Wymioty to objaw, który towarzyszy wielu chorobom, nie tylko tym związanym z układem pokarmowym. Są one traktowane jako odruch obronny organizmu przed zatruciem substancją toksyczną (obecną np. w pokarmie) lub nadmiernym rozciągnięciem któregoś odcinka układu pokarmowego, mogącego spowodować jego uszkodzenie. Najczęstsze przyczyny wymiotów to: zatrucie pokarmowe, zapalenie błony śluzowej żołądka, niedrożność jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego, choroby układu nerwowego, stosowanie niektórych leków i choroba lokomocyjna. Wyróżnia się wymioty treścią pokarmową, krwiste, żółciowe oraz wymioty kałowe.
Czym są wymioty kałowe?
Wymioty kałowe to specyficzny rodzaj wymiotów. Pacjent zwraca treść pokarmową, w której zaszły procesy gnilne, spowodowane obecnością bakterii jelitowych w niedrożnym jelicie. Mają one nieprzyjemny, cuchnący zapach. Ich konsystencja może przypominać kał, jednak nie jest to dosłowne wymiotowanie kałem.
Wymioty kałowe nigdy nie występują samodzielnie. Najczęściej towarzyszą im takie dolegliwości, jak: ból brzucha, zatrzymanie gazów i stolca, utrata masy ciała, przewlekła biegunka, podwyższona temperatura ciała, osłabienie, złe samopoczucie, objawy otrzewnowe. Wymiotowanie kałem w każdym przypadku wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i dalszej diagnostyki.
Przyczyny wymiotów kałowych
Wymioty kałowe są spowodowane nieprawidłowościami w obrębie układu pokarmowego. Jest to objaw, który może wskazywać na mechaniczną niedrożność jelit w dystalnym (czyli w dalszym) odcinku przewodu pokarmowego lub zadzierzgnięcie jelita na skutek przepukliny. Wymioty kałem pojawiają się także u osób, u których doszło do powstania przetoki żołądkowo-jelitowej.
Wymioty kałowe a niedrożność jelit
Wymiotowanie kałem obserwuje się u osób, u których wystąpiła mechaniczna niedrożność jelit. Jest to sytuacja, w której doszło do zablokowania światła jelita przez kamień kałowy, guz nowotworowy, ciało obce, zrosty, wrodzone lub nabyte zwężenia (np. po zabiegach operacyjnych, w chorobie Leśniowskiego-Crohna). Niedrożność powstaje także w wyniku zadzierzgnięcia, czyli zablokowania przepływu krwi przez jelita. Ten rodzaj schorzenia zdarza się u osób z przepukliną (najczęściej pachwinową). Skutkiem niedrożności jest zatrzymanie perystaltyki i zaleganie treści pokarmowej w przewodzie pokarmowym.
Poza wymiotami kałowymi objawy niedrożności jelit to także:
- silny ból brzucha o charakterze kolkowym;
- zatrzymanie gazów i stolca;
- wzdęcie brzucha.
Wymioty kałowe pojawiają się, kiedy niedrożność trwa długo i rozpoczęły się procesy gnilne zalegającej treści pokarmowej w jelitach.
Kiedy w wyniku niedrożności dojdzie do martwicy jelita, pojawiają się objawy otrzewnowe, które wskazują na zapalenie otrzewnej. Należą do nich: silny ból promieniujący do barków, bolesność uciskowa i obrona mięśniowa powłok brzusznych, nagłe pogorszenie samopoczucia i spadek ciśnienia tętniczego krwi.
Wymioty kałowe a przetoka żołądkowo-jelitowa
Wymioty kałem są także jednym z objawów przetoki żołądkowo-jelitowej. Jest to rzadkie schorzenie, które charakteryzuje się wytworzeniem patologicznego (a więc nie występującego w prawidłowych warunkach) połączenia między żołądkiem a jelitem (najczęściej okrężnicą).
Charakterystyczne objawy przetoki żołądkowo-jelitowej to:
- znaczna utrata masy ciała,
- przewlekłe biegunki (często pojawiają się smoliste stolce),
- wymioty kałowe,
- osłabienie,
Przetoka żołądkowo-jelitowa najczęściej powstaje na tle nowotworowym oraz po operacji częściowego wycięcia żołądka z powodu wrzodów. Ze względu na niecharakterystyczne objawy diagnostyka może być utrudniona.
Co robić, kiedy pojawią się wymioty kałowe?
Wymioty kałowe są wskazaniem do pilnej konsultacji lekarskiej. Należy wykonać: wywiad, badanie fizykalne, radiologiczne (zdjęcie rentgenowskie, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny), endoskopowe górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego, a niekiedy także kontrastowy wlew doodbytniczy lub laparotomię zwiadowczą.
Jeżeli wymiotowanie kałem jest objawem niedrożności jelit, konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego (metodę wybiera się zależnie od przyczyny niedrożności), którego celem jest odblokowanie światła jelita. W przypadku kamieni kałowych niekiedy udaje się je usunąć ręcznie lub wlewką doodbytniczą. Przed przeprowadzeniem operacji należy wyrównać gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Pacjentowi podaje się także antybiotyki. Przetokę żołądkowo-jelitową także leczy się chirurgicznie (wycięcie przetoki i wykonanie zespolenia).
Zobacz wideo: Jak zbudowany jest układ pokarmowy?
Bibliografia:
1. M. Krzyżak-Jankowicz i wsp., Patogeneza i diagnostyka różnicowa nudności i wymiotów u pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową, [w:] „Medycyna Rodzinna”, 4/2008, s. 96–103.
2. M. Kamiński i wsp., Trudności w ustaleniu rozpoznania przetoki żołądkowo-okrężniczej powstałej w następstwie chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej – opis przypadku, [w:] „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie” 2011, 57, 2, s. 39–42.