Genodieta to dobór jadłospisu na podstawie przeprowadzonych badań genetycznych. Ponieważ cechy chromosomów i genów nie zmieniają się, raz wykonane badanie pozostaje aktualne do końca życia.

Czym jest genodieta?

Genodieta nazywana jest inaczej dietą DNA, ponieważ zalecenia dotyczące doboru pokarmów, jakimi kieruje się dana osoba, wynikają z cech jej materiału genetycznego. Dzięki postępowi genetyki i szybkiemu wdrażaniu nowinek technologicznych ułatwiających badania testy genotypu można przeprowadzić za relatywnie niską cenę. Ich wyniki pozwalają na przybliżone określenie typu metabolizmu i podatności na czynniki pokarmowe, które mogą powodować rozwój zmian chorobowych. Informują także, w jakim stopniu organizm jest przygotowany do eliminacji niekorzystnego wpływu np. wolnych rodników.

Badania genotypu pozwalają również na określenie charakterystycznego dla danej osoby sposobu przemian kwasu foliowego, co pozwala na wstępne ustalenie prawdopodobieństwa niedoboru tego ważnego czynnika w okresach zwiększonego zapotrzebowania – np. u ciężarnych kobiet.

Gdzie zrobić testy DNA?

Badania wykonuje się na indywidualne zamówienie w prywatnych ośrodkach – nie są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ich koszt (w zależności od zakresu badania i ośrodka) wynosi od kilkuset do trzech tysięcy złotych. Najczęściej spotykane testy kosztują ok. 1600–1800 złotych.

Testy do określenia genodiety

Wykonanie testów genowych to pierwszy etap nowego, zindywidualizowanego sposobu żywienia. W zależności od typu testu bada się albo wymaz z jamy ustnej, albo próbkę krwi pobraną z żyły obwodowej osoby zainteresowanej podjęciem genodiety.

Jeśli badanie dotyczy śliny i złuszczonych komórek nabłonka, pacjent może pobrać materiał samodzielnie. Otrzymuje pocztą jałowe patyczki z wacikiem, którym pociera wewnętrzną powierzchnię policzka. Osuszona próbka zamknięta w specjalnym plastikowym pojemniczku jest odsyłana w kopercie do firmy wykonującej badanie.

Pobranie krwi żylnej do badania DNA wymaga udania się do jednego z licznych punktów pobrań. Niektóre z ośrodków zajmujących się genodietą zapewniają odbiór krwi do badania z nawet kilkuset punktów na terenie kraju. Na wyniki czeka się od 3 do 8 tygodni.

Co można wyczytać z badań genetycznych? Dowiesz się tego z filmu:

Rodzaje testów do genodiety

Testy DNA do celów dietetycznych obejmują badanie niektórych charakterystycznych genów celem stwierdzenia, czy posiadają znane, korzystne lub niekorzystne cechy. Na ich podstawie pacjent uzyskuje informacje dotyczące:

• metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek oraz tempa przemiany materii czy skłonności do otyłości,

• zdolności do eliminacji wolnych rodników, przetwarzania toksyn lub istotnych dla funkcjonowania organizmu substancji (np. witaminy D i wapnia, kwasu foliowego),

• możliwości powstania nietolerancji pokarmowych.

Na czym polega genodieta?

Dieta DNA jest tworzona na podstawie wyników badań genetycznych i ma odpowiadać na indywidualne zapotrzebowanie na substancje odżywcze i możliwości ich przetwarzania.

Kwestią właściwego doboru składników diety na podstawie wyników badań DNA zajmuje się nutrigenetyka – jeden z działów dietetyki. Nie należy go mylić z nutrigenomiką, której celem jest działanie odwrotne – określenie, jak dany typ pożywienia wpływa na ekspresję (aktywność) poszczególnych genów i na ogólny stan zdrowia.

Zobacz także: Czy geny mają wpływ na naszą wagę?

Szczegółowa analiza genów, które wchodzą w skład grupy testowej, pozwala na weryfikację, czy ich wariant posiadany przez badaną osobę jest korzystny, czy raczej może być przyczyną określonych problemów. Na podstawie tych rezultatów tworzony jest zestaw zaleceń, które należy realizować, aby utrzymywać dobry stan zdrowia i nie przyspieszać procesów starzenia. Mogą one np. zawierać uwagę, że dieta powinna składać się z ponadprzeciętnej ilości węglowodanów (ze względu na geny pokazujące sprawność ich metabolizmu), a mniejszej tłuszczów (w związku z genami, które wskazują na skłonność do hipercholesterolemii). Informacja może też zawierać wskazanie, które substancje powinny być suplementowane ze względu na słabość naturalnych mechanizmów ich wytwarzania, a które należy z diety całkowicie wyeliminować w związku z uwarunkowaną genetycznie nadwrażliwością (np. na laktozę). Zdarza się, że takie działanie powoduje poprawę ogólnego stanu zdrowia, mimo że wcześniej nikt nie diagnozował nietolerancji na dany składnik.

Czy warto zainwestować w określenie właściwej genodiety?

Określenie genodiety to jednorazowy proces. Jeśli przynosi ono korzystny efekt po pewnym czasie od jej wdrożenia, warto trzymać się tych zaleceń przez całe życie. Należy jednak pamiętać, że sama dieta oparta na DNA nie pozwoli zachować zdrowia na zawsze ani opóźnić procesu starzenia się. Aby organizm był jak najdłużej wydolny i sprawny, trzeba zachowywać właściwą aktywność fizyczną, zdrowo się odżywiać (pamiętając o piramidzie zdrowego żywienia) i unikać nałogów.

Bibliografia:

1. C.M. Phillips, Nutrigenetics and metabolic disease: current status and implications for personalised nutrition, [w:] „Nutrients”, tom 5, nr 1, Bazylea 2013, s. 32–57.