Mimo że uczep trójlistkowy w uprawach rolnych uważany jest za chwast, wykazuje wiele cennych dla zdrowia właściwości. W składzie surowca leczniczego znajdują się m.in.: flawonoidy, śluz, garbniki, olejek eteryczny, substancje gorzkie, sole mineralne, kwasy organiczne, karoten i witamina C. Roślina jest szczególnie często wykorzystywana w dermatologii i kosmetologii.

Uczep trójlistkowy – wiadomości ogólne

Uczep trójlistkowy (z łac. Bidens tripartita) to gatunek jednorocznej rośliny zaliczany do rodzaju uczep (z łac. Bidens) i rodziny astrowatych (z łac. Asteraceae). Alternatywnie określany jest jako uczep dwuzębny, trójlistny lub trójdzielny. Roślina porasta tereny Europy, Ameryki Północnej, Azji i północnej części Afryki. W Polsce występuje zwłaszcza na niżu. Najczęściej spotkać ją można na podmokłych łąkach i polanach, bagnach, w dolinach rzek, przy rowach melioracyjnych i jeziorach.

Uczep, a dokładnie jego ziele zawiera m.in.: poliacetyleny, garbniki, laktony seskwiterpenowe, olejek eteryczny, śluz, sole mineralne, kwasy organiczne, poliiny, substancje gorzkie, karoten, witaminę C, flawonoidy (np. kwercetyna, luteolina).

Ile kosztuje uczep trójlistkowy?

Surowcem leczniczym jest ziele uczepu trójlistnego (z łac. Herba Bidentis tripartiti), które można nabyć w wybranych aptekach i sklepach zielarskich. Wstępuje w formie ciętej lub mielonej. Opakowanie 100 g ciętego ziela uczepu kosztuje średnio 13 zł, zaś mielonego około 16 zł. Istnieje też możliwość samodzielnego przygotowania surowca. Jego zbiór przypada na okres kwitnienia (od lipca do października). Ziele suszy się w półmroku, w przewiewnym miejscu, gdyż zawarte w nim składniki czynne wrażliwe są na działanie światła i wysoką temperaturę. Gotowy surowiec przechowywać należy w szczelnych pojemnikach. Najlepiej rozdrobnić go przed użyciem.

Uczep trójlistkowy – właściwości i działanie prozdrowotne

Ziele uczepu wywiera działanie moczopędne, przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i ściągające. Stosowane jest w łagodzeniu objawów chorób układu moczowego jak kamica moczowa, stan zapalny czy skąpomocz. Działa ochronnie na nerki i miąższ wątroby. Wspomaga proces oczyszczania organizmu z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Pobudza produkcję i wydzielanie żółci. Ziele uczepu ma zastosowanie przy obrzękach i problemach z układem pokarmowym, w tym w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit, refluksie, niestrawności, przy spowolnieniu perystaltyki jelit. Używany jest też przy hemoroidach i świądzie odbytu. Uczep poleca się osobom osłabionym i rekonwalescentom po dłuższej chorobie.

Zobaczcie, jakie inne zioła są polecane w celu poprawienia trawienia:

Olej z uczepu trójlistkowego

Popularnością cieszy się olej z uczepu trójlistkowego. Opakowanie 150 ml to koszt około 26 zł. Produkt jest często stosowany w dermatologii. Intensyfikuje proces gojenia się ran. Stymuluje przemianę materii w komórkach skóry. Wspomaga walkę z trądzikiem, łuszczycą, wypryskami alergicznymi, oparzeniami słonecznymi, egzemą, łojotokowym zapaleniem skóry głowy. Łagodzi świąd, pieczenie, podrażnienia, zaczerwienienia, stany zapalne skóry. Dodatkowo olejek z uczepu reguluje aktywność gruczołów łojowych. Przywraca skórze świeżość i jędrność. Doskonale nadaje się też do codziennej pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do alergii. Niewielką ilość oleju nakłada się na skórę i delikatnie wmasowuje. Można go używać do demakijażu. W tym przypadku 2–3 krople oleju nakłada się na zmoczony w ciepłej wodzie wacik i delikatnie oczyszcza rzęsy oraz skórę powiek twarzy.

Jak zrobić herbatę z uczepu?

Uczep trójlistkowy stosowany jest przeważnie w formie naparu. Jego przygotowanie jest stosunkowo proste. Żeby uzyskać napar, należy 1 łyżkę ziela zalać 1 szklanką wrzątku, po czym odstawić pod przykryciem na kwadrans do zaparzenia i na koniec przecedzić. Zalecane dzienne spożycie wynosi 600 ml (3 razy po 200 ml).

Oprócz spożywania napar z uczepu wykorzystać go można do przygotowania leczniczych kąpieli, które poleca się przy zmianach dermatologicznych. Kąpiel powinna trwać około 15 minut i być przeprowadzona w wodzie o temperaturze 36–37ᵒC.

Inne sposoby użycia uczepu

Innymi sposobami zastosowania uczepu trójlistkowego mogą być macerat i nalewka. Macerat przygotowuje się, łącząc 1 część rozdrobnionego świeżego ziela z 3 częściami zimnej wody. Miksturę odstawia się pod przykryciem na 6–8 godzin i przecedza. Doskonale nada się do zastosowania w formie okładów. Z kolei nalewkę przygotować można z użyciem kwiatów i owoców lub ziela. W pierwszym przypadku należy 1 część rozdrobnionych świeżych kwiatów i owoców wymieszać z 5 częściami alkoholu 60%. Nalewkę na zielu przygotowuje się, zalewając 1 część świeżego surowca 3 częściami wytrawnego wina lub wybranym alkoholem 20–30%. Przy obu wersjach miksturę odstawia się na 2 tygodnie, po czym przecedza.

Bibliografia:

1. L. Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin Polski niżowej, PWN, Warszawa 2006.

2. W. Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa 2006.