Choroba refluksowa przełyku charakteryzuje się cofaniem treści żołądka do części przewodu pokarmowego położonych wyżej. Schorzenie związane jest z niesprawnością zwieracza dolnego przełyku i jego upośledzoną czynnością skurczową. Pojawiają się wówczas różnorodne objawy: zgaga, pieczenie w klatce piersiowej, podrażnienie gardła i krtani, stan zapalny, chrypka, a także przewlekły kaszel określany często jako refluksowy. Diagnostyka choroby refluksowej obejmuje zdjęcie rentgenowskie z kontrastem, badania endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz pH-metrię przełyku.
Przeczytaj też: Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego i refluksu żółciowego
Co to jest kaszel refluksowy?
Kaszel refluksowy jest jednym z objawów choroby refluksowej przełyku. Jego przyczyną jest stan zapalny oraz podrażnienie błony śluzowej gardła i krtani przez cofającą się kwaśną treść z żołądka. Często zdarza się, że dolegliwości dotyczące górnych dróg oddechowych są jedynymi objawami refluksu.
Kaszel przy refluksie żołądkowo-przełykowym ma charakter przewlekły. Pacjenci określają go jako suchy i nieefektywny. Nie towarzyszy mu także odkrztuszanie wydzieliny ani objawy wskazujące na infekcję bakteryjną lub wirusową (podwyższona temperatura ciała, pogorszenie samopoczucia, ból). Może pojawić się natomiast chrypka, drapanie w gardle i uczucie obecności ciała obcego podczas przełykania śliny, a także objawy typowe dla choroby refluksowej:
- zgaga,
- pieczenie w klatce piersiowej,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- częste odbijanie,
- niestrawność,
- stan zapalny przełyku.
Refluks może także zaostrzać objawy współistniejących chorób, np. astmy lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Dlatego przewlekły kaszel przy refluksie bywa ich manifestacją.
Kaszel refluksowy – diagnostyka
Osoby, u których występuje kaszel refluksowy, powinny udać się do lekarza w celu poznania jego przyczyny. Lekarz zbiera od pacjenta dokładny wywiad, przeprowadza badanie fizykalne i kieruje go na dodatkowe testy: zdjęcie rentgenowskie, endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz pH-metrię i manometrię przełyku. Konieczne jest wykluczenie innych przyczyn kaszlu: infekcji wirusowej lub bakteryjnej, zapalenia krtani, astmy oskrzelowej i alergii.
Jak złagodzić kaszel przy refluksie?
Kaszel refluksowy może być naprawdę uciążliwy i prowadzić do podrażnienia krtani i gardła. Jest suchy, męczący i bardzo często nasila się w pozycji leżącej, co utrudnia zasypianie. Nic dziwnego, że pacjenci szukają sposobów, by złagodzić kaszel przy refluksie.
Bardzo ważne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, które zmniejszy nasilenie choroby oraz stosowanie odpowiedniej diety, ponieważ niektóre pokarmy mogą wywoływać nieprzyjemne objawy. Na sam kaszel refluksowy u dzieci i dorosłych zaleca się:
- wykonywanie inhalacji z soli fizjologicznej, która nawilży suche śluzówki;
- picie siemienia lnianego 2 razy dziennie;
- inhalacje z olejkami eterycznymi (eukaliptusowy, rozmarynowy, sosnowy);
- picie naparu z kwiatu lipy, bzu czarnego i sosny;
- zadbanie o odpowiedni mikroklimat w pomieszczeniu (umiarkowana temperatura, nawilżone powietrze, wietrzenie pokoju);
- stosowanie leków dostępnych bez recepty: tabletek do ssania i syropów.
Osobom z rozpoznaną chorobą refluksową zaleca się zaprzestanie palenia tytoniu i picia alkoholu, zadbanie o prawidłową masę ciała, spanie z podwyższoną głową lub na lewym boku oraz niespożywanie posiłków tuż przed snem. Jeżeli kaszel przy refluksie jest związany z zapaleniem gardła lub krtani, należy zastosować leczenie farmakologiczne tych chorób.
Kaszel przy refluksie – dieta zmniejszająca objawy
Przy łagodzeniu objawów choroby refluksowej, takich jak kaszel, niestrawność czy zgaga duże znaczenie ma dieta, która zmniejsza kwaśność soku żołądkowego i zapobiega cofaniu się treści żołądkowej do przełyku, krtani i gardła.
Pacjentom z refluksem zalecane jest spożywanie 5–6 mało obfitych, lekkostrawnych posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu. Należy także ograniczyć ilość tłuszczu w diecie i unikać smażonych potraw. Zamiast tego warto gotować na parze, piec w rękawie lub dusić. Dieta na kaszel refluksowy polega na unikaniu pokarmów, które przyczyniają się do nasilenia wydzielania kwasu żołądkowego. Należą do nich: owoce cytrusowe, pomidory, warzywa strączkowe, pieczywo razowe, wywary z mięsa, konserwy, szparagi, kasza gryczana, ostre przyprawy, śmietana, tłuste mleko, sery i mięso, przetwory mięsne, słodycze, mocna kawa, czarna herbata, mięta i alkohol. Dietę warto skonsultować z dietetykiem, który pomoże ustalić indywidualnie dopasowany jadłospis.
Przeczytaj też: Kaszel suchy czy mokry? Rozpoznanie, leczenie, domowe sposoby na kaszel
Bibliografia:
- K. Blondeau i wsp., Kaszel jako objaw choroby refluksowej przełyku, [w:] „Medycyna po dyplomie” 2009 (5), https://podyplomie.pl/medycyna/26388,kaszel-jako-objaw-choroby-refluksowej-przelyku, [dostęp: 08.08.2019].
- M. Kopka, M. Małecka, I. Stelmach, Przewlekły kaszel jako objaw refluksu krtaniowo-gardłowego – opis dwóch przypadków, [w:] „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2016, suplement I, strony A7–A10.
Sprawdź co poza chorobą może powodować kaszel.