Jedną z częściej występujących patologii nerwu łokciowego jest ucisk, który ma miejsce na poziomie ramienia, łokcia i nadgarstka. Leczenie uszkodzonego nerwu łokciowego jest początkowo zachowawcze i opiera się na farmakoterapii i rehabilitacji. Jeśli jest nieskuteczne, chorych kwalifikuje się do leczenia operacyjnego.

Czym jest nerw łokciowy?

Nerw łokciowy jest nerwem czuciowym i ruchowym. Odchodzi od pęczka przyśrodkowego splotu ramiennego. Unerwia ruchowo mięśnie, takie jak: zginacz łokciowy nadgarstka, mięsień dłoniowy krótki, zginacz głęboki palców, wszystkie mięśnie międzykostne, mięśnie kłębika (odwodziciel, przeciwstawiasz, zginacz palca małego), 3. i 4. mięsień glistowaty oraz mięśnie kłębu kciuka (przywodziciel kciuka i głowę głęboką zginacza kciuka krótkiego). Unerwienie czuciowe obejmuje: po stronie dłoniowej skórę kłębika oraz małego palca i 1/2 palca obrączkowego od strony łokciowej, po stronie grzbietowej skórę 2 i 1/2 palca, licząc od palca małego oraz łokciową część powierzchni ręki.

Zespół kanału nerwu łokciowego

Zespół kanału nerwu łokciowego to choroba wywołana uciskiem na nerw łokciowy. Najczęściej jest konsekwencją zwężenia kanału łokciowego spowodowanego przez: długotrwały ucisk na nerw, urazy, stany zapalne lub zmiany zwyrodnieniowe stawów, choroby układowe (cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów), wady wrodzone stawu łokciowego (podwichnięcie nerwu łokciowego, płytkość kanału) lub guzy kanału nerwu łokciowego. Na rozwój choroby wpływ mają: alkoholizm, zmiany hormonalne oraz zakażenie bakteryjne i wirusowe. Jest to druga co do częstości neuropatia uciskowa kończyny górnej. Najczęściej występuje wśród mężczyzn pracujących fizycznie w średnim wieku.

Zespół kanału nerwu łokciowego daje objawy, takie jak:

• ból okolicy łokcia promieniujący wzdłuż nerwu, który nasila się podczas zginania stawu,
  
• zanik mięśni kłębika, międzykostnych, glistowatych, w wyniku czego dochodzi do powstania ręki szponiastej (przeprost w stawach śródręczno-paliczkowych oraz niemożność rozstawienia palców II–V),
  
• nocne bóle i parestezje w okolicy stawu łokciowego promieniujące do palca V,
  
• osłabienie siły mięśniowej palców,
  
• osłabienie siły zajętej ręki i stopniowa utrata niektórych zdolności chwytnych,
  
• zaburzenia czucia w palcu IV i V oraz wewnętrznej części przedramienia.
  

Częstą praktyką jest klasyfikacja zespołu kanału nerwu łokciowego według wytycznych Dellona, na podstawie których neuropatię dzieli się na 3 stadia:

1. stadium 1 (łagodne) – okresowe mrowienia, subiektywne osłabienie kończyny,
   
2. stadium 2 (pośrednie) – okresowe parestezje, osłabienie siły kończyny górnej,
   
3. stadium 3 (ciężkie) – od przewlekłego zaburzenia czucia po całkowite porażenie funkcji nerwu.

Zespół kanału Guyona – neuropatia nerwu łokciowego

Zespół kanału Guyona to drugie pod względem częstości występowania miejsce ucisku nerwu łokciowego w obrębie przedramienia. Dochodzi do niego na poziomie nadgarstka. W większości przypadków zespół kanału Guyona jest związany z obecnością nieprawidłowych mas tkankowych (tłuszczaków, ganglionów, tętniaków tętnicy łokciowej). Przyczyną mogą być mięśnie dodatkowe, np. dodatkowy odwodziciel palca V.

