Łysienie plackowate (z łac. alopecia areata) to przewlekła choroba zapalna skóry, w przebiegu której dochodzi do uszkodzenia mieszków włosowych. Leczenie skupia się na stymulacji mieszków włosowych do wzrostu. Zdarza się, że odrost włosów następuje samoistnie bez wdrożonych wcześniej metod terapeutycznych.
Przyczyny łysienia plackowatego u dzieci
Przyczyny łysienia plackowatego u dzieci nie zostały jak dotąd dokładnie poznane. Choroba rozwinąć się może zarówno u dziewcząt, jak i u chłopców. Jej powstanie nie jest determinowane rasą. Łysienie plackowate dzieci i starszych ma najprawdopodobniej podłoże autoimmunologiczne związane ze współistnieniem bielactwa, tocznia rumieniowatego, cukrzycy typu 1 czy schorzeń tarczycy. W patogenezie choroby wskazuje się niekiedy na rolę czynników genetycznych. Nie bez znaczenia są także bodźce o charakterze psychogennym jak doświadczanie bardzo silnego stresu.
Czynniki negatywnie wpływające na rokowanie w łysieniu plackowatym u dzieci
Wśród czynników negatywnie wpływających na rokowanie plackowatego łysienia u dzieci wymienia się zespół Downa (trisomię 21), atopie (dziedziczne choroby alergiczne), obecność zmian typu ophiasis (wstążkowy schemat utraty włosów w postaci skronie-potylica-skronie), obciążony wywiad rodzinny, początek choroby przed okresem dojrzewania i obecność zmian paznokciowych.
Objawy łysienia plackowatego u dzieci
Łysienie plackowate u dzieci objawia się nagłą utratą włosów. Początkowo widoczne są okrągłe, łyse łatki na skórze głowy umiejscowione przeważnie w okolicy czołowo-skroniowej lub potylicznej. Wokół ognisk łysienia pojawiają się włosy wykrzyknikowe – krótko ułamane, o ciemniejszych końcówkach i grubsze u nasady. Występują także włosy martwicze, które mają wygląd podobny do zaskórników i zawierają szczątki macierzy włosa.
Przebiegająca intensywnie choroba doprowadzić może w ostateczności do całkowitego łysienia (z łac. alopecia totalis), a w niektórych przypadkach nawet do utraty włosów w innych partiach ciała (z łac. alopecia universalis), np. pod pachami, w okolicy łonowej, na brwiach i rzęsach. W przebiegu choroby nie dochodzi do bliznowacenia. Objęta procesem chorobowym skóra poza brakiem włosów nie jest inaczej zmieniona, tzn. nie stwierdza się zaczerwienienia, świądu ani obrzęku. Dodatkowo u 1 na 10 chorych dzieci stwierdza się zmiany paznokciowe takie jak szorstkość, naparstkowatość, łamliwość paznokci, pogrubienie lub ścieńczenie płytki paznokciowej.
Rozpoznanie łysienia plackowatego u dzieci
Wskazana jest diagnostyka różnicowa z uwzględnieniem grzybicy owłosionej skóry głowy, wczesną postacią łysienia bliznowaciejącego, trichotillomanią (niepohamowane wyrywanie włosów), łysieniem telogenowym, polekowym czy kiłowym. Rozpoznanie łysienia plackowatego u dzieci opiera się w dużym stopniu na szczegółowo przeprowadzonym badaniu podmiotowym, czyli wywiadzie, którym objąć należy rodziców i w razie możliwości dziecko. Dzięki niemu możliwe jest uzyskanie informacji o dynamice utraty włosów, przyjmowanych lekach, współistniejących chorobach czy niekorzystnych czynnikach rodzinnych.
Przeprowadza się też trichoskopię. To nieinwazyjne badanie oceny stanu skóry głowy, budowy łodygi włosa i ujść mieszków włosowych. Niekiedy wykonuje się badanie immunopatologiczne, serologiczne i mikologiczne. Sporadycznie konieczna bywa biopsja owłosionej skóry głowy.
Jak leczyć łysienie plackowate u dzieci?
Leczenie łysienia plackowatego u dzieci jest trudne. W przypadku 50–80% dzieci w ciągu roku bez leczenia ma miejsce spontaniczna remisja choroby. W związku z tym niektórzy specjaliści zalecają postawę wyczekującą. Dotyczy to zwłaszcza chorych z ogniskowym łysieniem plackowatym.
Wśród możliwych metod leczenia wymienia się farmakoterapię. Miejscowo mogą być stosowane np. glikokortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny, minoksydyl, ditranol. Specjaliści zwracają jednak uwagę, że podawanie glikokortykosteroidów nie jest zalecane w populacji dzieci ze względu na poważne działania niepożądane. Jedną z nowszych metod leczenia jest DCP, czyli difenylocyklopropenon. Substancja ma charakter alergenu kontaktowego, którego działanie wywołuje miejscową reakcję stymulującą odrost włosów.
Pomocne są również:
- masaż skóry głowy,
- leczenie ciepłem,
- akupunktura,
- wcieranie olejków z ogórecznika, wiesiołka czy czarnej porzeczki,
- urynoterapia (leczenie moczem),
- stosowanie ziół (krwawnika, skrzypu polnego, pokrzywy).
Włosy do wzrostu pobudzić może spożywanie roztworów z aloesu. Warto też suplementować cynk, który sprzyja wzmocnieniu włosów. Metody te jednak powinny pełnić wyłącznie rolę wspomagającą. Zdarzyć się może, że łysienie plackowate doprowadzi do zaburzeń natury psychologicznej. Wówczas konieczna okazuje się pomoc psychologa.
Zobacz film: Łysienie plackowate u dzieci - choroby powodujące utratę włosów
Bibliografia:
- A. Langner, M. Ambroziak, Łysienie plackowate – etiopatogeneza i leczenie, [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2004, 6, s. 78–82.
- A. Domin, P. Domin, Alopecia areata – łysienie plackowate – problem terapeutyczny?, [w:] „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego”, 2009, 2, s. 186–189.
- I. Jazienicka, M. Dąbrowska-Członka, G. Chodorowska i wsp., Łysienia u dzieci, [w:] „Nowa Medycyna”, 2007, 3, s. 47–51.
- D. Wcisło-Dziadecka, N. Salwowska, B. Bergler-Czop i wsp., Dylematy terapeutyczne w łysieniu plackowatym u dzieci, [w:] „Przegląd Dermatologiczny”, 2018, 105, s. 411–420.