Barwniki spożywcze wpisane są na listę chemicznych dodatków do żywności określonych symbolem E i należą do zakresu E100–199. Oznacza to, że są dopuszczone do użytku na terenie Unii Europejskiej. Co ważne, wśród nich można znaleźć zarówno syntetyczne, jak i naturalne barwniki spożywcze. To rozróżnienie wydaje się szczególnie istotne, ponieważ niektóre sztuczne związki chemiczne używane w nadmiarze mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Warto o tym pamiętać zwłaszcza wtedy, gdy kupujemy barwniki spożywcze w proszku do dekoracji domowych wypieków lub innych potraw.

Gdzie występują barwniki? Zobaczcie na filmie:

Dlaczego stosuje się barwniki spożywcze?

Barwniki spożywcze dodawane są do żywności z kilku powodów. Ich rolą może być przywrócenie pierwotnego koloru produktom, które utraciły go pod wpływem technologicznego przetwarzania. Ponadto celem barwników spożywczych jest zmiana koloru danego produktu, a co za tym idzie, polepszenie jego wyglądu. Kolejne powody stosowania substancji barwiących to chęć nadania koloru produktom naturalnie bezbarwnym oraz intensyfikacja walorów smakowych, które związane są również z wyglądem jedzenia.

Barwniki spożywcze stanowią składnik wielu gotowych produktów spożywczych. Można także kupić je oddzielnie i tym samym samodzielnie nadać kolor potrawie przyrządzanej w domu.

Warto wiedzieć: Lista szkodliwych dodatków do żywności. Co oznaczają skróty E?

Syntetyczne i naturalne barwniki spożywcze

Istnieje kilka rodzajów barwników spożywczych, wśród których wyróżnia się:

• barwniki spożywcze naturalne,
• barwniki spożywcze identyczne z naturalnymi (otrzymywane syntetycznie, jednak ich struktura jest taka sama jak w przypadku naturalnych związków chemicznych),
• barwniki spożywcze syntetyczne organiczne,
• barwniki spożywcze syntetyczne nieorganiczne.

Naturalne barwniki spożywcze mają pochodzenie roślinne, zwierzęce lub mineralne. Tego typu substancje barwiące znane są od wieków. Ich otrzymywanie polega na ekstrahowaniu (czyli wyodrębnianiu) wybranych surowców, np. z liści, kwiatów i owoców roślin czy krwi zwierząt. Naturalne barwniki spożywcze charakteryzują się nieco słabszym działaniem niż substancje syntetyczne, ponieważ są mniej trwałe.

Zobaczcie, w jaki sposób można sprawdzić czy sok malinowy jest sztucznie barwiony:

Czy barwniki spożywcze są szkodliwe?

Wszystko zależy od konkretnej substancji. Warto jednak wiedzieć, że naturalne barwniki spożywcze uważane są zazwyczaj za bezpieczne. Nieszkodliwe substancje to m.in.: kurkumina (E100), karmel (E150a), karoteny (E160a), luteina (E161b), betaina (E162) czy antocyjany (E163). Niestety wśród barwników spożywczych pochodzenia naturalnego znajdują się też substancje potencjalnie groźne dla zdrowia. Należą do nich srebro (E174) i złoto (E175). Niekorzystne działanie może też wykazywać chlorofil (E141).

Z kolei barwniki syntetyczne budzą o wiele więcej wątpliwości. Co prawda są trwalsze, jednak wśród nich znaleźć można substancje o szkodliwym działaniu. Tak naprawdę jednak wszystkie barwniki spożywcze, zarówno naturalne, jak i sztuczne, powinny być stosowane z umiarem – zgodnie z dopuszczalną dzienną dawką.

Szkodliwe barwniki spożywcze

Niektóre barwniki spożywcze uważane są za wyjątkowo niekorzystne dla zdrowia. Choć zostały dopuszczone do użytku na terenie Unii Europejskiej, lepiej się ich wystrzegać. Dotyczy to zwłaszcza alergików, kobiet w ciąży i dzieci.

Potencjalnie szkodliwe barwniki spożywcze to przede wszystkim:

• tartrazyna (E102),
• żółcień chinolowa (E104),
• żółcień pomarańczowa (E110),
• azorubina (E122),
• czerwień koszenilowa (E124),
• czerwień Allura (E129).

Ponadto warto uważać na stosowanie: indygotyny (E132), błękitu brylantowego (E133) i aluminium (E173).

Gdzie kupić barwniki spożywcze?

Barwniki spożywcze kupowane w opakowaniach mogą służyć jako ciekawe urozmaicenie codziennych potraw. Substancje występują w różnych formach, jako:

• barwniki spożywcze w proszku,
• barwniki spożywcze w płynie,
• barwniki spożywcze w żelu,
• barwniki spożywcze w sprayu.

Produkty tego typu najłatwiej kupić za pośrednictwem internetu. W sieci najczęściej dostępne są barwniki spożywcze w proszku, których użycie jest niezwykle proste – wystarczy rozpuścić barwnik w odrobinie wody lub alkoholu i tym samym stworzyć gęstą, kolorową pastę.

Wśród substancji nadających kolor wyjątkowo popularne są barwniki spożywcze do ciast. Dzięki nim domowe wypieki zyskują wyjątkowy wygląd. Barwnikiem spożywczym w proszku czy płynie można np. zabarwić lukier oraz jadalne dekoracje.

Należy jednak pamiętać, że gotowe barwniki spożywcze często należą do grupy substancji potencjalnie szkodliwych dla zdrowia. W związku z tym trzeba zwrócić szczególną uwagę na ich odpowiednie dawkowanie.

Osoby, które nie są przekonane do chemicznych barwników, mogą pokusić się o samodzielne przygotowanie substancji barwiących. Jak zrobić naturalne barwniki spożywcze? Dobrym pomysłem jest wykorzystanie np. buraków, kurkumy czy jagód.