Wyróżnia się 3 postacie zespołu kanału Guyona:

1. typ I: ucisk nerwu łokciowego w proksymalnej części kanału,
   
2. typ II: ucisk nerwu łokciowego wzdłuż gałęzi głębokiej, dystalnie od gałęzi do ADM,
   
3. typ III: ucisk nerwu łokciowego w dystalnej części kanału lub tuż po wyjściu z niego.
   

Klinicznie dolegliwości są bardzo podobne do tych występujących w zespole kanału nerwu łokciowego, ale są zlokalizowane w obrębie nadgarstka.

Leczenie uszkodzonego nerwu łokciowego

Leczenie nerwu łokciowego polega na farmakoterapii, fizykoterapii i kinezyterapii. W przypadku ich nieskuteczności wykonuje się operację odbarczenia nerwu łokciowego. Rzadkością jest neuroliza, czyli zabieg medyczny polegający na zniszczeniu włókien nerwowych. Do organizmu podaje się substancję, która powoduje nieodwracalne uszkodzenie danej struktury nerwowej.

Chory otrzymuje zakaz wykonywania forsownych ruchów w stawie łokciowym, powodujących rozciąganie nerwu i zwiększających jego ucisk. Zaleca się niekiedy unieruchomienie czasowe. Trzeba przyjmować preparaty wielowitaminowe, w których składzie szczególną rolę odgrywają witaminy z grupy B, ponieważ wpływają pozytywnie na regenerację i funkcję nerwów. Lekarz może zalecić środki przeciwbólowe na zredukowanie skurczów mięśniowych i kortykosteroidy w celu zmniejszenia stanu zapalnego.

Czym jest neuromobilizacja nerwu łokciowego?

Neuromobilizacja nerwu łokciowego jest jedną z wielu metod terapii manualnej. Zajmuje się tkankami miękkimi – tkanką nerwową i tkankami otaczającymi układ nerwowy. Zalicza się ją do metod fizjoterapeutycznych, czyli leczenia ruchem. Jest formą leczenia zachowawczego. Neuromobilizacja opiera się na odtworzeniu prawidłowej neuromechaniki, czyli adaptacji układu nerwowego do ciągłych zmian obciążeń i napięć mechanicznych.

Przywraca plastyczność układu nerwowego. Jej celem jest poprawa przesuwalności nerwu względem okolicznych tkanek. Pozwala poprawić funkcję podrażnionych struktur. Przywraca możliwość rozciągania i napinania samej tkanki nerwowej i odtwarza prawidłową fizjologię komórek nerwowych.

Bibliografia:

1. Woźniak K., Ratuszek-Sadowska D., Śniegocki M., Zespół rowka nerwu łokciowego – ocena efektów leczenia operacyjnego, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(9), s. 315–322.

2. Główczewska J., Nowacka K., Główczewska-Siedlecka E. i wsp., Results of conservative, surgical treatment and rehabilitation of entrapment neuropathies in elderly patients in geriatric practice, „Journal of Education, Health and Sport”, 2017, 7(4), s. 21–28.

3. Igielska-Bela B., Baczkowski B., Zespół rowka nerwu łokciowego – ewolucja technik leczenia operacyjnego, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, 2016, 46, s. 81–86.

4. Hupało M., Badania elektrofizjologiczne w zespołach cieśni, „Aktualności Neurologiczne”, 2006, 6(4), s. 246–258.

5. Romanowski L., Lisiewicz-Bręborowicz E., Przedramię i ręka, W: Białoszewski D. (red.), Fizjoterapia w ortopedii, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014, s. 218–232.

6. Kowalska B., Sudoł‑Szopińska I., Ocena ultrasonograficzna wybranych patologii nerwów obwodowych. Część I: Neuropatie uciskowe kończyny górnej – z wyłączeniem zespołu cieśni kanału nadgarstka, „Journal of Ultrasonography”, 2012, 12, s. 307–318.

7. Dwornik M., Zastosowanie neuromobilizacji w zespole kanału nadgarstka