Stłuszczenie wątroby powoduje jej uszkodzenie. Nieograniczenie oddziaływania szkodliwych czynników predysponuje do zapalenia, a nawet do marskości. Dieta przy stłuszczeniu wątroby to podstawowy element leczenia tego schorzenia. Powinna być lekkostrawna i oparta na produktach o małej ilości tłuszczu.
Przeczytaj też: Zobacz jak zbudowana jest wątroba
Dieta przy stłuszczeniu wątroby – jaka jest jej rola?
U większości osób z chorobami wątroby stwierdza się zaburzenia metaboliczne i odżywiania, w tym przede wszystkim cukrzycę, otyłość, dyslipidemię (zachwianie gospodarki lipidowej). Pierwszą linię interwencji w stłuszczeniu wątroby stanowią: dieta, zwiększenie aktywności fizycznej i redukcja masy ciała. Ogólnie mówiąc – istotna jest modyfikacja stylu życia.
Jak powinna wyglądać dieta przy stłuszczeniu wątroby?
Podstawowe zalecenia dietetyczne przy stłuszczeniu wątroby opierają się na ograniczeniu kaloryczności posiłków. Należy jeść często (5 razy dziennie, średnio co 2 godziny), lecz mniejsze objętościowo posiłki. W przebiegu choroby nie ma konieczności ograniczenia spożycia białek. W optymalnej diecie przy stłuszczeniu wątroby zapotrzebowanie organizmu powinna pokryć podaż białka w ilości 1 g/kg m.c./dzień, a przy zwiększonym wysiłku fizycznym czy nasilonych procesach katabolicznych i anabolicznych może ona wynosić około 1,3 g/kg m.c./dzień. Białka stanowić powinny 20–25% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze nie mogą pokrywać więcej niż 30% kalorii. Jadłospis w diecie przy stłuszczeniu wątroby powinien uwzględniać głównie tłuszcze roślinne, w których dominują wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Niewskazane są nasycone kwasy tłuszczowe obecne w tłuszczach zwierzęcego pochodzenia. Ilość tłuszczu dodawanego do potraw ograniczyć trzeba do 40–45 g. Większość energii pochodzić powinna z węglowodanów, które pokrywają co najmniej 50% zapotrzebowania energetycznego organizmu.
Zalecenia dietetyczne w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby obejmują ograniczenie pokarmów przetworzonych, tłustych, zawierających duże ilości fruktozy, o wysokim indeksie glikemicznym, które szybko podnoszą poziom glukozy we krwi. Stan ten sprzyja insulinooporności, hiperinsulinemii i nasila syntezę triglicerydów w wątrobie.
Dieta w stłuszczeniu wątroby – jak przygotowywać dania?
Jadłospis w diecie chorych na stłuszczenie wątroby opierać się powinien na potrawach gotowanych na parze lub w wodzie, pieczonych w piekarniku, duszonych, grillowanych. Nie zaleca się smażenia na głębokim tłuszczu.
Sprawdź niewskazane i zalecane produkty, na jakich powinny opierać się przepisy w diecie przy stłuszczeniu wątroby.
Napoje
- produkty wskazane: przegotowana i niegazowana woda mineralna, herbata bez cukru – zielona, owocowa, czarna, czerwona, soki z warzyw ubogowęglowodanowych, kawa zbożowa, chude jogurty, koktajle mleczno-owocowe bez cukru, niskotłuszczowe mleko
- produkty niewskazane: napoje słodzone, kakao, mocna kawa, nektary owocowe, tłuste mleko, alkohol, soki owocowe z cukrem
Pieczywo
- produkty wskazane: chleb graham, pełnoziarnisty, chrupki lub pszenny jasny, bułki grahamki, umiarkowanie chleb pszenno-żytni, razowy, pumpernikiel
- produkty niewskazane: białe i słodkie pieczywo, np. rogale, chałki, bułki półfrancuskie i maślane, chleb z dodatkiem miodu i karmelu, kruche, ucierane ciasta, babki drożdżowe, słodki biszkopt
Owoce
- produkty wskazane (250–350 g dziennie): maliny, jagody, truskawki, wiśnie, ananasy, borówki, jeżyny, grapefruity, jabłka, brzoskwinie, cytrusy, śliwki, kiwi
- produkty niewskazane: rodzynki, daktyle, słodzone cukrem kompoty i soki, owoce w syropie, dojrzałe winogrona, banany, arbuzy, gruszki
Ziemniaki
- produkty wskazane: nie częściej niż 2 razy w tygodniu
- produkty niewskazane: w postaci krążków, frytek, pyz, placków, smażone
Warzywa
- produkty wskazane: o zawartości węglowodanów 0–5%: sałata, rzodkiewka, szczypiorek, endywia, cykoria, ogórki, rabarbar, szparagi, brokuły, pomidory, szczaw, papryka, kabaczek, kalafior, szpinak; surowe lub ugotowane al dente
- produkty niewskazane: rozgotowane warzywa i surówki z dodatkiem dużej ilości cukru, śmietany, majonezu, żółtek
Produkty zbożowe
- produkty wskazane: płatki owsiane, kasza manna razowa, gryczana, jaglana, jęczmienna, proso, pęczak, makarony razowe, ryż brązowy, mąka razowa
- produkty niewskazane: płatki kukurydziane, czekoladowe, z kawałkami czekolady, w polewie miodowej, białe makarony, ryż biały, kasza manna, biała mąka i potrawy z niej, typu pierogi, naleśniki, knedle
Tłuszcz
- produkty wskazane: umiarkowanie oleje roślinne, jak oliwa z oliwek, olej lniany, rzepakowy
- produkty niewskazane: smalec, słonina, boczek, łój, masło, margaryny twarde
Mięsa, ryby
- produkty wskazane: mięsa chude, jak cielęcina, jagnięcina, królik, kurczak, indyk; chude wędliny: szynka, polędwica; pasty z mięsa i warzyw; chude ryby: dorsz, leszcz, dorada, sola, pstrąg, mintaj, szczupak
- produkty niewskazane: mięsa tłuste, parówki, salceson, podroby, pasztetowa, konserwy mięsne, kiełbasy
Nabiał
- produkty wskazane: chude sery twarogowe, homogenizowane, odtłuszczone serki ziarniste, mleko zsiadłe, jogurt naturalny, kefir, maślanka
- produkty niewskazane: tłuste sery podpuszczkowe, twarogowe, topione i żółte, śmietana
Przeczytaj też: Choroby wątroby – objawy, choroby genetyczne i immunologiczne
Bibliografia:
- K. Tomasiewicz, R. Flisiak, W. Halota i wsp., Rekomendacje dotyczące postępowania w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby, [w:] „Clinical and Experimental Hepatology”, 2018, 4(3), s. 1–5.
- K. Bukol-Krawczyk, Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczyć czy nie leczyć?, [w:] „Forum Zaburzeń Metabolicznych”, 2010, 1(1), s. 66–72.
- H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2012.
- A. Kargulewicz, H. Stankowiak-Kulpa, M. Grzymisławski, Leczenie żywieniowe niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, [w:] „Nowiny Lekarskie”, 2010, 79(4), s. 320–329.
Zobacz też film: Jak ważna jest wątroba dla naszego organizmu?