Zespół Reye’a to bardzo rzadka, ale również bardzo groźna choroba, która rozwija się u dzieci pomiędzy 4. a 12. rokiem życia. Zdarzają jednak przypadki u niemowląt czy też osób dorosłych. Choroba występuje z podobną częstotliwością u obu płci. Bardzo często zespół Reye’a wiąże się z nieodpowiednim leczeniem grypy i choroby przeziębieniowej u dzieci.

Co to jest zespół Reye’a?

Zespół Reye’a opisano po raz pierwszy w 1963 r. Wcześniej zaliczano go do grupy zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych bądź zatruć lekami. Od tamtego czasu znacząco zaczęła spadać zapadalność na tę chorobę. Najczęściej zespół Reye’a jest powikłaniem infekcji wirusowej, w leczeniu której stosuje się kwas acetylosalicylowy. Jest on obecny w wielu preparatach handlowych, a jego ogólnie znanym przedstawicielem jest aspiryna. Ryzyko rozwoju zespołu Reye’a dodatkowo wzrasta przy zastosowaniu aspiryny w czasie gorączki. Może wtedy nastąpić ostre uszkodzenie mitochondriów, co wynika z zaburzenia metabolizmu komórek zaatakowanych przez wirusa. U dziecka w wyniku tych reakcji rozwijają się encefalopatia (uszkodzenie mózgu) i niewydolność wątroby.

Przyczyny zespołu Reye’a

Jak wcześniej wspomniano, główne przyczyny wystąpienia zespołu Reye’a to infekcje wirusowe wywołane przez wirusy Coxsackie, półpaśca, opryszczki, grypy, paragrypy, Epsteina-Barr, cytomegalii bądź adenowirusa. Kolejną potwierdzoną badaniami przyczyną jest stosowanie aspiryny u dzieci. Do innych potencjalnych przyczyn zespołu Reye’a zalicza się:

• kwas walproinowy w leczeniu padaczki,

• niektóre leki przeciwwymiotne,

• pestycydy,

• farby,

• aflatoksyny.

Objawy zespołu Reye’a

Klasyczny przebieg zespołu Reye’a składa się z dwóch faz. W fazie pierwszej pojawiają się objawy górnych dróg oddechowych bądź przypominające ospę wietrzną czy różyczkę. Ponadto występują zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Kolejna faza rozpoczyna się po 3. dobie choroby. Dochodzą gwałtowne wymioty, a następnie objawy uszkodzenia układu nerwowego. Dziecko zaczyna majaczyć, może mieć drgawki, a nawet zapaść w śpiączkę. U dzieci można zaobserwować sztywność karku, wzmożone napięcie mięśniowe, łukowate wygięcie pleców. Rozpoczynają się zaburzenia oddychania i przyspieszenie akcji serca. Na skutek narastającego obrzęku mózgu zaczynają pojawiać się objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, co potęguje objawy neurologiczne.

Czas trwania zespołu Reye’a to około 6–10 dni. Choroba może zakończyć się całkowitym wyleczeniem bądź pozostawia nieodwracalne deficyty neurologiczne. W skrajnych przypadkach kończy się zgonem.

Zespół Reye’a – leczenie

Leczenie zespołu Reye’a odbywa się w szpitalu, bardzo często na oddziale intensywnej opieki medycznej, ponieważ chory wymaga bardzo skrupulatnego monitorowania funkcji życiowych i natychmiastowych reakcji leczniczych. Celem leczenia jest poprawa stanu dziecka i zapobieganie powikłaniom choroby. Podaje się choremu leki przeciwgorączkowe, przeciwwymiotne, czyli działa się objawowo. Ponadto ważne są intensywne nawadnianie, a także kontrola ciśnienia wewnątrzczaszkowego, mająca kluczowe znaczenie w zapobieganiu upośledzenia funkcji neurologicznych. Przy narastaniu ciśnienia wewnątrzczaszkowego podaje się mannitol i furosemid.

Diagnostyka zespołu Reye’a

Celem rozpoznania zespołu Reye’a wykonuje się badania laboratoryjne, w których można stwierdzić:

• wysoki poziom leukocytów,

• wzrost wskaźników wątrobowych,

• spadek poziomu glukozy we krwi,

• wzrost stężenia amoniaku,

• spadek protrombiny.

Można również ocenić poziom stłuszczenia wątroby w badaniu histopatologicznym.

Różnicowanie zespołu Reye’a

Zespół Reye’a może przypominać wiele innych chorób. Kiedy dziecko trafia do szpitala, można podejrzewać po prostu zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wątroby lub mózgu czy zatrucie lekami bądź toksynami. Nie ma testów pozwalających na potwierdzenie zespołu Reye’a. Rozpoznaje się go poprzez stwierdzenie:

• dwufazowości objawów,

• braku żółtaczki,

• niezapalnego charakter płynu mózgowo-rdzeniowego.

Dla rozpoznania zespołu Reye’a istotne jest ponadto wykluczenie innych przyczyn uszkodzenia mózgu i niewydolności wątroby.