusta, czosnek, brokuł, szparagi,
• warzywa bogate w inulinę, np. szparagi, topinambury, karczochy, pory.

Do innych zalecanych produktów, które stanowić powinny pozostałe 25% jadłospisu, należą:

• podroby,
• owoce morza,
• kiszonki,
• żelatyna,
• rosół,
• dobrej jakości mięsa pochodzące ze sprawdzonego źródła – dostarczają witamin z grupy B, witaminy K2, żelaza, cynku, kwasów omega-3 i kwasu linolowego (CLA),
• zdrowe tłuszcze,
• zioła,
• przyprawy.

Z tłuszczów zaleca się:

• olej kokosowy,
• gęsi smalec,
• oliwę z oliwek,
• czerwony olej palmowy,
• olej z awokado.

Z kolei wśród ziół i przypraw wymienia się:

• imbir,
• cynamon,
• kurkumę,
• wszystkie liściaste zioła.

Na kolejną grupę produktów zalecanych w diecie autoimmunologicznej składają się owoce, zwłaszcza jagodowe (jeżyny, borówki, jagody, maliny, poziomki), a dodatkowo: jabłka, awokado, morele, czereśnie, wiśnie, kokosy, mandarynki, grejpfruty, kiwi, limonki, nektarynki, papaje, brzoskwinie, śliwki, truskawki. Okazjonalnie można spożyć zdrowy deser.

Protokół autoimmunologiczny – suplementacja, nawadnianie

Bardzo ważne miejsce w protokole autoimmunologicznym stanowi suplementacja indywidualnie dobrana przez lekarza lub dietetyka. Najczęściej jej podstawą są: selen, cynk, magnez, witaminy D3, K2, C, B12, B9. Istotne w AIP jest nawadnianie organizmu. Zaleca się spożywać wodę na 30 minut przed posiłkiem i 2,5 godziny po nim. Minimalna ilość wody spożytej w ciągu dnia to 2 l.

Należy pamiętać, że dieta jest uzupełnieniem i wspomaganiem leczenia wyżej wymienionych chorób. Podstawą leczenia pozostaje farmakoterapia oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich.

Bibliografia:

1. Dronka-Skrzypczak J., Dieta w chorobach autoimmunologicznych, Warszawa, PZWL, 2018.

2. Konijeti G.G., Kim N., Lewis J.D. i wsp., Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet for Inflammatory Bowel Disease, „Inflammatory Bowel Diseases”, 2017, 23(11), s. 2054-2060.

3. Wentz I., Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie, Kraków, Wydawnictwo Otwarte, 2017.