Objawy róży nowotworowej są zaliczane do zespołów paraneoplastycznych – dolegliwości występujących u pacjentów onkologicznych, które nie są związane z miejscowym wzrostem guza. Ich przyczyną jest zwykle reakcja układu immunologicznego na antygeny nowotworowe lub substancje aktywne biologicznie, które wydzielają komórki guza (np. cytokiny lub hormony). Do zespołów paraneoplastycznych należą zmiany skórne (np. rumień nekrotyczny wędrujący, rybia łuska nabyta, pęcherzyca, paraneoplastyczne rogowacenie dłoni i stóp), endokrynopatie (np. hipoglikemia, hiperkalcemia, zespół Cushinga), a także zespoły neurologiczne i zmiany naczyniowe. Występują one nawet u 15% chorych. Objawy róży nowotworowej i innych zespołów paraneoplastycznych ustępują po wyleczeniu nowotworu. Uważa się jednak, że ich wystąpienie pogarsza rokowanie.

Jakie są objawy róży nowotworowej?

Róża nowotworowa jest odczynem zapalnym, który pojawia się u osób chorych na nowotwór. Najczęściej obserwuje się ją u pacjentów z rakiem piersi, ale także jajników, płuc, żołądka i trzustki. Objawy mogą pojawić się na każdym etapie choroby, zwykle jednak są one efektem progresji i zajęcia przez proces nowotworowy innych narządów. Zdarza się także, że są one pierwszymi dolegliwościami świadczącymi o obecności guza nowotworowego.

Objawy róży nowotworowej to:

• zmiany skórne o charakterze rumieniowym (wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry),
• stan zapalny skóry i tkanki podskórnej,
• miejscowe zaczerwienienie lub obrzęk skóry,
• miejscowe podwyższenie temperatury,
• tkliwość tkanek w miejscu występowania zmian.

Może pojawić się także świąd skóry, uczucie pieczenia i rozpierania oraz bolesne pęcherze. Zmiany skórne często obejmują znaczny obszar ciała, a towarzyszy im zapalenie naczyń limfatycznych. Nie występują żadne objawy ogólne, takie jak: pogorszenie samopoczucia, osłabienie, wysoka gorączka i dreszcze (pozwala to odróżnić różę nowotworową od chorób dermatologicznych).

Dlaczego pojawiają się objawy róży nowotworowej?

Objawy róży nowotworowej pojawiają się w następstwie procesu zapalnego wzdłuż naczyń limfatycznych i krwionośnych, do którego dochodzi podczas szerzenia się przerzutów nowotworowych do odległych narządów. Zmiany skórne w postaci obrzęku, rumienia i zaczerwienienia są prawdopodobnie odpowiedzią układu odpornościowego na antygeny nowotworowe. Objawy róży nowotworowej nie są związane z zakażeniem bakteryjnym.

Pacjenci onkologiczni powinni zwracać szczególną uwagę na stan skóry podczas codziennej pielęgnacji. Niepokojące objawy należy zgłaszać lekarzowi prowadzącemu, który wykona badanie i określi przyczynę zmian skórnych. Jest to ważne, ponieważ róża nowotworowa może świadczyć o nawrocie choroby lub dalszym rozwoju procesu nowotworowego i pojawieniu się przerzutów do innych narządów.

Róża nowotworowa a róża zakaźna

Róża nowotworowa imituje różę zakaźną – chorobę skóry wywołaną zakażeniem paciorkowcami z rodzaju Streptococcus pyogenes. Objawy obu schorzeń są podobne, jednak u pacjentów onkologicznych nie pojawiają się dolegliwości ogólne (gorączka, osłabienie, dreszcze). Róża nowotworowa nie jest ponadto wywołana czynnikiem zakaźnym, a procesami autoimmunologicznymi związanymi z tworzeniem się przerzutów do odległych narządów.

W przypadku róży zakaźnej do infekcji dochodzi w momencie urazu, nieprawidłowości w przepływie krwi lub przedostania się drobnoustrojów do skóry z ognisk zakaźnych wewnątrz organizmu. Na wystąpienie choroby szczególnie narażone są osoby starsze i dzieci, a także pacjenci z osłabionym układem immunologicznym, cukrzycą, zakażeniami grzybiczymi oraz uzależnieni od alkoholu. Róża może pojawiać się także u pacjentek po mastektomii, ponieważ dochodzi wówczas do upośledzenia drenażu limfatycznego, co sprzyja powstawaniu infekcji.

Obraz kliniczny róży zakaźnej przypomina objawy róży nowotworowej. Pojawiają się zmiany rumieniowe, zaczerwienienie skóry, obrzęk, pęcherze, tkliwość tkanek, świąd i pieczenie. Najczęściej są one zlokalizowane na twarzy, dłoniach i stopach. Obecne są także objawy ogólnoustrojowe (których brakuje u pacjentów z różą nowotworową): wysoka gorączka (nawet 40℃), osłabienie, pogorszenie samopoczucia, dreszcze oraz nieprawidłowe wyniki testów laboratoryjnych krwi – podwyższone CRP (białko C-reaktywne) i OB (odczyn Biernackiego) oraz leukocytoza (zwiększona liczba białych krwinek). W leczeniu róży zakaźnej stosuje się antybiotykoterapię. Choroba ma charakter nawrotowy.

Zobacz film: Z czego wynikają zmiany na skórze?

Bibliografia:

1. M. Krzakowski, Zespoły paranowotworowe, [w:] „Polska Medycyna Paliatywna”, 2002, t. 1, nr 2, s. 57–66.

2. J. Maj, A. Jankowska-Konsur, Zmiany skórne w przebiegu nowotworów narządów wewnętrznych, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2012, 14, 2, s. 252–257.