Kolka jelitowa u dorosłych pojawia się napadowo i często powoduje intensywne bóle, które zmuszają chorego do ograniczenia aktywności. Choć leki mogą pomóc w opanowaniu incydentu bólowego, nie pozwalają na rozwiązanie tego problemu na stałe. Najskuteczniejsze okazują się domowe sposoby.
Mechanizm powstawania kolki jelitowej
Kolka jelitowa powstaje wskutek nadmiernego rozciągania ściany jelita i pokrywającej je otrzewnej. Znajdujące się w niej zakończenia nerwowe są pobudzane mechanicznie i przenoszą odpowiednią informację do ośrodków bólowych.
Bezpośrednią przyczyną jest gromadzenie się gazów, dużej ilości treści pokarmowej lub mas kałowych, które nie mogą być w danej chwili wydalone. Incydent bólowy może być sprowokowany posiłkiem albo intensywnym ruchem (który powoduje przyspieszenie przemieszczania się treści w przewodzie pokarmowym, a jednocześnie zwiększa napięcie mięśniówki ściany jelita).
Przyczyny kolki jelitowej u dorosłych
Podstawowymi przyczynami kolki jelitowej u dorosłych są niewłaściwa dieta i spowolnienie pasażu jelitowego. Jeśli jadłospis pacjenta składa się z ciężkostrawnych, tłustych pokarmów, proces ich przetwarzania trwa długo, powoduje zaleganie treści w jelitach. Niedostatek w diecie warzyw, owoców i innych produktów zawierających dużo błonnika powoduje, że zaburzeniu ulega rytm wypróżnień. Może on być dodatkowo zakłócony odwodnieniem. Zwiększona utrata płynów (w związku z wysoką temperaturą albo intensywną pracą lub aktywnością fizyczną) w połączeniu ze spożywaniem niedostatecznej ilości napojów sprawia, że w organizmie powstaje deficyt wody. Powoduje to przenikanie wody z jelita do światła naczyń krwionośnych i znaczne zagęszczenie treści jelitowej. Utrudnia to pasaż jelitowy i jest przyczyną ciężkiego zaparcia.
Spowolniony pasaż jelitowy wydłuża trwające w treści pokarmowej procesy bakteryjne, którym towarzyszy wydzielanie się dużej ilości gazów. Gromadzą się one w świetle jelita i (jeśli nie mogą zostać wydalone) mogą być przyczyną kolki. Proces ten jest jeszcze intensywniejszy, gdy flora bakteryjna jelit jest nieprawidłowa lub bardzo uboga (na przykład po intensywnej antybiotykoterapii).
Czynnikiem powodującym dolegliwości może być też spożywanie produktów wzdymających, takich jak rośliny strączkowe. Przyczyną kolki bywa również konsumpcja pożywienia przyspieszającego gwałtownie perystaltykę, np. większej ilości kiszonej kapusty. Nagłe przesunięcie dużej ilości treści jelitowej i gazów do końcowych odcinków jelita może być przyczyną jego gwałtownego rozdęcia i powstania bólu. Objawy te nasilają się dodatkowo, gdy z powodu zaparcia odbytnica wypełniona jest gęstymi, twardymi masami kałowymi i gazy nie mogą być swobodnie odprowadzane na zewnątrz.
Zobacz film i sprawdź jak zbudowane jest jelito grube:
Choroby będące przyczyną kolki jelitowej
Kolka jelitowa może być również objawem trwającego procesu chorobowego. Jeśli epizody bólowe mają bardzo intensywny przebieg, towarzyszy im znaczne wzdęcie albo często nawracają, należy przede wszystkim wykluczyć podniedrożność jelit, czyli stan, w którym na stałe lub okresowo jelito na określonym odcinku nie przepuszcza dostatecznej ilości zalegającej w nim treści. Przyczyną mogą być zrosty jelitowe, polipy, proces nowotworowy. Dolegliwości o typie kolki pojawiają się też w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jelita (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Mogą one również towarzyszyć przewlekłym zaburzeniom motoryki jelit wynikającym ze schorzeń neurologicznych albo z niepożądanego działania używanych leków.
Objawy kolki jelitowej
Podstawowym objawem kolki jelitowej jest ból o charakterze tępym lub kłującym, który może się przemieszczać w czasie napadu. Bywa on bardzo intensywny i może skłaniać do przyjęcia pozycji przymusowej – leżenia na boku albo siedzenia z podkurczonymi nogami. Bólowi mogą towarzyszyć:
Leczenie kolki jelitowej
W przypadku napadu kolki jelitowej skuteczne okazuje się najczęściej podawanie leków rozkurczowych i przeciwbólowych. Przy nawracających incydentach można stosować preparaty zmniejszające ilość gazów w jelitach (na bazie symetikonu – np. espumisan) i regularnie zażywać niewielkie dawki preparatów przeczyszczających. Należy jednak pamiętać, że wszystkie te leki działają objawowo i nie likwidują przyczyn powstawania kolki. Co więcej, zbyt częste stosowanie leków rozkurczowych powoduje zmniejszenie napięcia ściany jelitowej i zwolnienie perystaltyki, co dodatkowo zwiększa ryzyko zaparć i nasila dolegliwości.
Kolka jelitowa u dorosłych – domowe sposoby
W trakcie napadu kolki jelitowej można pomóc choremu. Trzeba ułożyć go w przynoszącej ulgę pozycji, wykonywać delikatny masaż brzucha albo rozgrzewać go za pomocą ciepłego termoforu. Ulgę przynosi zwykle ciepła kąpiel w wannie.
Najważniejsze jest jednak zapobieganie napadom kolki jelitowej. Można to osiągnąć poprzez:
- wdrożenie diety lekkostrawnej, bogatej w błonnik, niezawierającej dużej ilości produktów wzdymających i cukrów prostych,
- spożywanie codziennie dużej ilości płynów (na perystaltykę bardzo dobrze wpłyną dodatkowo np. sok pomidorowy, nieklarowane soki owocowe),
- włączenie do jadłospisu kefirów, jogurtów i innych produktów zawierających bakterie probiotyczne, pozwalające na odtworzenie prawidłowej flory jelitowej,
- zwiększenie regularnej aktywności fizycznej (spacery, jazda rowerem, pływanie bieganie lub inne sporty), która pozwala na poprawę pasażu jelitowego i przyspieszenie perystaltyki.
Lecząc nawracające kolki domowymi sposobami należy jednak pamiętać, że jeśli dolegliwości nie ustępują albo nasilają się, niezbędna jest kontrola lekarska, która pozwoli stwierdzić, czy kolki nie są objawem toczącego się, groźnego dla zdrowia procesu chorobowego.