Fluor jest pierwiastkiem, którego małe ilości potrzebne są organizmowi. Znany jest ze swojego działania przeciwpróchniczego. Z tego powodu zaczęto go dodawać w wielu krajach do wody pitnej, jednak w wyniku tego wzrosły zachorowania na fluorozę. Na fluorozę najbardziej narażone są dzieci, które połykają pastę do zębów. 

Co to jest fluoroza i jakie są jej objawy u dzieci?

Fluor jest pierwiastkiem o specyficznych właściwościach biochemicznych i posiada zdolność przenikania przez błony śluzowe oraz blokowania innych ważnych dla organizmu mikroelementów. Ze względu na to fluoroza, czyli nadmiar tego pierwiastka, może niszczyć zęby, stawy, kości i prowadzić do ogólnego złego stanu zdrowotnego.

Objawy fluorozy zębów są stosunkowo łatwe do rozpoznania, nawet dla laika. Obejmują:

• charakterystyczne plamy na szkliwie,
• uszkodzenia szkliwa,
• naprzemienne jasne i ciemne pasma na koronach zębów,
• nadżerki,
• złamania,
• znaczne pochłanianie barwników,
• ciemnienie i kruszenie się zębów.

W przypadku zauważenia takich zmian należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub stomatologiem, którzy mogą określić, czy nie doszło do fluorozy zębów.

Zobacz także: Pasta do zębów – wybielająca, na nadwrażliwość czy przeciw próchnicy? Jaką wybrać?

Przyjmowanie nadmiaru fluoru przez dłuższy czas prowadzi do rozwoju fluorozy w całym organizmie, która może prowadzić do wielu chorób i zaburzeń. Choć fluor w pierwszej kolejności niszczy zęby i kości, może także wpływać na homeostazę organizmu poprzez utrudnianie syntezy hormonów.

Objawami przewlekłego zatrucia fluorem są między innymi:

• apatia, senność i ogólne osłabienie,
• zaburzenia gospodarki minerałów – szczególnie wapnia, magnezu i potasu,
• przewlekłe bóle kości, stawów, mięśni i głowy,
• deformacje kości i stawów,
• kaszel,
• przewlekły nieżyt nosa na skutek uszkodzenia błon śluzowych,

• zaburzenia neurologiczne – ataksja, parestezje,
• skostnienia i zwapnienia,
• wyrośla kostne,
• uszkodzenie niektórych organów – na przykład nerek i wątroby,
• zaburzenia wzroku,
• zahamowanie wzrostu chrząstki,
• zapalenie dziąseł,
• zaparcia.

Fluoroza – objawy ostrego zatrucia u dzieci

Do ostrego zatrucia fluorem dochodzi po jednorazowym spożyciu dużej ilości tego pierwiastka. Taka forma fluorozy najczęściej pojawia się u dzieci, które połknęły bardzo dużą ilość pasty do zębów z fluorem lub płynów do higieny ust. Objawia się ona bólami brzucha, wymiotami, biegunką i wyraźnym spadkiem potasu we krwi. Jeżeli dojdzie do bezpośredniego kontaktu z fluorem, może on również uszkodzić błony śluzowe i drogi oddechowe.

Fluoroza – przyczyny zachorowań i profilaktyka u dzieci

Zachorowania na fluorozę wynikają z przyjmowania fluoru w nadmiernej ilości. Większość ludzi uważa, że ten pierwiastek znajduje się głównie w paście do zębów czy płynach do płukania ust, jednak jego źródłem są również niektóre pokarmy (ryby, owoce morza, czarna herbata), a także fluorowana woda. Do choroby najczęściej dochodzi na skutek spożywania dużej ilości takiej wody i pokarmów zawierających fluor, zwłaszcza przy u osób zamieszkujących tereny silnie zanieczyszczone tym pierwiastkiem.

Zobacz także: Czym jest lakierowanie zębów? Lakierowanie zębów u dzieci, zalecenia po lakierowaniu

Fluoryzację wody wprowadzono w połowie ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych, ponieważ odpowiednia ilość tego pierwiastka zapobiega próchnicy i remineralizuje zęby. Najnowsze badania wykazują jednak, że fluor przyjmowany z wodą nie tylko nie wykazuje znaczącego działania przeciwpróchniczego, ale może też prowadzić do fluorozy. Dlatego coraz więcej krajów rezygnuje z tej procedury na rzecz zbilansowanego stosowania fluoryzacji zębów oraz używania past z zawartością fluoru dopasowaną do wieku osoby, która będzie je używała. W Polsce, w niektórych miastach, woda jest fluoryzowana, nie należy jednak przesadnie się tym martwić, jeżeli nie występuje ryzyko dodatkowego obciążenia tym pierwiastkiem.

Fluoroza – leczenie u dzieci

Dziecko, u którego zdiagnozowano fluorozę, powinna być pod stałą opieką stomatologa. Leczenie zębów ma charakter zachowawczy. Polega na uzupełnianiu ubytków, niwelowaniu ewentualnego stanu zapalnego i pokrywaniu uszkodzonego szkliwa specjalnymi mieszankami.

Konieczna jest także odpowiednia diagnostyka, aby ustalić, czy nie doszło do zaburzenia gospodarki mineralnej, a jeśli tak – należy uzupełnić niedobór pierwiastków. Nawet jeżeli otrzymane wyniki są prawidłowe, w przypadku fluorozy zębów zaleca się stosowanie diety bogatej w wapń, który jest ich podstawowym budulcem.

Fluoroza – jakie jest ryzyko zachorowania?

Fluoroza jest chorobą, którą często straszą rozmaite teorie spiskowe. Zanim jednak wpadnie się w panikę i zrezygnuje się z picia wody z kranu czy używania past z fluorem, warto wziąć pod uwagę, że pierwiastek ten w odpowiedniej ilości potrzebny jest do funkcjonowania organizmu. Tak samo jak nadmiar, jego niedobór też jest groźny i może prowadzić do rozmaitych chorób, na przykład osteoporozy.

Na ryzyko zachorowania na fluorozę najbardziej narażone są dzieci, które połykają pastę do zębów. Dlatego ważne jest wybranie takiej, która ma odpowiednią zawartość fluoru dla danego wieku i pilnowanie, żeby dziecko jej nie połknęło. Jeżeli mu się to zdarza, najlepiej kupować mu pastę bez fluoru, dopóki nie będzie dość duże, żeby móc bezpieczne używać normalnych środków do higieny jamy ustnej.

Bibliografia:

1. Meler J., Meler G., Fluoryzacja wody pitnej - wady i zalety, „Journal of Elementology”, 3 (11), 2006.
   
2. Błaszczyk I., Ratajczak-Kubiak E. i Birkner E., Korzystne i szkodliwe działanie fluoru, „Rozmaitości”, 65 (8), 2009.