Czym jest walina? Właściwości, działanie, występowanie waliny

Fot: wakila / gettyimages.com

Walina to aminokwas egzogenny, który nie jest syntetyzowany w organizmie, a niezbędny do jego prawidłowego funkcjonowania. Dlatego bardzo ważne jest dostarczenie waliny razem ze źródłami zewnętrznymi – pożywieniem białkowym lub suplementami diety.

Walina uczestniczy w syntezie białek mięśniowych oraz zapobiega utracie tkanki mięśniowej. Zapewnia prawidłowy przebieg wielu procesów biochemicznych, w tym anabolicznych. Pełni istotną funkcję w wytwarzaniu energii. Nazwa aminokwasu pochodzi od łacińskiego słowa validus, który oznacza „siłę”, „silnego”. Nie bez powodu cieszy się popularnością wśród sportowców oraz osób budujących tężyznę fizyczną.

Czym jest walina?

Aminokwasy egzogenne zwane też niezbędnymi, esencjonalnymi lub EAA (z ang. essencial amino acids) stanowią przeciwieństwo aminokwasów endogennych. Organizm nie ma zdolności ich samodzielnego syntetyzowania, w związku z czym konieczne jest ich dostarczanie razem z pożywieniem. Do aminokwasów egzogennych zaliczana jest walina. To organiczny związek chemiczny, który kodowany jest przez następujące kodony zwane też tripletami (sekwencja trzech nukleotydów, czyli podstawowych składników kwasu nukleinowego): GUU, GUA, GUC, GUG. Walina to aminokwas z niepolarnym, rozgałęzionym łańcuchem bocznym w postaci -CH-(CH3)2. Obok izoleucyny i leucyny zaliczana jest do grupy rozgałęzionych aminokwasów egzogennych, które określane są także jako BCAA (z ang. branched-chain amino acid).

Zobaczcie, czy warto sięgać po batony i odżywki przeznaczone dla sportowców:

Zobacz film: Czy warto sięgać po odżywki i batony przeznaczone dla sportowców? Źródło: Dzień Dobry TVN

Właściwości i działanie waliny

Aminokwasy, w tym walina, stanowią element składowy peptydów i białek. Dodatkowo walina wykazuje działanie antykataboliczne, co oznacza, że hamuje procesy degradacji budującego mięśnie białka. Wywołuje proces glukoneogenezy, czyli przekształcania niecukrowcowych prekursorów w glukozę. Zachodzi on podczas zwiększonego zapotrzebowania organizmu na ten cukier. Dzięki niemu ogranicza się czerpanie energii ze znajdującego się w mięśniach glikogenu, co sprzyja szybszemu budowaniu tkanki mięśniowej.

Walina jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i nerwowego. Dostarcza organizmowi energii, zmniejsza uczucie zmęczenia, oddziałuje korzystnie na nastrój. Intensyfikuje wydzielanie hormonów anabolicznych. Wpływa na redukcję masy ciała, gdyż reguluje metabolizm, szczególnie biosyntezę węglowodanów. Sprzyja zwiększeniu wydajności sportowej. Usprawnia powysiłkową odnowę biologiczną organizmu. Jest niezbędna do syntezy kwasu pantotenowego, czyli witaminy B5.

Gdzie występuje walina?

Walina pochodzi z rozpadu białek dostarczanych wraz z pokarmem. Białko, które zawiera niezbędne aminokwasy, określa się mianem pełnowartościowego. Brak nawet jednego aminokwasu sprawia, że uznaje się je za niepełnowartościowe. Jego popularnym przykładem jest białko jaja. Walina występuje w produktach takich jak mleko oraz przetwory mleczne (twaróg, jogurty, sery), mięso np. wołowina, wieprzowina, drób oraz ich przetwory, ryby (np. tuńczyk, sardynki, łosoś). Źródłem waliny w mniejszym stopniu są: soja, ryż, pestki dyni i słonecznika, siemię lniane, pistacje, migdały, orzechy nerkowca i fasola pinto.

Jakie jest dobowe zapotrzebowanie organizmu na walinę?

Dobowe zapotrzebowanie organizmu dorosłej osoby na walinę wynosi średnio 19 mg na kilogram masy ciała. Specjaliści podkreślają jednak, że podejmowanie wzmożonej aktywności ruchowej wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu na walinę. Wówczas pomocne okazują się wzbogacone nią suplementy diety.

W Internecie dostępne są specjalne kalkulatory zapotrzebowania na aminokwasy egzogenne. Aplikacja pozwala dokładnie określić ilość waliny, jakiej dopomina się organizm przy uwzględnieniu płci, stanu fizjologicznego, wieku i aktualnej masy ciała.

