W ostatnich latach obserwuje się rosnące spożycie ziół i suplementów diety. Od niedawna możliwe stało się stosowanie, dotychczas nielegalnego w Polsce, pieprzu metystynowego, znanego też jako kava. Roślina wykorzystywana jest w leczeniu chorób układu nerwowego. Podkreśla się jej działanie antyseptyczne, bakteriobójcze, grzybobójcze.

Pieprz metystynowy (kava) – wiadomości ogólne

Pieprz metystynowy (z łac. Piper methysticum G. Forst.) to rodzaj rośliny zaliczany do rodziny pieprzowate (z łac. Piperaceae C. Agardh). Rodzimie porasta tereny wysp Mikronezji i Vanuatu położonych na Oceanie Spokojnym. Łacińska nazwa w bezpośrednim tłumaczeniu oznacza „odurzający pieprz”. W piśmiennictwie anglojęzycznym roślina określana jest jako kava-kava. Tak samo nazywa się napój otrzymywany z jej kłączy w procesie ekstrakcji mleczkiem kokosowym lub wodą. Pieprz metystynowy smakiem i wyglądem przypomina nieco czarny pieprz, podobnie jak on ma sercowate liście i kwiaty przypominające anturium.

Kava jako surowiec leczniczy

Surowcem leczniczym pieprzu metystynowego jest wysuszone kłącze, pozbawione korzeni (z łac. Rhizoma Piperis methystici). W jego składzie znajdują się m.in.: skrobia, sole mineralne, kawalaktony (kawaina, jangonina, metystycyna, dihydrometystycyna, dihydrojangonina, dihydrokawaina), ketony (cinnamalaketony), olejek eteryczny, żywice, alkaloidy (pipermetystyna), flawonoidy.

Pieprz metystynowy – właściwości lecznicze i zastosowanie

Pieprz metystynowy ma szerokie zastosowanie lecznicze. Najbardziej znane są jego właściwości uspokajające, przeciwlękowe, miorelaksacyjne, antydepresyjne i przeciwnerwicowe. Dzięki nim stosowany jest w łagodzeniu stanów gorszego samopoczucia psychicznego, rozdrażnienia, lęku, depresji, zaburzeń snu, zmęczenia umysłowego i fizycznego. Wyzwala stan szczęścia, poskramia skłonność do agresji i gniewu. Wykazuje działanie rozkurczowe, przeciwbólowe, znieczulające, przeciwdrgawkowe, rozluźniające mięśnie gładkie i szkieletowe. Wskazania do stosowania kavy stanowią spastyczność mięśni szkieletowych i stany skurczowe mięśni gładkich. Dodatkowo roślina wykazuje właściwości neuroprotekcyjne (ochronne wobec komórek układu nerwowego), antyarytmiczne, przeciwzakrzepowe. Intensyfikuje diurezę (ogół procesów związanych z wydalaniem moczu). Dodatkowo hamuje rozwój pierwotniaków, bakterii i grzybów, zwłaszcza zaś gatunki Candida albicans i Aspergillus. Działanie bakteriobójcze pieprzu metystynowego wykorzystywano w leczeniu gruźlicy. Na uwagę zasługują antyseptyczne właściwości kavy. Niegdyś korzystano z nich w leczeniu przewlekłej lub ostrej biegunki, chorób wenerycznych i układu moczowo-płciowego.

Czy pieprz jest zdrowy? Zobaczcie na filmie:

Czy pieprz metystynowy jest legalny w Polsce?

Jeszcze do niedawna w Polsce jako jednym z nielicznych państw posiadanie żywego pieprzu metystynowego lub jego suszu, nasion, ekstraktów było zakazane. Pod koniec 2016 roku po dokonaniu gruntownej analizy literatury przedmiotu Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) wydał uchwałę, w której zalecił usunięcie kavy z listy zakazanych substancji. Od sierpnia 2018 roku na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych kava nie należy do grupy środków odurzających. W związku z tym nastąpiło jej zalegalizowanie.

Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania pieprzu metystynowego

Przeciwwskazania do stosowania kavy stanowią: ciąża, okres karmienia piersią, wiek dziecięcy, obsługa pojazdów mechanicznych i maszyn. Surowiec nie powinien być jednocześnie stosowany z czynnikami hamującymi monoaminooksydazę (MAO), czyli enzym, którego zaburzenia działania prowadzą do wahań ciśnienia tętniczego krwi i chorób afektywnych. Wśród nich wymienia się m.in.: efedrynę, chmiel, tyrozynę, dziurawiec, olej z wiesiołka, kozłek, 5-hydroksytryptofan (5-HTP), witaminę B6, chrom.

Jedną z poważniejszych konsekwencji stosowania pieprzu metystynowego jest hepatotoksyczność, tzn. szkodliwe działanie na wątrobę. Specjaliści donoszą, że najprawdopodobniej jest to spowodowane obecnością kawalaktonów, będących agonistami receptorów GABA (neuroprzekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym). W konsekwencji tego nadużywanie kavy skutkować może ostrym zapaleniem wątroby. Obecnie prowadzone są badania nad jednoznacznym stwierdzeniem hepatotoksyczności kawalaktonów. Nadmierne spożycie kavy powodować może trudności w chodzeniu – chód staje się ciężki i nierówny – zaburzenia wzroku i słuchu, drętwienie dziąseł i ust. Część badaczy uważa, że wpływa niekorzystnie na poziom niektórych enzymów żołądkowych, a przez to działa toksycznie na żołądek.

Jak stosować kavę?

Pieprz metystynowy spożywany jest przeważnie w formie herbaty z suszu. Popularnością cieszą się też suplementy diety z kavą. Opakowanie 60 kapsułek po 250 mg ekstraktu z korzenia standaryzowanego na 30-procentową zawartość substancji czynnych – kawalaktonów – kosztuje około 100 zł.

Bibliografia:

1. Habior A., Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby, „Gastroenterologia Kliniczna”, 2012, 4(2), s. 59–68.

2. Kowalczuk A., Łozak A., Fijałek Z.E., Aktywność biologiczna surowców roślinnych objętych Ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie”, 2012, 3, s. 318–333.

3. Jakubowska I., Choma J., Właściwości i oznaczanie substancji o działaniu psychoaktywnym, „Biuletyn WAT”, 2013, LXII(2), s. 123-143.

4. Muszyńska B., Łojewski M., Rojowski J. i wsp., Surowce naturalne mające znaczenie w profilaktyce i wspomagające leczenie depresji, „Psychiatria Polska”, 2015, 49(3), s. 435–453.