Rozpoznanie nowotworu kości jest zawsze alarmującym sygnałem. Pierwotną, wcześnie zdiagnozowaną zmianę często daje się usunąć doszczętnie. Pojawienie się przerzutów (stanowiących 99% guzów kości) jest oznaką znacznego zaawansowania choroby nowotworowej. Wówczas leczenie jest dostosowywane do indywidualnego obrazu klinicznego.

Objawy nowotworów kości

Objawy nowotworu kości są przez długi czas niespecyficzne. Początkowo pojawiają się ograniczone, przemijające bóle kości lub stawów. Stopniowo dolegliwości stają się coraz intensywniejsze, z tendencją do nasilania się w nocy. Może towarzyszyć im obrzęk, ograniczenie ruchomości stawu, symptomy ucisku na nerw znajdujący się w pobliżu. Najczęściej problemy te są traktowane jak typowe dolegliwości reumatoidalne lub zwyrodnieniowe, a chorzy (samodzielnie lub zgodnie z poradą lekarza) zażywają leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Ich działanie jest w tych wypadkach słabe i zwykle nie prowadzi do istotnego zmniejszenia lub zniesienia bólu.

Ponieważ struktura kości jest osłabiana przez guz, nowotwory relatywnie często są przyczyną złamań. Dochodzi do nich nawet pod wpływem niewielkiego, fizjologicznego obciążenia albo w nietypowych miejscach. Mówi się wtedy o tzw. złamaniach patologicznych. U niektórych osób bywają pierwszym objawem choroby i dopiero wykonane w celach diagnostycznych zdjęcie rentgenowskie (RTG) ujawnia prawdziwą przyczynę urazu.

Naciekanie kości przez rozrastający się nowotwór powoduje zmiany struktury tkanki i uwalnianie się z niej dużych ilości wapnia. Proces może być tak intensywny, że dochodzi do znaczącego podwyższenia poziomu tych jonów we krwi (hiperkalcemia), poważnych zaburzeń elektrolitowych i ich skutków (zaburzenia pracy serca, układu moczowego, pokarmowego, osłabienie mięśni i przejściowe ich porażenia, a nawet przełom hiperkalcemiczny).

Występowanie nowotworów kości

Nowotwory kości są w 99% przypadków guzami przerzutowymi. Niekiedy są pierwszym sygnałem, że w jednym z narządów chorego doszło do rozrostu złośliwego nowotworu i że komórki jego utkania są rozsiewane po całym ciele. Ze względu na charakter unaczynienia kości i ich powolny metabolizm przerzuty często lokalizują się w żebrach, mostku, kręgosłupie, kościach miednicy czy w przynasadach kości długich. Źródłem przerzutów są najczęściej nowotwory nabłonkowe piersi, prostaty, płuc, tarczycy, nerki lub żołądka. Nowotwory pierwotne mogą wywodzić się z tkanki kostnej lub chrzęstnej. Pojawiają się najczęściej u dzieci i młodzieży. Niektóre z nich, jak np. kostniaki, chrzęstniaki, torbiel tętniakowata czy wyrośl chrzęstno-kostna, mają charakter łagodny. Cechy nowotworu złośliwego mają natomiast mięsaki, chrzęstniakomięsaki i guz olbrzymiokomórkowy kości. Specyficzną formą zmiany złośliwej jest szkliwiak - nowotwór wywodzący się z tkanek zęba, którego rozpoznania we wczesnej fazie może dokonać stomatolog podczas rutynowej kontroli.

Rozpoznanie nowotworu kości

Nowotwory kości rozpoznawane są najczęściej dzięki technikom obrazowym: zdjęciom RTG, badaniu tomografem lub rezonansem magnetycznym. Badanie kośćca jest bardzo istotne, jeśli nowotwór pierwotny zostanie zdiagnozowany w innym narządzie, ponieważ obecność przerzutów wpływa na wybór metody leczenia i ma często decydujące znaczenie dla określenia rokowania w danym przypadku. Postępowaniem z wyboru jest wtedy wykonanie wielowarstwowej tomografii komputerowej lub pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). W niektórych sytuacjach wykonuje się scyntygrafię kości polegającą na podaniu choremu wychwytywanej przez guz substancji radioaktywnej i zobrazowanie za pomocą kamery gamma obszarów odkładania się aktywnych izotopów w organizmie chorego. Badanie to nie pozwala na dokładną ocenę wielkości poszczególnych zmian, ale z dużą precyzją wskazuje miejsca nagromadzenia tkanek nowotworowych.

Zobacz też: Scyntygrafia kości - na czym polega?

Leczenie nowotworów kości

Pierwotne nowotwory kości leczy się najczęściej chirurgicznie, poprzez wycięcie zmiany w granicach tkanek zdrowych. Jeśli jej lokalizacja jest niekorzystna, może się to wiązać np. z amputacją kończyny. Nowotwory przerzutowe leczy się chirurgiczne tylko w przypadku niezbyt wielkich, pojedynczych zmian.

Terapia guzów kości obejmuje również chemioterapię i radioterapię, z uwzględnieniem indywidualnej wrażliwości poszczególnych typów histologicznych utkania na konkretną metodę leczenia. W przypadkach znacznego zaawansowania choroby radio- i chemioterapia mogą spowolnić rozwój zmian, zredukować masę nowotworu i poprawić komfort życia chorego poprzez zmniejszenie dolegliwości bólowych i objawów ucisku na nerwy (np. w guzach kręgosłupa).  Wczesne podjęcie leczenia i całościowa, złożona terapia znacznie zwiększają szanse chorych na przeżycie.