Do zatrucia pokarmowego wywołanego pałeczkami Salmonelli dochodzi przez spożycie zakażonego mięsa, jaj oraz płynów zawierających czynniki chorobotwórcze. Źródło przenoszenia zakażenia mogą stanowić osoby biorące udział w przygotowywaniu posiłków. Bakterie mogą być wówczas przeniesione na pokarm w sposób nieświadomy. Objawy salmonellozy pojawiają się po 8-36 godzinach od zakażenia. Leczenie zatrucia Salmonellą w większości przypadków nie wymaga antybiotykoterapii, gdyż ta może grozić powikłaniami w postaci bezobjawowego nosicielstwa.

Czym jest salmonelloza?

Bakterie Salmonella, podobnie jak Escherichia coli (pałeczka okrężnicy), wchodzą w skład fizjologicznej flory jelitowej człowieka. W przyrodzie dowiedziono obecność 2500 odmian tej pałeczkowatej bakterii. W większości przypadków nie są one chorobotwórcze. Niebezpieczne dla zdrowia są m.in. te odpowiedzialne za rozwój duru brzusznego czy innych schorzeń. Do zakażenia tymi bakteriami dochodzi poprzez spożycie pokarmu, na którym znajdują się chorobotwórcze pałeczki, przy czym najczęściej jest to mięso drobiowe, surowe jaja, niepasteryzowane mleko oraz lody czy świeże soki owocowe. Znacznie mniejsze ryzyko niesie ze sobą kontakt z małymi ssakami domowymi (np. gryzoniami), kurami czy gadami. Istnieje również ryzyko przeniesienia infekcji od osoby chorej w warunkach ambulatoryjnych. Zdarza się to jednak sporadycznie.

Objawy salmonellozy to najczęściej uporczywa biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha oraz wysoka temperatura ciała. Ze względu na to, że symptomy te nie są specyficzne, przedłużająca się gorączka i biegunka stanowią sygnał alarmowy wymagający diagnostyki lekarskiej. W ramach diagnostyki najczęściej wykonuje się posiew z kału.

Leczenie salmonellozy

Zatrucie wywołane przez bakterie Salmonelli na ogół nie wymaga specjalistycznego leczenia. Zalicza się ją do chorób samoograniczających się, co oznacza, że jej objawy ustępują najczęściej w ciągu kilku dni. Zakażenia pałeczkami Salmonelli są szczególnie niebezpieczne dla osób o słabym układzie odpornościowym, głównie u niemowląt i osób starszych. U pacjentów w tym wieku wymagana jest hospitalizacja i podawanie odpowiednich leków. Do leczenia reszty zakażonych najczęściej rezygnuje się z podawania antybiotyków, gdyż upośledzają one florę bakteryjną i zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia nosicielstwa.

Wyjątek w podawaniu antybiotyków dotyczy postaci narządowej i uogólnionej salmonellozy. Przeważnie są to azytromycyna, ceftriakson oraz cyprofloksacyna, które pacjent przyjmuje około tygodnia. Nie mniej ważne jest leczenie objawowe. Jako że chory na salmonellozę traci dużą ilość wody i minerałów, niedobór należy uzupełniać piciem dużej ilości wody i elektrolitów. Doustnie podaje się również roztwory glukozowe, co sprzyja lepszemu wchłanianiu z jelit. W rzadkich przypadkach, gdy nawadnianie doustne nie jest możliwe, stosuje się wlewy dożylne. Wspomagająco przy leczeniu podaje się środki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwbiegunkowe.

Dieta przy salmonellozie

Dieta przy zakażeniu bakterią Salmonelli jest podobna do wszystkich tych, które zaleca się przy zatruciu pokarmowym i jest wymagana podczas leczenia farmakologicznego. Podstawowa zasada to unikanie głodówek. Głodzenie organizmu jest szkodliwe, powoduje nie tylko dodatkowe odwodnienie, ale i zmniejsza energię, niezbędną w procesie regeneracji i powrotu do zdrowia organizmu. Zamiast produktów stałych, znacznie lepiej wybierać te o konsystencji kleiku. Najlepiej przygotowywać je na wodzie, zamiast na mleku, które jest ciężkostrawne. Na drugi dzień od pojawienia się objawów warto jeść kilka małych posiłków. Dobrym wyborem są kaszki ryżowe lub kukurydziane, gotowane i obrane ze skórki jabłko lub marchew. Kluczowe jest picie zwykłej, przegotowanej wody lub naparów z dziurawca lub melisy. Dopiero po około tygodniu można stopniowo wprowadzać normalny jadłospis. Jednak należy być szczególnie ostrożnym z sycącymi i ciężkostrawnymi posiłkami, które najlepiej jest odstawić na około 2 tygodnie.

Profilaktyka zakażenia bakteriami Salmonelli

Istnieje kilka ważnych czynników stanowiących profilaktykę zakażeń. Zalicza się do nich m.in.:

• Regularne mycie rąk po skorzystaniu z toalety i każdorazowo przed przygotowywaniem lub spożywaniem posiłków.
• Systematyczne wymienianie gąbeczek do mycia naczyń i desek do krojenia pokarmów.
• Separowanie żywności gotowanej od nieugotowanej.
• Dokładna obróbka termiczna potraw.
• Unikanie zamrażania, rozmrażania i ponownego zamrażania dań, głównie mięs.
• Kupowanie produktów żywieniowych ze sprawdzonych źródeł.

Zobacz film: Czym jest salmonella?

Bibliografia:

1. Abraham Majak Gut, Todor Vasiljevic, Thomas Yeager, Osaana N. Donkor, Salmonella infection – prevention and treatment by antibiotics and probiotic yeasts: a review. “Microbiology” 2018, 164(11).

2. Flor M. Sánchez-Vargas, Maisam A. Abu-El-Haija, Oscar G. Gómez-Duarte, Salmonella infections: an update on epidemiology, management, and prevention, “Travel Medicine and Infectious Disease” 2011, 9(6).