Powrót do zdrowia wygląda bardzo różnie, bo i przekrój pacjentów jest duży. Od takich, którzy mają jedynie problemy z oddychaniem, po tych, którzy przechodzą przez całe spektrum objawów aż po podłączenie do respiratora. Ci pierwsi wracają do zdrowia szybciej, ci drudzy potrzebują zdecydowanie więcej czasu. Na szczęście tych drugich jest stosunkowo niewiele
– mówi Aleksandra Cieloszczyk, fizjoterapeutka.
Zobacz także:
Rehabilitacja płuc po COVID-19 – na czym polega i kto jej potrzebuje?
4 najgroźniejsze powikłania po COVID-19. Jak się objawiają i kto jest na nie najbardziej narażony?
DOM, czyli nowy sposób monitorowania chorych na COVID-19
Jak długo trwa powrót do zdrowia?
Czas, którego chory będzie potrzebował zależy przede wszystkim od samego przebiegu choroby i tego, czy już wcześniej zmagał się z jakąś chorobą przewlekłą. Ważne jest, aby powrót do formy rozpocząć jak najszybciej, dlatego pacjentów zaczyna się rehabilitować wraz z ustąpieniem objawów.
Chorzy, którzy mają duży ubytek wydolności i siły mięśniowej bardzo często mają problemy choćby ze wstaniem z łóżka, dlatego poza fizjoterapią oddechową stosujemy terapię funkcjonalną. Zazwyczaj na powrót do formy sprzed choroby potrzeba ok. 6 tygodni, ale nie jest to reguła. Pacjenci, którzy bardzo szybko zaczynają ćwiczyć, lepiej się regenerują
– mówi specjalistka.
Fizjoterapia po COVID-19 – jak wygląda?
Dobór i intensywność ćwiczeń zależy od stanu zdrowia chorego. Tym, którzy dalej czują się osłabieni i mają duszności początkowo zaleca się przyjmowanie takiej pozycji, która ułatwia oddychanie. Chorzy którzy są w stanie samodzielnie zmieniać pozycję– mogą delikatnie pochylić się do przodu i oprzeć dłonie na kolanach, krześle lub parapecie.
W tym czasie dużą uwagę zwraca się na oddech pacjentów, szczególnie na jego jakość. Jak mówi specjalistka zdrowy człowiek wykonuje około 12-15 oddechów na minutę, warto dążyć do tej liczby. Kolejnym elementem na który trzeba zwrócić uwagę jest długość oddechu. Głównie zachęcamy pacjentów do tego aby szybki i płytki oddech, zastępować spokojnym wdechem wykonywanym przez nos oraz długim wydechem przez usta.
Spora grupa chorych boryka się ze stresem oraz zwiększonym wysiłkiem oddechowym. Oddech w takiej sytuacji przyśpiesza i staje się bardzo płytki, podobny mechanizm występuje przy ataku paniki, a to może prowadzić do hiperwentylacji. Dlatego uczymy pacjentów prawidłowego oddechu, a w tym pomaga indywidualnie dobrana terapia oddechowa
– mówi Aleksandra Cieloszczyk, fizjoterapeutka.
Chorzy wykonują ją w różnych pozycjach, które umożliwiają dotarcie do tej części klatki piersiowej i płuc, która wymaga wzmocnienia. Terapię oddechową wykonuje się zarówno w leżeniu, siedzeniu, jak i staniu. Na czym polega?
Przede wszystkim na nauce oddechu prawidłowym torem, czyli aktywacji przepony podczas wdechu, uruchomieniu klatki piersiowej oraz skupieniu się na spokojnych wdechach, które wypełniają klatkę piersiową od samego dołu, ku górze. Podczas pracy należy zwrócić uwagę na to jak poruszają się nasze żebra. Aby klatka piersiowa mogła prawidłowo się wentylować wskazane jest branie oddechu tak, aby pracowały one jak rączka od wiadra czyli do boku i do góry.
Warto wspomnieć, że wdech jest czynnością całkowicie bierną, jednak warto wydłużać go w miarę możliwości. Należy pamiętać, że w całym cyklu oddechowym bierze udział również kręgosłup, więc w tym czasie warto o niego zadbać i włączyć ćwiczenia rozciągające w terapię oddechową
- dodaje.
