Trombektomia to element wczesnego, szybkiego reagowania na pojawiające się objawy udaru mózgu. Podobnie jak zabiegi farmakologicznej trombolizy zakrzepu lub zatoru pozwala na szybkie odblokowanie zamkniętego naczynia i uzyskanie poprawy stanu pacjenta.

Jak trombektomia pomaga pacjentom po udarze? Zobaczcie na filmie:

Czym jest udar mózgu?

Udar mózgu to nagły zespół chorobowy, który wiąże się z martwicą tkanki mózgowej i pojawieniem się objawów neurologicznych. Zwykle przybierają one formę niedowładu lub całkowitego porażenia połowiczego prawo- lub lewostronnego oraz charakteryzują się występowaniem symptomów typowych dla uszkodzenia ośrodków nerwów czaszkowych, takich jak:

• zaburzenia mowy i połykania,
• spowolniona lub bełkotliwa mowa,
• opadanie kącika ust,
• nieprawidłowa ruchomość gałek ocznych.

W przebiegu udaru mogą pojawiać się również takie zjawiska jak zaburzenia orientacji co do czasu, miejsca, własnej osoby, splątanie czy całkowita utrata świadomości.

Większość (ok. 80–85%) udarów to zmiany o typie niedokrwiennym, reszta ma charakter krwotoczny. Jeśli światło naczynia zaopatrującego określony fragment mózgowia zostanie zamknięte w 80–90%, dochodzi do zaburzeń ukrwienia, a następnie martwicy tkanki nerwowej, czyli udaru mózgu. Zmiany postępują bardzo szybko, gdyż pierwsze nieodwracalne ubytki pojawiają się już po paru minutach braku tlenu i substancji odżywczych. Naczynie jest zwykle zamykane przez zakrzepy krwi pojawiające się w zwężonych miażdżycowo odcinkach tętnic albo na skutek zablokowania przez materiał zatorowy, docierający do mózgu z prądem krwi.

Jak rozpoznać udar? Dowiecie się więcej z filmu:

Leczenie udaru mózgu

Leczenie udaru mózgu to proces, który traktuje się podobnie jak terapię zawału mięśnia sercowego. Do ograniczenia skutków niezbędna jest jak najszybsza reakcja i wdrożenie intensywnego postępowania, które ma przywrócić krążenie w odciętym od tlenu i glukozy obszarze mózgu. W celu uzyskania pozytywnego wyniku leczenia zmian niedokrwiennych w wielu placówkach wydzielono oddziały udarowe. Specjalizują się one we wdrażaniu postępowania ratującego chorych przed utratą życia albo kalectwem związanym z trwałymi objawami neurologicznymi.

Podstawową metodą przywracania drożności naczyń jest podawanie leków powodujących tzw. trombolizę, czyli rozpuszczenie materiału zakrzepowego lub zatorowego. Wywołuje to udrożnienie naczynia i poprawę odżywienia komórek nerwowych mózgu. Terapia taka wymaga podawania znacznych dawek leków, które mogą mieć skutki uboczne pod postacią krwawień do jam ciała albo do innych narządów. Leczenia nie można więc zastosować u niektórych pacjentów, np. będących świeżo po operacjach chirurgicznych czy mających zaburzenia krzepnięcia. Niebezpieczne jest również powtórzenie takiego impulsowego trombolitycznego leczenia udaru, w przypadku gdy pierwsza dawka leków nie przyniesie poprawy stanu chorego. W takich sytuacjach często przystępuje się do leczenia inwazyjnego, które opiera się głównie na metodach interwencji wewnątrznaczyniowej. Celem jest mechaniczne zmiękczenie, rozdrobnienie lub wydobycie z naczynia mózgowego w całości „korka” zamykającego naczynie. Metody te określa się trombektomią lub embolektomią. Nazwy pochodzą od medycznych mian: thrombus – zakrzep, embolus – zator, ectomia – wycięcie.

Jak przebiega trombektomia?

Trombektomia w przypadku udaru mózgu jest zabiegiem wymagającym wykonania cewnikowania dużego naczynia tętniczego zazwyczaj jednej z tętnic szyjnych. Naczynie nakłuwa się przezskórnie specjalną grubą igłą, następnie wsuwa się do niej cewnik. Jest to elastyczna rurka, przez którą można podawać lub odsysać płyny oraz wprowadzać odpowiednie narzędzia. Pod kontrolą aparatu rentgenowskiego cewnik przepycha się tętnicą aż do miejsca zamkniętego naczynia. Lokalizacja zakrzepu lub zatoru jest określana za pomocą wstrzykiwanych do cewnika substancji kontrastowych, które uwidaczniają przebieg naczyń i krążenie w nich krwi. Procedura ta jest analogiczna jak w przypadku standardowej angiografii.

Po dotarciu do miejsca zablokowania przepływu krwi usuwa się „korek” przy pomocy specjalnych pętli, szczypczyków. Niekiedy można go też rozdrabniać za pomocą drgań specjalnej końcówki lub uderzeniami podawanego pod ciśnieniem płynu. Innym wariantem trombektomii jest rozszerzanie zamkniętego naczynia specjalnym balonikiem znajdującym się na końcu cewnika tak, by obok zatoru mogła przedostawać się krew odżywiająca niedotlenione wcześniej komórki mózgu.

Zabieg jest skuteczny, jeśli po podaniu kolejnej porcji kontrastu daje się zaobserwować niewidoczne dotąd naczynie. Świadczy to o przywróceniu przepływu krwi. Często też umożliwia zmniejszenie zakresu wczesnych ubytków neurologicznych i trwałych następstw udaru.

Bibliografia:

1. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, Warszawa 2011.

2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2018, Liszki 2018.