Konsekwencje niedoboru lub nadmiaru waliny

Niedostateczna ilość dostarczanej organizmowi waliny to zjawisko niepożądane, które może powodować zaburzenia zdrowotne. Niedobory waliny odczuje zwłaszcza układ mięśniowy, nerwowy, odpornościowy i trawienny. Wystąpić mogą zaburzenia koncentracji, bezsenność, spadek masy ciała, brak łaknienia, drżenie mięśni, nadwrażliwość na dotyk i anemia.

Nadmierna ilość waliny również wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie organizmu. Stan ten objawia się m.in.: zaburzeniami pracy nerek i wątroby, mrowieniem skóry, hipoglikemią zwaną też niedocukrzeniem, halucynacjami, omamami.

Zarówno niedobór, jak i nadmiar waliny zdarzają się bardzo rzadko. Zapobiega temu odpowiednio zbilansowana dieta i w razie konieczności suplementacji aminokwasu.

Bibliografia:

1. A. Kołodziejczyk A., Naturalne związki organiczne, PWN, Warszawa 2003.

2. R. Kincaid Murray, D. K. Granner, V. W. Rodwell, Biochemia Harpera ilustrowana, PZWL, Warszawa 2008.

3. D. Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska, D. Głąbska, Dietoterapia, PZWL, Warszawa 2016.

4. M. E. Drywień, J. Dźwigała, M. Staszewska-Skurczyńska, Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2013, 19(3), s. 379–384.

Data aktualizacji: 09.07.2019,
Opublikowano: 09.07.2019 r.

Komentarze (0)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany
Rodzaje i rola błonnika w diecie

Błonnik pokarmowy jest cennym wsparciem dla całego organizmu, ponieważ poprawia pracę jelit, zmniejsza poziom cholesterolu i optymalizuje poziom cukru we krwi. W tym artykule dzielimy się przydatną wiedzą na temat prozdrowotnych właściwości błonnika oraz produktów, które go zawierają. 

Czytaj więcej
Skończyłeś pięćdziesiąt lat? To warzywo powinno stać się twoim najlepszym przyjacielem

Po 50. roku życia gorzej działają nasze narządy, a niektóre procesy zachodzące w organizmie spowalniają. Na szczęście dzięki odpowiedniemu stylowi życia, a zwłaszcza diecie można temu zaradzić. Szczególnie cenne jest jedzenie porów. Dlaczego? 

Czytaj więcej
Jak stłumić nadmierny apetyt? Te sposoby ci w tym pomogą

Ciągły apetyt może się pojawić z bardzo wielu powodów. Często jest wynikiem nadmiernego stresu. Jak można sobie poradzić z potrzebą ciągłego sięgania po jedzenie?  

Czytaj więcej
Krupnik – idealna zupa na zimę. Oczyszcza jelita i wzmacnia organizm 

Krupnik to jedna z najbardziej popularnych zup. Choć ma tyle samo zwolenników, co przeciwników to stanowi jedno ze zdrowszych dań w rodzimej kuchni. Dlaczego warto jeść krupnik? 

Czytaj więcej
Witamina D3 - niedobór, dawkowanie, właściwości i działanie

Witamina D3 jest wyjątkowym związkiem chemicznym, gdyż w organizmie działa podobnie do hormonów. Jest typem witaminy D, który możemy przyjmować poprzez odżywianie oraz jako suplement diety. Zarówno jej niedobór, jak i nadmiar jest szkodliwy dla naszego organizmu.

Czytaj więcej
O której jeść śniadanie? To ważne dla naszego zdrowia 

Mówi się, że śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Znaczenie ma nie tylko to, co, ale i o której godzinie zjemy. Kiedy jest najlepsza pora na śniadanie?  

Czytaj więcej
Witamina B6, niedobór, objawy, jak suplementować, w czym jest 

Witamina B6 jest niezbędna do prawidłowego działania organizmu. Wspomaga przyswajanie żelaza oraz magnezu. Ma również wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Gdzie jej szukać i co może świadczyć o jej niedoborze?  

Czytaj więcej
To warzywo może pomóc Ci uniknąć cukrzycy 

Leczenie cukrzycy nie ogranicza się tylko do przyjmowania leków. Konieczna jest także zmiana stylu życiu i diety. Zdaniem badaczy szczególnie cennym warzywem dla diabetyków jest okra. Jakie ma właściwości?  

Czytaj więcej
Adaptogeny - naturalne wsparcie dla całego organizmu

Adaptogeny to rośliny, które mają korzystny wpływ na działanie organizmu. W jaki sposób oddziałują na ciało człowieka i gdzie szukać tych wartościowych substancji?  

Czytaj więcej
Witamina E  to prawdziwe źródło młodości. Jak ją stosować? 

Witamina E - nazywana witaminą młodości - stanowi jeden z cenniejszych związków dla organizmu człowieka. Gdzie jej szukać i jak wpływa na organizm? 

Czytaj więcej