O hiperglikemii można mówić wtedy, gdy poziom cukru we krwi przekracza 99 miligramów na decylitr . Im dłużej organizm boryka się z przecukrzeniem, tym trwalsze i dotkliwsze są jego skutki. Dlatego dla cukrzyków i osób w grupie ryzyka ważne jest monitorowanie stężenia glukozy w organizmie. Służy do tego glukometr - przyrząd, którym można zbadać poziom cukru w kilkadziesiąt sekund.

Objawy hiperglikemii krótkotrwałej

Pierwsze objawy hiperglikemii pojawiają się krótko po jej wystąpieniu. Osoby z grupy ryzyka cukrzycy powinny bacznie obserwować swój organizm i zgłaszać lekarzowi niepokojące symptomy. Objawy hiperglikemii krótkotrwałej to:

•  częstomocz,
  
•  wzmożone pragnienie,
  
•  osłabienie, senność,
  
•  problemy z koncentracją,
  
•  bóle głowy,
  
•  rozdrażnienie.
  

Jeśli wymienione objawy występują regularnie lub często, mogą świadczyć o rozwijającej się cukrzycy. W takim wypadku warto udać się do lekarza rodzinnego, a następnie do diabetologa, by przeprowadzić dalszą diagnostykę. Aby potwierdzić lub wykluczyć cukrzycę, wykonuje się test tolerancji glukozy.

Objawy hiperglikemii długotrwałej

Gdy poziom cukru we krwi jest przez długi czas zbyt wysoki, glukoza uszkadza układ nerwowy, układ krwionośny, układ moczowo-płciowy i oczy. Hiperglikemia może mieć też powikłanie w postaci stopy cukrzycowej.

Objawy hiperglikemii długotrwałej to:

•  infekcje układu moczowo-płciowego,
  
•  wolne gojenie się ran,
  
•  niewyraźne widzenie,
  
•  zaparcia i biegunki,
  
•  suchość, szorstkość i pękanie skóry, szczególnie na stopach,
  
•  zaburzenia erekcji,
  
•  stopa cukrzycowa.
  

Stopa cukrzycowa to powikłanie cukrzycy polegające na tym, że uszkodzeniu ulegają naczynia krwionośne oraz nerwy kończyny dolnej (głównie stopy). Pojawiają się zaburzenia czucia, niewrażliwość na dotyk, ból lub kłucie nasilające się nocą, a także rany i owrzodzenia oraz martwica w obrębie stóp. Leczenie stopy cukrzycowej wymaga stosowania antybiotyków i chirurgii oraz właściwej pielęgnacji chorych miejsc.

Skutkiem długotrwałej hiperglikemii jest retinopatia cukrzycowa. To powikłanie cukrzycy, wynikiem którego jest uszkodzenie siatkówki oka. Wymienione objawy hiperglikemii - zaburzenia erekcji i zaburzenia działania układu pokarmowego - to oprócz zaburzenia pracy serca i nieprawidłowego ciśnienie tętniczego krwi rezultaty uszkodzenia włókien nerwowych przez zbyt duże stężenie glukozy w organizmie.

Długotrwała hiperglikemia w ciąży może powodować występowanie u dziecka wad rozwojowych i zwiększenie jego masy ciała w stosunku do wieku. Dziecko ważące 4 kilogramy lub więcej jest u pierworódki wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia.

Przyczyny hiperglikemii: zbyt mała ilość insuliny w organizmie lub insulinooporność.

Zbyt wysoki poziom cukru we krwi oznacza cukrzycę. Cukrzyca typu 1 sprawia, że trzustka nie jest w stanie syntezować niezbędnej ilości insuliny, ponieważ organizm niszczy komórki odpowiedzialne za produkcję tego hormonu. W cukrzycy typu 2 przeszkodą w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi jest insulinooporność. Oznacza to, że wrażliwość organizmu na insulinę spada, a trzustka nie jest w stanie wytworzyć tak dużych ilości hormonu.

Diabetycy doświadczają często hiperglikemii poposiłkowej, czyli pojawiającej się po jedzeniu. Hiperglikemia na czczo może wystąpić na przykład gdy diabetyk nie unormował poziomu cukru wieczorem dnia poprzedniego. Nieprawidłowy poziom cukru we krwi wieczorem może powodować nocne wahania stężenia glukozy i poranną hipoglikemię lub hiperglikemię.

Zobacz też: Śpiączka cukrzycowa

Podłożem hiperglikemii stresowej jest nie cukrzyca, a stan krytyczny w innych chorobach. Przyczyny hiperglikemii stresowej to:

•  sepsa,
  
•  ostre zespoły wieńcowe - ograniczenie drożności lub niedrożność tętnic wieńcowych,
  
•  zabiegi kardiochirurgiczne,
  
•  udar mózgu.
  

Hiperglikemia w takich przypadkach jest przejściowa, ale znacznie pogarsza rokowania chorych.

Przecukrzenie bardzo rzadko spotyka też nowonarodzone dzieci. Hiperglikemia noworodków dotyczy wcześniaków i dzieci z bardzo małą wagą urodzeniową. U dzieci starszych hiperglikemia jest najcześciej objawem cukrzycy typu 1.

Leczenie przecukrzenia: dieta, leki, insulina

Leczenie cukrzycy typu 2 powinno rozpocząć się od zmiany diety na dietę cukrzycową . U diabetyków typu 1 jedyną skuteczną metodą regulacji poziomu cukru we krwi i zapobiegania przecukrzeniu jest terapia insuliną.

Zobacz też: Zróżnicowany jadłospis cukrzyka

W przypadku ostrej hiperglikemii pierwsza pomoc powinna polegać na podaniu choremu insuliny. Osoby cierpiące na cukrzycę zwykle mają przy sobie tzw. peny, czyli przyrządy do wstrzykiwania insuliny.

Leczenie hiperglikemii dietą polega na unikaniu skoków i nagłych spadków poziomu cukru. Przede wszystkim należy wystrzegać się produktów bogatych w cukry proste na rzecz węglowodanów złożonych. Nie powinno się też spożywać produktów o wysokim indeksie glikemicznym, czyli wywołujących nagły i szybki wzrost stężenia glukozy w organizmie.