Krzywa cukrowa to badanie poziomu glukozy (glikemii) po doustnym podaniu określonej dawki tego cukru. Nazywane jest też ono testem obciążeniowym albo doustnym testem tolerancji glukozy. Często stosowany jest skrót pochodzący od angielskiej wersji ostatniej nazwy – OGTT (oral glucose tolerance test).

Krzywa cukrowa – na czym polega badanie?

Badanie krzywej cukrowej składa się z następujących części:

• pobranie krwi do badania na czczo – min. 8–10 godzin od ostatniego posiłku,

• podanie badanej osobie 75 g glukozy rozpuszczonej w 250–300 ml wody (cały płyn powinien być wypity w ciągu 5 minut),

• ponowne pobranie krwi po 60 i 120 minutach od spożycia roztworu.

W trzech uzyskanych próbkach krwi oznacza się poziom glukozy (stąd stosowana czasem nazwa trzypunktowa krzywa cukrowa). Wyniki podaje się w miligramach na decylitr (czyli mg/dl) lub w milimolach na litr (mmol/l). W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić pobieranie krwi co 30 minut albo oznaczanie glikemii po 3, a nawet 4 godzinach od spożycia glukozy.

Jakie badania powinna wykonać każda przyszła mama? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie

Krzywa cukrowa – przygotowanie do badania

Aby wynik badania krzywej cukrowej odzwierciedlał faktyczną tolerancję organizmu na glukozę, należy wykluczyć możliwe czynniki zaburzające proces przyswajania tego cukru. Dlatego badana osoba powinna w okresie przygotowawczym (min. 3 dni) stosować standardową dietę o normalnej kaloryczności i zawartości węglowodanów, unikać nadmiernych wysiłków i stresów, picia alkoholu i palenia tytoniu. W dniu badania wolno pić wyłącznie czystą, niegazowaną wodę. Ważne jest to, by (w porozumieniu z lekarzem) ograniczyć do minimum stosowanie w tym okresie leków wpływających na metabolizm cukrów (np. kortykosteroidy, niektóre preparaty moczopędne i antykoncepcyjne). Doustne preparaty przeciwcukrzycowe powinny być odstawione na dłuższy okres, nawet do 7 dni. Test wykonany w czasie ostrej fazy infekcji wirusowej lub bakteryjnej może przynieść niemiarodajne, trudne do oceny wyniki.

Krzywa cukrowa – warunki prawidłowego wykonania badania

Badanie standardowo wykonuje się w godzinach porannych (zakres normy jest określany dla tej właśnie pory dnia). Krew do oznaczenia poziomu glukozy pobierana jest z naczynia żylnego, a nie – jak w przypadku glukometrów – z naczyń włosowatych.

Chory nie może w trakcie badania podejmować wysiłku fizycznego ani wykonywać czynności powodujących stres. Na wynik może wpłynąć nawet intensywny spacer w czasie między badaniami. Dlatego zaleca się wypoczynek w pozycji siedzącej lub leżącej, połączony np. z lekturą, słuchaniem muzyki lub oglądaniem telewizji.

Krzywa cukrowa – normy

Wynik testu obciążeniowego uważa się za prawidłowy, jeśli maksymalny poziom glukozy nie przekracza:

• na czczo: 99 mg/dl (5,6 mmol/l),

• po 60 minutach: 180 mg/dl (10 mmol/l)

• po 120 minutach: 140 mg/dl (7,8 mmol/l).

Uzyskanie po 2 godzinach wyniku przekraczającego 200 mg/dl (11,1 mmol/l) jednoznacznie potwierdza rozpoznanie cukrzycy, podobnie jak jednorazowe stwierdzenie poziomu glikemii na czczo powyżej 200 mg/dl lub dwukrotne oznaczenie stężenia glukozy przewyższającego 126 mg/dl (7 mmol/l). Wartości pośrednie odpowiadają stanowi przedcukrzycowemu lub cukrzycy ciężarnych.

Jak można zdiagnozować cukrzycę? Dowiesz się tego z naszego filmu

Badanie krzywej cukrowej w okresie ciąży

Krzywa cukrowa w okresie ciąży pomaga wykrywać zmniejszoną tolerancję glukozy i w efekcie zapobiegać jej ewentualnym powikłaniom. Typowa cukrzyca ciężarnych to stan, w którym ze względu na zmiany hormonalne związane z ciążą organizm kobiety gorzej i wolniej reaguje na obciążenie go pokarmem zawierającym węglowodany (insulinooporność).

Zmiany te są zwykle odwracalne i po porodzie metabolizm cukrów po kilku/kilkunastu tygodniach wraca do normy. Standardy opieki nad ciężarną przewidują pomiar glikemii od początku ciąży do jej zakończenia. Krzywa cukrowa jest rutynowym badaniem, które wykonuje się jednorazowo między 24 a 28 tygodniem. Pozwala to na wykrycie możliwości pojawienia się nietolerancji cukrów (uwidaczniającej się klinicznie najczęściej w trzecim trymestrze ciąży) i wdrożenie odpowiedniego postępowania – głównie odpowiedniej diety, a w niezbędnych przypadkach – leczenia insuliną.

Rozpoznanie cukrzycy ciężarnych jest niezwykle istotne ze względu na ryzyko ewentualnych powikłań u matki i płodu. Ekspozycja na nadmiar glukozy powoduje, że dziecko może osiągać znaczną, przekraczającą 4 kg masę urodzeniową, utrudniającą naturalny poród. Inną konsekwencją jest zwiększona produkcja moczu u płodu, co zwiększa objętość wód płodowych i ryzyko przedwczesnego porodu wskutek nadmiernego rozciągania ściany macicy.

Krzywa cukrowa – interpretacja wyników

Rozpoznawanie cukrzycy wyłącznie na podstawie krzywej cukrowej jest błędem. Interpretacji wyników powinien zawsze dokonywać lekarz, najlepiej diabetolog. Ewentualna diagnoza musi być oparta na wykonaniu dodatkowych badań oraz określeniu stanu klinicznego pacjenta, w tym również oceny dna oka, funkcji nerek i stanu układu sercowo-naczyniowego.

Co to jest indeks glikemiczny? Dowiesz się tego z naszego filmu