Wymienniki węglowodanowe i umiejętność ich obliczania odgrywają ważną rolę w leczeniu cukrzycy. Odpowiadają one ilości węglowodanów przyswajalnych w porcji produktu żywnościowego. W planowaniu codziennego jadłospisu pomocne są kalkulator i tabele wymienników węglowodanowych.

Wymiennik węglowodanowy w diecie cukrzyka - co to jest?

Wymiennik węglowodanowy (WW) jest ważnym pojęciem dla osób chorujących na cukrzycę, zwłaszcza typu 1. Oznacza porcję określonego produktu wyrażoną w gramach, która dostarcza 10 g węglowodanów przyswajalnych, a więc cukrów prostych i złożonych (bez błonnika pokarmowego). Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną spowodowaną zaburzeniem w wydzielaniu lub działaniu insuliny, co prowadzi do jej niedoboru. W efekcie pojawia się hiperglikemia, czyli zwiększenie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Stosowanie właściwej diety przy cukrzycy jest jednym z kluczowych elementów poprawiających jakość życia diabetyków i zapobiegających powikłaniom choroby. Jej głównym celem jest utrzymanie stałego stężenia glukozy we krwi, a jednocześnie dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych substancji odżywczych i odpowiedniej ilości energii dostosowanej do indywidualnych potrzeb organizmu. 

Wymienniki węglowodanowe zostały opracowane, aby ułatwić codzienne funkcjonowanie osobom z cukrzycą. Umożliwiają one samodzielne kontrolowanie ilości dostarczanych węglowodanów oraz układanie codziennego jadłospisu. Źle leczona cukrzyca i niestosowanie się do podstawowych zasad żywieniowych z czasem może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak: uszkodzenie wzroku lub nerek, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego lub nerwowego oraz miażdżyca tętnic.

Dowiedz się, czym jest indeks glikemiczny:

Wymiennik węglowodanowy - jak liczyć? Krok po kroku

Prawidłowe obliczanie wymienników węglowodanowych wymaga znajomości podstawowych zasad diety z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów, która ma zastosowanie u cukrzyków. Węglowodany przyswajalne powinny stanowić 45-50% dobowego zapotrzebowania energetycznego, białka - 15-20%, a tłuszcze 25-35%.

• Obliczanie WW należy rozpocząć od ustalenia dobowego zapotrzebowania organizmu na energię oraz określenia ilości węglowodanów, jaka może pojawić się w jadłospisie. U osoby o zapotrzebowaniu 2000 kcal obliczenia wyglądają następująco:
  

2000 x 0,5 = 1000. Uzyskaną wartość dzieli się przez 4, gdyż 1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal. W ten sposób otrzymuje się wynik 250 g węglowodanów.

• Jeden wymiennik węglowodanowy oznacza ilość produktu dostarczającą 10 g węglowodanów przyswajalnych, dlatego wykonuje się następujące obliczenie:
  

250:10=25 WW/doba. Tą ilość należy rozplanować na poszczególne posiłki uwzględniając rozkład procentowy:

Wymienniki węglowodanowe - tabele i kalkulator

Osoba chorująca na cukrzycę powinna zostać zapoznana z produktami zawierającymi w swoim składzie węglowodany. Są to przede wszystkim owoce, warzywa, słodycze, produkty mleczne oraz produkty zbożowe, takie jak: ryż, makarony, kasze, pieczywo, płatki. Obliczanie wymienników węglowodanowych w danym produkcie na początku leczenia cukrzycy może sprawiać wiele trudności. Pomocami o znaczącej wartości są opracowane przez dietetyków tabele wymienników węglowodanowych. Przedstawiają one różne grupy artykułów żywnościowych, ilość produktów wyrażoną w gramach i odpowiadającą im liczbę WW. 

Cukrzycy mogą korzystać również ze specjalnych kalkulatorów dostępnych w wersji online oraz aplikacji mobilnej na telefon lub tablet. Ułatwiają one prawidłowe wyliczenie wymienników węglowodanowych zawartych w określonym posiłku, a ponadto można z nich korzystać w każdej sytuacji niezależnie od miejsca. Diabetycy powinni czytać etykiety zamieszczone na artykułach spożywczych będących źródłem informacji o zawartości węglowodanów. Podstawowym wyposażeniem kuchni cukrzyka jest natomiast waga kuchenna, gdyż obliczenie liczby wymienników węglowodanowych wymaga znajomości masy produktu.

Wymienniki węglowodanowe - przykładowe produkty