Osoba zmagająca się z derealizacją ma często problemy w jasnej ocenie rzeczywistości i otaczającego ją świata. Znani ludzie (ale też przedmioty) mogą wydawać się nierealni. Najczęściej osoby przeżywające stany derealizacji są krytycznie nastawione do odmiennej percepcji. W niektórych stanowiących zagrożenie przypadkach krytycyzm nie występuje. W takiej sytuacji konieczna jest szybka wizyta u psychiatry.
Co wywołuje derealizację?
Nie istnieje jedna konkretna przyczyna wywołującą derealizację. Część psychiatrów i psychoanalityków przyczyn tego zaburzenia upatruje w traumatycznych przeżyciach, zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu. Chwilowy stan derealizacji może wystąpić u osób zdrowych, a jego przyczyną może być długotrwałe i silne przemęczenie organizmu. Najczęściej jednak przyczyną derealizacji jest silny lęk.
Ten rodzaj zaburzenia psychicznego może świadczyć o spadku poziomu dopaminy i wzroście stężenie adrenaliny u osób cierpiących na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, nerwice oraz zaburzenia lękowo-depresyjne. W takim ujęciu derealizacja ma być objawem mechanizmu obronnego, który ma chronić przed nadmierną ilością bodźców.
Derealizacja a zespół depersonalizacji-derealizacji (DD)
Jak podkreślają lekarze, stan derealizacji bardzo często łączy się z depersonalizacją. W medycynie funkcjonuje termin zespołu depersonalizacji-derealizacji. Charakteryzuje się powracającym co jakiś czas wrażeniem oddzielenia się od własnego ciała oraz otaczającego świata. Często towarzyszą mu odczucia zmian wobec przeżywanych stanów, wrażenie odległości od otaczającej rzeczywistości, braku realizmu, a nierzadko także uczucie zautomatyzowania.
Zaburzenia percepcji w ramach zespołu depersonalizacji-derealizacji mogą występować, podobnie jak sama depersonalizacja, także po zażyciu substancji psychoaktywnych. Dotykają także osób chorych na padaczkę, występują bezpośrednio przed atakiem epileptycznym oraz czasami tuż po nim. Epizody derealizacji w zespole depersonalizacji-derealizacji miewają charakter nawracający, chroniczny oraz epizodyczny. W większości przypadków zdarzają się w późnym okresie dojrzewania i we wczesnej dorosłości. Zdecydowanie częściej dotyczą kobiet niż mężczyzn.
Charakterystyczne objawy derealizacji
Typowym objawem derealizacji jest uczucie zmiany otaczającego świata i oddalenia w stosunku do niego. Osoby cierpiące na ten rodzaj zaburzenia opisują go często jako stan wysoce nierealny. Zmieniona percepcja może dotyczyć czasu, przestrzeni, ludzi oraz przedmiotów. Osoby znajdujące się w stanie derealizacji określają rzeczywistość wokół jako bezbarwną, martwą, a świat widziany ich oczyma może się jawić jako scena, na której ludzie odgrywają role. U osób zmagających się z derealizacją w przebiegu depresji, zaburzeń lękowych oraz zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych objawy określane są jako wrażenie:
- sztuczności świata,
- braku myśli w głowie,
- braku poczucia czasu,
- braku spójności z otoczeniem,
- przeżywania snu na jawie,
- odcięcia od emocji,
- natłoku egzystencjalnych myśli,
- braku motywacji,
- spadku koncentracji.
U osób cierpiących na schizofrenię z epizodami derealizacji objawy skupiają się wokół zagubienia w urojonym, tajemniczym świecie. Schizofrenik w czasie stanu derealizacji ma często wrażenie roztopienia się w wyimaginowanej rzeczywistości oraz jest przekonany o podejmowanych przez niego próbach wtajemniczenia się w nowy świat. Objawy tego rodzaju derealizacji przypominają narkotyczne transy, szczególnie po zażyciu środków halucynogennych. W odróżnieniu od derealizacji bez zaburzeń psychotycznych derealizacja u schizofreników ma raczej charakter zasadniczy.
Jakie są metody leczenia derealizacji?
