Alanina należy do aminokwasów endogennych, czyli takich, które są syntezowane samodzielnie przez organizm. Jednak dostarczanie jej z pożywieniem lub w formie suplementów u osób, które uprawiają sport, przyczynia się do zwiększenia ilości karnozyny – substancji występującej w mięśniach. Najbardziej znana jest B-alanina.
Co to jest alanina?
Alanina jest organicznym związkiem chemicznym i jednym z aminokwasów proteinowych, czyli tych, które budują białka ludzkiego ciała. Należy ona do grupy substancji endogennych. Oznacza to, że może być syntezowana samodzielnie przez organizm człowieka – w przeciwieństwie do aminokwasów egzogennych, które muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Alanina występuje w osoczu krwi oraz płynie z gruczołu krokowego (prostaty).
Jednym z głównych rodzajów alaniny jest B-alanina, która wraz z histydyną (innym aminokwasem białkowym) tworzą karnozynę. Jest to powstający wewnątrz organizmu dipeptyd, który ma działanie antyoksydacyjne i zwiększające wydolność. Jej obecność stwierdza się w całym ciele, ale największa ilość znajduje się w miejscach wykazujących duże zapotrzebowanie na energię – w mięśniach szkieletowych, mózgu i mięśniu sercowym. Stężenie karnozyny maleje wraz z wiekiem, dlatego zalecana jest jej suplementacja np. poprzez dostarczanie alaniny wraz z pożywieniem lub suplementami diety.
Zobaczcie, jakie właściwości ma białko i jak się dzieli:
Znaczenie alaniny dla organizmu
W organizmie człowieka alanina bierze udział w tzw. cyklu glukozowo-alaninowym. Pracujące mięśnie wykorzystują aminokwasy jako źródło energii. Dzieje się to głównie wtedy, kiedy wysiłek jest długotrwały. Glikogen (wielocukier w mięśniach poprzecznie prążkowanych) podczas glikolizy przekształca się w kwas pirogronowy, który wraz z aminokwasem tworzy alaninę. Ponadto źródłem alaniny podczas długiego treningu są białka, które w momencie dużego zapotrzebowania także są zużywane przez mięśnie jako źródło energii.
Alanina jest transportowana wraz z krwią do wątroby, gdzie rozpada się do aminokwasu i kwasu pirogronowego. Następnie obie te substancje w wyniku B-oksydacji są przekształcane ponownie w glikogen, który powraca do tkanki mięśniowej i znów może zostać użyty jako źródło energii. Duża część powstałej w ten sposób glukozy jest wykorzystywana także przez mózg i erytrocyty. Jest to cykl procesów zachodzących na poziomie komórkowym, dzięki którym możliwe jest utrzymanie homeostazy, czyli równowagi organizmu podczas długotrwałego i intensywnego wysiłku fizycznego.
Dzięki B-alaninie wzrasta wytrzymałość i siła mięśniowa. Możliwa jest również poprawa pracy mięśni i zmniejszenie ich zmęczenia poprzez wpływ na tempo kurczliwości włókien mięśniowych i ich odżywienie. Dodatkowo zwiększa się gęstość i rozmiar mięśni. Skutkiem tego jest rozbudowa sylwetki i zwiększenie masy. Te wymienione właściwości alaniny mają szczególne znaczenie dla sportowców oraz osób, które intensywnie trenują.
Suplementacja alaniny
Alanina jest aminokwasem endogennym, dlatego bardzo rzadko stwierdza się jej niedobory. Występują one głównie u osób niedożywionych i wyniszczonych, które przez długi czas były narażone na niedobór białka. Jej wysoki poziom ma znaczenie dla osób, które intensywnie uprawiają sport, dlatego mogą one wspomóc jej produkcję, a jednocześnie zwiększyć poziom karnozyny, włączając do swojego jadłospisu produkty, które zawierają dużą ilość protein. Należą do nich: mięso (wołowina, cielęcina, baranina, drób, wieprzowina), ryby, sery żółte, jaja oraz żelatyna. Alanina zawarta jest także w kaszy jaglanej, otrębach pszennych, zarodkach pszennych, nasionach roślin strączkowych, chrupkach kukurydzianych oraz orzechach, nasionach dyni i słonecznika.
Alaninę i B-alaninę można dostarczyć do organizmu wraz z suplementami diety. Zwykle ta substancja jest jednym ze składników odżywek dla sportowców, które są spożywane w celu zmniejszenia zmęczenia potreningowego, ograniczenia występowania tzw. zakwasów po ćwiczeniach i podniesienia wytrzymałości mięśni. Dawkowanie tego rodzaju preparatów z alaniną jest ściśle określone przez producenta na ulotce.
B-alanina a L-alanina
L-alanina podobnie jak B-alanina jest jednym z izomerów alaniny. Obie substancje różnią się od siebie budową cząsteczki, co wpływa na jej właściwości i pełnione funkcje. Nie ma także fizycznej możliwości, aby L-alanina została przekształcona w beta-alaninę.
Bibliografia:
- D. A. Bender, P. A. Mayes, Glukoneogeneza i kontrola stężenia glukozy we krwi [w:] Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995, s. 226–238.