Cukrzyca jest poważną chorobą, która w zależności od typu może mieć podłoże metaboliczne lub autoimmunologiczne. Niezależnie od przyczyny jej powstania pacjenta obowiązuje dieta złożona z produktów o niskiej zawartości cukru. Jak powinny wyglądać posiłki, w tym kolacja dla cukrzyka typu 2 i 1?

Kolacja dla diabetyka powinna być obowiązkowa. Posiłek zjedzony przed snem i wzięcie leków pomoże uniknąć przecukrzenia o poranku lub niedocukrzenia w nocy. Nieprawidłowości w glikemii są niebezpieczne, ponieważ niski poziom cukru może skutkować utratą przytomności lub zgonem. Co zatem jeść, żeby nie dopuścić do nadmiernego spadku glikemii?

Jaki powinien być prawidłowy poziom cukru przed snem?

Poziom cukru przed snem, o godzinie 24, nie powinien przekraczać 110 mg/dl. Wartość glikemii jest uwarunkowana zjadanymi posiłkami i codzienną aktywnością. Żeby nie dopuszczać do spadków lub wzrostów, chory powinien przestrzegać pór posiłków i dawek stosowanych leków.

Z filmu dowiecie się, czym jest indeks glikemiczny:

Dlaczego kolacja dla cukrzyka jest ważna?

Kolacja dla diabetyka to jeden z najważniejszych posiłków w ciągu dnia. W czasie snu nie mamy bowiem możliwości kontrolowania poziomu glikemii, dlatego ostatni spożywany posiłek musi być zaplanowany niezwykle starannie. Zjedzenie zbyt mało lub zbyt dużo ma odzwierciedlenie w porannym pomiarze, lecz nie tylko. Pominięcie posiłku i przyjęcie leków może doprowadzić do niedocukrzenia, a potem do tzw. hiperglikemii „z odbicia”. Fachowo nazywa się to efektem Somogyi. Termin powstał od nazwiska chemika, który opisał po raz pierwszy zjawisko nagłego wzrostu cukru tuż po trwającym nocnym niedocukrzeniu.

Efekt Somogyi powstaje na skutek nadmiaru insuliny we krwi podczas snu. Dzieje się tak, gdy osoba przyjmująca lek pominie posiłek lub przyjmie zbyt dużą dawkę insuliny. Organizm boryka się wtedy z nagłym spadkiem cukru, więc uwalnia hormony, które mogą się temu przeciwstawić. Tym samym chory budzi się z bardzo wysoką glikemią, która jest równie niebezpieczna, co niedocukrzenie.

Podobnie jest ze zjawiskiem brzasku, które powoduje wzrost poziomu glukozy do wartości około 250 mg/dl., co skutkuje bólami głowy, zmęczeniem, a nawet nudnościami i wymiotami. Diabetyk budzi się wyczerpany pomimo wielogodzinnego snu i obecności w organizmie wysokiego stężenia hormonów (adrenalina, glukagon, hormon wzrostu i kortyzol), które powinny działać na niego pobudzająco. Inna nazwa tego zjawiska to phenomenon.

Cukrzyca – co jeść przed snem?

Dieta dla diabetyków nie może przekraczać 1800 kalorii. Powinny w niej się znaleźć posiłki złożone w 25% z węglowodanów, takiej samej ilości białka i około 50% tłuszczów. Dziennie należy spożywać około 4–5 małych porcji. Poziom cukru należy mierzyć przed każdym jedzeniem, ponieważ dawkę insuliny dostosowuje się do aktualnego poziomu glukozy. Wartości glikemii bada się także przy cukrzycy insulinoniezależnej, żeby sprawdzić, jak stosowane leki działają na pacjenta.

Kolacja dla cukrzyka typu 2 lub 1 powinna pokrywać 25% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Podaną wartość trzeba zmniejszyć do 20%, jeśli posiłek zaplanowano na chwilę przed snem. Kolacja nie musi być obfita. Jedzenie ma być zdrowe i smaczne, lecz oparte na produktach z niskim indeksem glikemicznym.

Wiele osób nie wie, co będzie odpowiednie na kolację dla cukrzyka, dlatego może pomóc im przykładowy jadłospis.

Kolacja cukrzyka: przykłady posiłków spożywanych przed snem

Wartości glikemiczne posiłków muszą być ściśle dopasowane do aktualnego poziomu glukozy we krwi. Jej stężenie jest szczególnie ważne w porze wieczornej, ponieważ spożyty pokarm decyduje o wartości glikemii o poranku. Co może się znaleźć w wieczornym menu?

• dwa plastry grillowanego lub gotowanego kurczaka, pół paczki warzyw na patelnię, lecz bez ziemniaków (mają dużo węglowodanów), około dwóch dużych łyżek kaszy gryczanej,
• sałatka przyrządzona z owoców jagodowych bądź cytrusowych,
• dwie kromki chleba żytniego z łososiem, mały pomidor,
• sałatka z kaszy jaglanej z dodatkiem warzyw: około 150 g ugotowanej kaszy, 50 g wędliny drobiowej pokrojonej w drobne paski, kilka listków drobno podartej sałaty, pół ogórka i papryki czerwonej oraz łyżka oliwy z oliwek dobrej jakości,
• duszona cukinia z dodatkami: jedna mała cukinia pokrojona w kostkę, drobno posiekany pomidor i połowa czerwonej lub zielonej papryki. Do smaku: garstka natki pietruszki, słodka papryka, czosnek granulowany czy siekany, gałka muszkatołowa, kurkuma, imbir oraz cynamon,
• sałatka z mozzarellą: dwa duże pomidory bez skórki posiekane w kostkę, około 50 g mozzarelli w kawałku bądź tyle samo kulek w zalewie, bazylia (około jednej łyżki stołowej), sól i pieprz do smaku, jedna łyżka stołowa oliwy z oliwek.

Podobnie powinna wyglądać kolacja dla cukrzyka w ciąży, ponieważ wysoki poziom cukru w organizmie przyszłej mamy może zaszkodzić zdrowiu dziecka.

Bibliografia:

1. Brudka B. Porady lekarza rodzinnego. Cukrzyca – zdrowa dieta, Wydawnictwo Literat, Toruń 1997.