Sposoby leczenie stanów derealizacji są zależne od przyczyn, które je wywołują. Epizodyczna derealizacja u osób zdrowych, która wynika z przemęczenia, nie wymaga leczenia. Pozostałe stany derealizacji mające fizjologiczne przyczyny w większości przypadków ustępują samoistnie i nie powinny stanowić powodów do obaw. Zespół derealizacji-depersonalizacji (DD), wynikający z depresji i silnych emocji oraz stresu, może ustąpić bez podejmowania terapii.
Jeśli niepokojące objawy utrzymują się, stosowane jest leczenie farmakologiczne oraz psychoterapia. Obie metody stanowią również podstawę leczenia osób zmagających się ze stanami derealizacji w przebiegu schizofrenii, nerwicy, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych oraz zaburzeń lękowo-depresyjnych. Pomocne może okazać się stosowanie leków SSRI (selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny), przeciwpsychotycznych i normotymicznych.
Bibliografia
- Imielski W., Zaburzenia psychiczne i emocjonalne, Warszawa 2010
- Jarema M., (red.) Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2016
- Moore B.E., Fine B.D., Słownik psychoanalizy, Warszawa 1996
- Wciórka J., Pużyński S., Rybakowski J., Psychiatria, Wrocław 2012
Hyporeal 19.11.2018r.
Nikt nie pomyślał o technikach uświadamiania prawdziwości świata poprzez praktykę, a zatem wszelkiego rodzaju medytacje, techniki uważności? W moim wypadku to jedyny sposób, który okazał się skuteczny. Zresztą uważam, że medytacja to najskuteczniejsza metoda radzenia sobie z tą przypadłością. Derealizacja jest wynikiem negacji siebie i świata, a zatem analogicznie procesem, który pozwala powrócić do zdrowia, powinien być proces łączący nas ze sobą. Na pewno nie wymieniłabym tutaj zwykłej terapii u psychologa. Taka praktyka mogłaby trwać latami i nie przynosić żadnych efektów. W moim wypadku psychoterapia nie pomagała, ponieważ nie dotyczyła przecież mnie jako prawdziwej istoty. Mogłabym tak teoretyzować godzinami, omawiać najgorsze momenty mojego życia, ale to przecież (w moim umyśle) wcale nie moje życie, więc nie było mowy o postępie na sesjach. Momentem przełomowym okazało się dla mnie doświadczenie bliskie własnej śmierci, wtedy zaczęło do mnie docierać, że naprawdę żyję, a świat dookoła mnie jest prawdziwy. Nagle okazało się, że obrazy da Vinciego naprawdę namalował prawdziwy, żyjący kiedyś da Vinci, moi rodzice naprawdę powołali mnie do życia, a ja naprawdę żyję i - co więcej - mogę umrzeć. Dlatego pojawiły się napady panicznego lęku. Po dwudziestu latach negacji własnej egzystencji nie mogło stać się inaczej. Tym, co pomaga mi kawałek po kawałku wracać do rzeczywistości, jest właśnie medytacja, ograniczenie do minimum korzystania z urządzeń elektronicznych, długie spacery w naturze, technika uciszania umysłu, kiedy pojawia się natłok myśli. Staram się poświęcać jak najwięcej uwagi dostrzeganiu szczegółów otaczającego mnie świata. Momenty, kiedy uświadamiam sobie prawdziwość swojej egzystencji, są tak niewiarygodnie pięknym doświadczeniem, że mam wrażenie, iż uduszę się od nagromadzenia nowych bodźców. Piękne przeżycie.
A więc medytacja, i pozdrawiam serdecznie :)
Anastasia 21.06.2018r.
Czasami miałam wrażenie, że np. szłam chodnikiem, ale nie dotykałam ziemi. Wszystkie przedmioty wokół mnie zdawały się takie nierzeczywiste, nawet brud zdawał się, jakby był jaką sceniczną stylizacją. Wszystko było takie nierealne. Przerażało mnie to. Zdarzało mi się, że upuszczałam rzeczy, bo miałam wrażenie, jakbym nie była w swoim ciele i nie miała kontroli nad własnymi palcami. Zaczęłam chodzić na zajęcia z medytacji w Psychologgii. W Warszawie jest wiele miejsc, w których można nauczyć się medytować, ale uznałam, że najlepszym pomysłem będzie skorzystać z lekcji specjalisty od ciała i ducha, który zna się na zaburzeniach, które towarzyszą mi na co dzień. :) Polecam