Przerzuty i powikłania raka trzustki są często objawami, które pozwalają na rozpoznanie tego nowotworu. Terapia jest w tych przypadkach bardzo trudna i rzadko pozwala na pełne wyleczenie. Jednak mimo olbrzymiej śmiertelności, właściwe działania paliatywne pozwalają na zwiększenie komfortu życia chorego i zmniejszenie skutków powikłań, takich jak cukrzyca, niedrożność dróg żółciowych albo zaburzenia oddychania.

Rozwój raka trzustki i przerzuty

Rak trzustki rozwija się przez długi czas bez specyficznych objawów. Wynika to z jej położenia w tylnej części jamy brzusznej. Badanie jest utrudnione, a objawy ze strony przewodu pokarmowego są podobne do banalnych schorzeń żołądka, jelit lub dróg żółciowych. Dopiero nasilające się bóle pleców, żółtaczka, ogólne osłabienie lub utrata wagi sprawiają, że chory jest poddawany pełnej diagnostyce, w trakcie której często stwierdza się obecność przerzutów. Komórki guza rozsiewają się drogą krwionośną, a krew żylna z trzustki wchodzi do tzw. krążenia wrotnego, docierając w pierwszej kolejności do wątroby, co sprawia, że jest to najczęstsza lokalizacja wtórnych zmian nowotworowych.

Ponieważ krew wypływająca z wątroby trafia następnie do żyły głównej dolnej, prawej komory i krążenia małego (płucnego), przerzuty w płucach pojawiają się drugiej kolejności. Komórki nowotworowe, które nie osadzą się w wątrobie i płucach, przepływają dalej z krwią do krążenia dużego (obwodowego) powodując powstawanie kolejnych zmian w np. w kościach lub mózgu.

Przerzuty raka trzustki – objawy

Jeśli wtórne zmiany rakowe pojawiają się w wątrobie, chory najczęściej odczuwa objawy podobne do niestrawności oraz bóle w prawym podżebrzu. Wynika to z jednej strony z zaburzenia czynności tego narządu przez (często liczne) guzy przerzutowe, a jednocześnie z powiększenia wątroby wywołującego napięcie i drażnienie torebki narządu lub otrzewnej. Stanowi temu może towarzyszyć żółtaczka, jeśli zmiany są rozległe, uciskają albo naciekają drogi żółciowe.

Przerzuty do płuc najczęściej występują jako mnogie guzki, których obecność zmniejsza wydolność oddechową chorego. Mogą one naciekać oskrzela, powodując kaszel, krwioplucie lub duszność. Przerzuty zlokalizowane obwodowo mogą być przyczyną kaszlu, bólów klatki piersiowej, powodować powstawanie wysięku w jamie opłucnej, a w przypadku np. rozpadu takiego guza – nawet odmy opłucnowej.

Diagnostyka przerzutów raka trzustki do wątroby i płuc

Wstępne rozpoznanie przerzutów może być postawione po podstawowym badaniu lekarskim. Wskazywać mogą na nie:

• powiększona wątroba, boląca podczas ucisku,

• objawy żółtaczki,

• cichy lub niesłyszalny szmer oddechowy w niektórych partiach płuc,

• stwierdzenie opukiwaniem obecności płynu w jamie opłucnej.

Jak działa wątroba? Dowiesz się tego z naszego filmu

Podstawowymi metodami rozpoznawania przerzutów są techniki obrazowe. W przypadku wątroby stosuje się rutynowo badanie ultrasonograficzne (USG), a w przypadku płuc – przeglądowe zdjęcia rentgenowskie. Badania te może uzupełniać tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (NMR) albo endoskopowe badanie oskrzeli (bronchoskopia).

W badaniach obserwuje się różnej wielkości ogniska tkanki hipoechogenicznej (o zmniejszonej gęstości), często występujące w większej ilości. Można też stwierdzić obecność płynu w jamie opłucnej lub istnienie obszarów płuc o zmniejszonym napowietrzeniu (niedodma). W przypadku wątroby stwierdza się poszerzenie dróg żółciowych wewnątrz- lub zewnątrzwątrobowych albo powiększenie pęcherzyka żółciowego (choć te ostatnie zmiany są zwykle związane z rozrostem guza głowy trzustki).

Przerzuty raka trzustki – postępowanie

Obecność przerzutów trzustki w wątrobie, płucach lub węzłach chłonnych jamy brzusznej albo rozległe naciekanie guza na okoliczne tkanki powodują, że radykalna, prowadząca do wyleczenia, terapia najczęściej nie może być podjęta. Choroba nowotworowa postępuje zwykle bardzo szybko. Jednak możliwe jest podjęcie wielu działań, które likwidują uciążliwe dla chorego objawy i skutki powikłań. Są to:

• farmakologiczne leczenie przeciwbólowe (w formie preparatów doustnych, transdermalnych plastrów stopniowo uwalniających lek albo iniekcji),

• chirurgiczne zniszczenie nerwów splotu trzewnego, pozwalające na zmniejszenie bólu,

• zwalczanie skutków niewydolności trzustki (podawanie insuliny lub enzymów trawiennych),

• wykonanie przetoki łączącej drogi żółciowe bezpośrednio z jelitem w celu wyeliminowania żółtaczki,

• leczenie powikłań płucnych (odma, wysięk opłucnowy) albo w uzasadnionych przypadkach (gdy guz przerzutowy jest pojedynczy) usunięcie go wraz z zajętym segmentem płucnym,

• podejmowanie innych działań, wynikających z przebiegu choroby u konkretnego pacjenta.

W każdym przypadku związanej z guzem trzustki choroby nowotworowej przebieg choroby i rokowanie oraz zakres niezbędnego leczenia jest bardzo indywidualny. Dlatego chory musi cały czas pozostawać pod fachową opieką.

Jak leczyć raka płuc? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie