Krwiak okularowy jest objawem, który najczęściej spowodowany jest uszkodzeniem kości nosowych, złamaniem szczęki albo (rzadziej) uszkodzeniem tkanek miękkich twarzy. Może świadczyć także o złamaniu podstawy czaszki. By wykluczyć ciężkie powikłania, wielką uwagę należy zwracać na inne symptomy, które mogą towarzyszyć krwiakowi.
Krwiak okularowy – jak powstaje?
Krwiak okularowy tworzy się wskutek wynaczynienia krwi poza tętnicze lub żylne naczynia krwionośne. Jeśli dochodzi do ich przerwania w obrębie nasady nosa (i ogólniej – w górnej części twarzy) lub nastąpi poważny uraz głowy, krew zbiera się w tkankach miękkich w okolicy oczodołów. Ponieważ spoistość tkanki podskórnej w tych miejscach nie jest duża, wynaczyniona krew rozlewa się na większym obszarze, tworząc krwiaki o charakterystycznych zarysach.
Jeśli chodzi o wygląd krwiaka, nie ma większego znaczenia, czy uraz nastąpił po stronie lewej czy prawej, ponieważ krew może swobodnie przemieszczać się pod skórą. Dzieje się tak nie tylko bezpośrednio po zdarzeniu, ale również w pierwszej czy drugiej dobie, np. przy zmianach pozycji ciała podczas snu. Widoczna asymetria krwiaka może jednak świadczyć o tym, jaka była pierwotna lokalizacja złamania lub bezpośredniego uderzenia.
Krwiak okularowy – objawy
Krwiak okularowy jest niezmiernie łatwy do rozpoznania ze względu na (odpowiadające nazwie) położenie i kształt. Podstawowym elementem obrazu klinicznego jest zasinienie nasady nosa i przestrzeni pod oczyma (na powiekach dolnych i poniżej – w górnej części policzków). Jeśli krwiak powstał w przebiegu uszkodzenia naczynia tętniczego (w którym panuje wyższe niż w żyłach ciśnienie), to może on być bardziej rozległy – obejmować okrężnie całe oko oraz górną część i boki nosa.
Ponieważ krew – zarówno świeżo wynaczyniona, jak i podlegająca wchłanianiu – ma płynną lub półpłynną konsystencję, krwiak zwykle rozchodzi się stopniowo, zajmując coraz większą powierzchnię. Największy rozmiar osiąga w 2–3 dobie po urazie. Ma też wtedy najintensywniejszy kolor, zbliżony do śliwkowego.
W trakcie wchłaniania się krwiaka okularowego jego obszar stopniowo zmniejsza się, a kolor zmienia się w sposób, który doświadczonemu lekarzowi pozwala na określenie, jak dawno doszło do urazu. Początkowo sina barwa przechodzi w śliwkową, ciemnozieloną, a ta z czasem blednie i zaczyna przyjmować żółty odcień.
Krwiak okularowy i powiązane objawy
Krwiak okularowy powstający wskutek urazu może być świadectwem poważnego uszkodzenia czaszki oraz struktur nerwowych, w tym nawet mózgu. W takich sytuacjach pojawiają się zwykle dodatkowe objawy, które powinny zwracać uwagę chorego oraz jego otoczenia. Rozwijające się powikłania urazu mogą być niekiedy groźne nie tylko dla zdrowia, ale i dla życia poszkodowanego.
Z urazami głowy wiążą się często chwilowe utraty świadomości. Przy braku dodatkowych symptomów, zaburzenia trwające 1–2 minuty, pozostawiające jedynie niepamięć wydarzeń związanych z powstaniem krwiaka okularowego, mogą świadczyć głównie o wstrząśnieniu mózgu. Towarzyszą im też czasem przejściowe zawroty głowy, nudności lub wymioty. Poważniejszym stanem, który wymaga natychmiastowego wezwania pomocy medycznej, jest trwająca ponad 5 minut utrata przytomności, zwłaszcza wówczas, gdy kończy się oszołomieniem chorego lub objawami neurologicznymi, takimi jak niewyraźna mowa, zezowanie, niezborność ruchów, zaburzenia równowagi czy niedowłady kończyn. O większym ryzyku powikłań mózgowych przy istniejącym krwiaku okularowym świadczą też takie objawy, jak:
- złamania kości twarzoczaszki z widoczną deformacją twarzy lub wyraźnym, rozległym obrzękiem,
- głębokie rany powłok głowy,
- utrzymujące się zaburzenia świadomości, spowolnienie lub nadmierne pobudzenie chorego,
- różnica w wielkości źrenic (szczególnie, jeśli jedna źrenica jest szeroka i nie reaguje na światło),
- wyciek krwistego lub przejrzystego płynu z ucha albo z nosa,
- zaburzenia o typie niedowładów, porażeń,
- nietypowe zachowanie chorego.
Bezwzględnym wskazaniem do konsultacji lekarskiej jest krwiak okularowy u dziecka.
Jak jest zbudowana i jak działa ludzka skóra? Dowiesz się tego z filmu:
Krwiak okularowy – leczenie
Leczenie krwiaka okularowego nie jest niezbędne, jeśli nie towarzyszą mu żadne inne objawy, a dokładna diagnostyka nie wskazuje na istnienie rozleglejszych obrażeń. Krwiak zwykle wchłania się samoistnie w ciągu 10–14 dni, nie pozostawiając śladów.
Aby wykluczyć powikłania zagrażające życiu, wykonuje się serię badań, które obejmują:
- zebranie dokładnego wywiadu dotyczącego okoliczności powstania krwiaka,
- przeprowadzenie badania neurologicznego,
- konsultację okulistyczną (w celu określenia, czy nie ma uszkodzeń narządu wzroku albo charakterystycznych dla nadciśnienia śródczaszkowego zmian na dnie oka),
- wykonanie zdjęć rentgenowskich (RTG) czaszki, o ile to możliwe – również tomografii komputerowej (CT) lub rezonansu magnetycznego (MR, NMR), co pozwala na wykluczenie złamań podstawy czaszki oraz istnienia krwiaka śródczaszkowego.