Ludzie unikają narażenia na użądlenie pszczół, które bywa bolesne, a w przypadku nadwrażliwość powoduje uczulenie. Badacze jednak donoszą, że jad pszczeli wykazuje w wielu przypadkach korzystny wpływ na ludzkie zdrowie. Apitoksynoterapia zyskuje coraz więcej zwolenników. Stosowana bywa w leczeniu nadciśnienia tętniczego, reumatyzmu i artretyzmu.

Czym jest apitoksyna?

Jad pszczeli to inaczej apitoksyna, czyli wydzielina gruczołów jadowych matki pszczelej lub pszczół robotnic. W jego składzie znajdują się m.in. peptydy, wolne aminokwasy, enzymy, kwasy nukleinowe, aminy (histamina i dopamina). Jednak za najważniejszy składnik uważa się substancję białkową o nazwie melityna. Podczas użądlenia wprowadzane jest do organizmu „ofiary” 50–140 μg jadu.

Na czym polega pozyskiwanie jadu pszczelego?

Pozyskiwanie jadu pszczelego jest procesem bezpiecznym dla pszczół. Owady poddane działaniom mikrowstrząsów elektrycznych pobudzone zostają do produkcji jadu. Substancja spływa po szklanej płycie, po czym jest zbierana, oczyszczana i przechowywana w formie proszku. W trakcie produkcji jadu pszczoły nie tracą żądeł.

Apitoksynoterapia – co to takiego?

Apitoksynoterapia to inaczej terapia jadem pszczelim, która może mieć postać bezpośrednią (ukąszenia pszczół w zewnętrzną powierzchnię biodra lub ramienia) bądź pośrednią (zastosowanie preparatów z jadem pszczelim, np. zastrzyków, maści, emulsji, olejków). Schemat terapii bezpośredniej przedstawia się następująco:

• etap pierwszy trwa 10 dni – pierwszego dnia ma miejsce 1 użądlenie, a każdego następnego liczba użądleń wzrasta o jedno, by 10 dnia wynosić 10;
• przerwa czterodniowa;
• etap drugi trwa około 6 tygodni – każdego dnia chory żądlony jest 3 razy.

Podczas leczenia jadem pszczelim wskazane jest zwiększenie suplementacji witamin C i B1. Konieczne jest również zastąpienie węglowodanów miodem, rezygnacja z alkoholu i ostrych przypraw. Przed rozpoczęciem terapii wykonywana jest próba w postaci tzw. zastrzyku jadowego.

Czy warto jeść miód? Zobaczcie na filmie:

Działanie jadu pszczelego

Jad pszczeli wykazuje rozmaite działanie na ludzki organizm. Rozszerza naczynia krwionośne, zapobiega zlepianiu się czerwonych krwinek (agregacja erytrocytów) i intensyfikuje przepływ krwi przez tkanki. Pobudza przemianę materii, obniża poziom ciśnienia tętniczego krwi, zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi. Wpływa pobudzająco na mięsień sercowy, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Zawarty w nim enzym fosfolipaza A to antagonista toksyn wydzielanych przez gronkowce. Z kolei inny enzym – hialuronidaza, zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych. Jad pszczeli wykazuje właściwości absorbujące wolne pierwiastki powstałe na skutek promieniowania radioaktywnego. Wzmacnia ogólną odporność organizmu, stymulując układ immunologiczny.

Przeciwwskazania i wskazania do leczenia jadem pszczelim

Leczenie jadem pszczelim może być wykorzystywane w zwalczaniu astmy, reumatyzmu, nadciśnienia tętniczego krwi, nerwic i artretyzmu. Jad pszczeli używany jest w leczeniu gośćca, chorób oczu (zwłaszcza zapalenia tęczówki lub rogówki), neuralgii (głównie zapalenie nerwu kulszowego), chorób skórnych (np. czyraków i trudno gojących się ran), schorzeń kręgosłupa, zapalenia błony śluzowej języka, paradontozy. Terapia prowadzona jest wyłącznie na zalecenie i pod stałą kontrolą lekarską.

Przeciwwskazaniami do jej stosowania są:

• gruźlica,
• choroby wątroby, trzustki, nerek,
• cukrzyca,
• miażdżyca,
• schorzenia psychiczne,
• uczulenie na jad pszczeli.

Zdrowy organizm znieść może nawet kilkanaście pszczelich użądleń, jednak w przypadku uczulenia, groźne może być nawet jedno. Leczenie jadem pszczelim nie powinno być prowadzone u dzieci poniżej 5. roku życia, osób powyżej 70. roku życia, kobiet ciężarnych i podczas menstruacji.

Jad pszczeli – zastosowanie w kosmetyce

Jad pszczeli znalazł szerokie zastosowanie w kosmetyce. Serum z jadem pszczelim dość często spotyka się w połączeniu z miodem manuka i złotem. Opakowanie 30 ml to koszt około 200 zł. Jad pszczeli wykazuje działanie przeciwstarzeniowe, wygładza skórę, spłyca zmarszczki mimiczne, łagodzi podrażnienia i zaczerwienienia skóry. Dodatkowo poprawia napięcie skóry, zwiększa jej jędrność i elastyczność. Kolejną propozycją jest krem do twarzy z jadem pszczelim, który zapobiega powstawaniu zmarszczek, pobudza produkcję kolagenu i elastyny, zmniejsza widoczność blizn. W sprzedaży znajduje się także krem pod oczy, maseczka i balsam z jadem pszczelim.

Maść z jadem pszczelim

Z jadu pszczelego korzysta również farmacja. Produkowana jest maść z jadem pszczelim, którą stosuje się do łagodzenia dolegliwości pojawiających się w przebiegu zapalenia mięśni i stawów, nerwobóli, zapalenia korzonków, rwy kulszowej, lumbago, urazów sportowych, zmian zwyrodnieniowych i zapalnych stawów. Za opakowanie 80 ml zapłacimy około 16 zł.

Bibliografia:

1. M. Krasowska, Alergia na jad błonkoskrzydłych, Przegląd Alergologiczny, 2005, 2(4), s. 14–18.

2. J. Szmigielski, Apitoksynoterapia refleksoryczna, Pasieka, 2008, 1, s. 38–39.

3. K. Çelik, H.F. Asgun, Apiterapia – zdrowie i leczenie, które zawdzięczamy pszczołom, Kraków, 2014.