Aby dodatkowo wzmocnić całe ciało, chorych, którzy już mogą wstać z łóżka zachęca się do spacerów, choćby po korytarzu. Oni także mogą ćwiczyć mięśnie oddechowe z pomocą tzw. trenażera oddechowego.
W przypadku pacjentów, którzy przeszli COVID-19 nie ma mowy o długich treningach, dlatego ważne, aby te ćwiczenia były krótkie, ale częste. Ćwiczenia można wykonywać nawet kilkanaście razy dziennie
– mówi fizjoterapeutka
Jak ćwiczyć w domu?
Przed wyjściem, że szpitala każdy pacjent jest instruowany, co robić w razie duszność i jakie ćwiczenia może wykonywać w domu. U chorych dobrze sprawdza się trening siłowy, ponieważ pomaga on zwiększyć siłę mięśniową, co bezpośrednio wpływa na wydolność fizyczną.
Pacjentom poleca się taśmy thera band – dają opór dla ciała i pozwalają połączyć zwykłe ćwiczenia z tymi oddechowymi i sprawdzą się również u pacjentów w każdym wieku. Jak z nimi ćwiczyć?
Możemy np. chwycić taśmy i rozciągać je do boku. Taki trening dobrze jest połączyć z ćwiczeniami oddechowymi. Pacjentom polecamy także wykonywanie przysiadów przy ścianie. Kiedy już się wzmocnią zachęcamy ich do ćwiczeń z niedużym obciążeniem, np. ciężarkami czy małym kettlem
– mówi specjalistka.
Fizjoterapia po COVID-19 - ćwiczenia
Aby się wzmocnić chorzy mogą także:
- maszerować w miejscu
- naprzemiennie powoli unoś i opuszczać kolana, do poziomu bioder lub wyżej;
- truchtać;
- wchodzić po schodach;
- wykonywać pompki przy ścianie — stanąć w odległości około 30 cm od ściany i ułóż dłonie płasko na ścianie, na wysokości barków, tak aby palce skierowane były ku górze;
- unosić przedramiona — ramiona trzeba opuść luźno wzdłuż tułowia, w dłoniach powinny znajdować się ciężarki, należy je skierować do przodu, na boki oraz do góry;
- unosić ramiona do boku — w dłoniach powinny znajdować się ciężarki, a ramiona należy opuść luźno wzdłuż tułowia, a dłonie skierować w stronę tułowia. Następnie trzeba unosić oba ramiona do boku, na wysokość barków (ale nie wyżej) i powoli je opuszczać (ćwiczenie można wykonywać zarówno w pozycji siedzącej, jak i stojącej).
Mimo wiedzy wyniesionej ze szpitala i tak warto, aby pacjent skonsultował się z fizjoterapeutą. Jak mówi specjalistka ma to kluczowe znacznie zwłaszcza przy ćwiczeniach oddechowych. Wielu pacjentów ma problem z prawidłowym torem oddechowym oraz inne współistniejące choroby, a tylko doświadczony fizjoterapeuta będzie umiał wyłapać błędy i pomoże je skorygować.
W przypadku chorych, którzy przeszli COVID-19 w fizjoterapii wykorzystuje się także nowoczesne jej formy takie jak: terapia manuala, terapię wisceralną oraz kinesiotapig. Pierwsza z nich łączy w sobie różne formy pracy ze strukturami ciała oraz masażu. Druga to także forma masażu, która pomaga wzmocnić narządy wewnętrzne takie jak przepona, wraz z przylegającymi do niej elementami jamy brzusznej, co wpłynie m.in. na prawidłową pracę mięśni oddechowych oraz ich prawidłowe funkcjonowanie. Ostatnia metoda to specjalne taśmy, które pozwolą utrzymać osiągnięte efekty, lub będą dodatkową stymulacją dla układu nerwowego.
Więcej przykładowych ćwiczeń można znaleźć w specjalnym poradniku przygotowanym przez Światową Organizację Zdrowia, a przetłumaczonym przez Krajowa Izba Fizjoterapeutów. Poradnik jest dostępny tutaj.
Jak leczy się chorych na COVID-19? Dowiesz się tego z filmu: