W skład karbieńca pospolitego wchodzi wiele związków chemicznych oraz substancji, które uruchamiają w ludzkim organizmie mechanizmy odpowiedzialne za obniżenie poziomu hormonów. Roślina wykazuje również działanie uspokajające. Główną substancją czynną odpowiedzialną za właściwości lecznicze tego zioła jest lykopina.
Czym jest karbieniec pospolity?
Karbieniec pospolity należy do rodziny jasnotowatych i jest ziołem wieloletnim. W przeszłości był stosowany głównie w leczeniu dolegliwości ze strony układu oddechowego, którym towarzyszy uporczywy i męczący kaszel.
Najprawdopodobniej dawniej cyganie pozyskiwali z karbieńca pospolitego barwnik, w celu przyciemnienia swojej skóry, dlatego niekiedy nazywa się tę roślinę cygańskim ziołem. Jest byliną, a właściwie hydrofitem, z długimi i białymi rozłogami, które wyrastają z łodygi i kłącza. Osiąga od 30 do 80 cm. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia, a następnie owocuje do końca października. Warunkiem prawidłowego wzrostu jest wilgotne środowisko. Rośnie na wszystkich rodzajach gleb, bez względu na poziom pH. Cechą charakterystyką jego kwiatów jest obecność u podstawy dwóch prążkowanych ramion. Karbieniec pospolity można znaleźć na bagnach, szuwarach oraz miejscach błotnistych. W lecznictwie wykorzystuje się liście i kwiaty tego zioła.
Łodyga karbieńca jest rozgałęziona oraz wzniesiona, liście ułożone na krzyż, niewielkie, szeroko lancetowate lub eliptyczne, o długości od 4 do 10 cm, a kwiaty zlokalizowane są w górnej części liści, z dwoma wyraźnymi pręcikami.
Karbieniec pospolity jest źródłem wielu fitochemicznych substancji, które mają pozytywny wpływ na zdrowie. Te substancje to m.in.: lykopina, kwas lithospermic, kwas kofeinowy, rozmarynowy, ellagiczny, chlorogenowy, licznych olejków eterycznych oraz magnezu i żywice.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Karbieniec pospolity: właściwości lecznicze
Główne właściwości lecznicze karbieńca pospolitego, wynikające z obecności kwasów oraz lithospermy, to: uspokajające, metaboliczne, przeciwbiegunkowe, przeciwbólowe, tonizujące i przeciwkrwotoczne. Zawarte w ziele kwasy wpływają też pobudzająco na gruczoły płciowe. Dodatkowo wyniki eksperymentalnych badań wykazały działanie lecznicze na układ podwzgórzowo-przysadkowy i układ moczowy.
Karbieniec pospolity: zastosowanie
Karbieniec pospolity jest wykorzystywany w różnych dziedzinach medycyny. Stosuje się go w leczeniu:
- gruźlicy, której towarzyszy krwawienie z płuc;
- zaburzeń gruczołu tarczowego, głównie nadczynności tarczycy i objawów jej towarzyszących, gdyż karbieniec hamuje przemianę jodu wewnątrz gruczołu, przez co zostaje zahamowane wiązanie przeciwciał przeciwtarczycowych, dodatkowo obniża się poziom tyroksyny, który jest podstawowym hormonem tarczycowym. Roślina łagodzi też nieprzyjemne objawy, takie jak: kołatanie serca, nadmierne pocenie się, nadpobudliwość, spadek masy ciała, bezsenność oraz uczucie niepokoju i stany lękowe;
- chorób, którym towarzyszą stany lękowe – zarówno świeże, jak i suszone zioło wykazuje właściwości uspokajające oraz tonujące. Niekiedy jest zalecane podczas leczenia bezsenności;
- niektóre choroby lub zaburzenia układu krążenia, którym towarzyszy częstoskurcz i kołatania serca – karbieniec normalizuje tętno;
- nadczynności gruczołów płciowych – ze względu na skład zioła substancje w nim zawarte regulują czynność gruczołów, zazwyczaj obniżając poziom niektórych hormonów, w tym również płciowych.
Karbieniec pospolity znalazł zastosowanie także w leczeniu: otyłości, zaburzeń przemiany materii, objawów choroby Gravesa-Basedowa oraz drgawek. Karbieniec pospolity jako cała roślina ma działanie hipoglikemiczne. Można również wykonywać okłady z zioła w czasie leczenia otarć czy ran. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do stosowania tego zioła są: niedoczynność tarczycy oraz ciąża.
Karbieniec pospolity: nalewka
Karbieniec pospolity może być podawany w tabletkach, jako napar, jednak najbardziej popularną metodą podawania jest nalewka. Stosuje się ją głównie w leczeniu nadczynności tarczycy. Początkowo zaleca się dawkowanie: 5 kropli 3 razy dziennie. Z czasem można zwiększać dawkę do 60 kropli na dobę. Z kolei napar początkowo należy pić raz dziennie, po czasie można zwiększyć częstotliwość do dwóch dawek na dzień. Taka terapia nie powinna przekraczać okresu 3 miesięcy. W przypadku suplementacji w formie tabletek doustnych należy zawsze dokładnie zapoznać się z instrukcją producenta. Zazwyczaj zażywa się dwie tabletki dwa razy dziennie w czasie posiłku i popija dużą ilością wody.
Bibliografia:
- Grau J., Reinhard J. i in. Zioła i owoce leśne, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1996.