Hipertriglicerydemia jest jednym z czynników zwiększonego ryzyka zgonu w przebiegu schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Wymaga wdrożenia postępowania dietetycznego, zmiany trybu życia oraz w niektórych przypadkach – farmakoterapii.

Zobacz także:

Dyslipidemia – zaburzenie poziomu lipidów we krwi. Jak leczyć?

Podwyższony cholesterol całkowity – przyczyny i konsekwencje

Lekarz zlecił ci badania? Sprawdź, jak nie przekłamać wyników

Definicja hipertriglicerydemii

Hipertriglicerydemia to pojęcie opisujące nieprawidłowe podwyższenie poziomu trójglicerydów (TAG) we krwi, czyli powyżej 150 mg/dl (1,7 mmol/l). Parametr ten mierzony jest z materiału pobranego na czczo. Choroba może współwystępować z innymi odchyleniami w zakresie lipidogramu – poszczególnych frakcji cholesterolu.

Trójglicerydy są najprostszym w organizmie ludzkim produktem rozkładu tłuszczów. Mogą być materiałem energetycznym lub są magazynowane i wówczas tworzą tkankę tłuszczową. Ich zwiększona ilość wpływa negatywnie na metabolizm, potęguje ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.

Ciężka hipertriglicerydemia pojawia się wraz ze stanem znacznego podwyższenia trójglicerydów powyżej normy – według niektórych źródeł >500 mg/dl (5,6 mmol/l), a zdaniem innych >1000 mg/dl (11,3 mmol/l). Podwyższenie tych lipidów może występować równolegle z chylomikronami, czyli największymi, kulistymi lipoproteinami zawierającymi TAG.

Przyczyny hipertriglicerydemii

Zwiększenie poziomu trójglicerydów we krwi może być wynikiem różnorakich czynników. U niektórych osób odpowiadają za nie predyspozycje genetyczne. Hipertriglicerydemię często obserwuje się również u otyłych, chorych na cukrzycę typu 2, niedoczynność tarczycy oraz przewlekłą niewydolność nerek, cierpiących na schorzenia autoimmunologiczne, takie jak toczeń, nadużywających alkoholu. Okresowe zwiększenie TAG we krwi występuje w stanach fizjologicznych, takich jak ciąża – w III trymestrze obserwuje się ponad dwukrotną wartość.

Hipertriglicerydemia może być efektem ubocznym działania niektórych leków. Zalicza się do nich substancje obniżające ciśnienie (diuretyki tiazydowe, beta-blokery), glikokortykosteroidy, estrogeny, leki psychotropowe, preparaty przeciwtrądzikowe, takie jak izotretynoina.

Powikłania hipertriglicerydemii

Zwiększony poziom trójglicerydów we krwi wiąże się z możliwością powstania groźnych dla życia powikłań. Wysokie wartości TAG (>500 mg/dl) zwiększają ryzyko wystąpienia incydentu ostrego zapalenia trzustki oraz bólów brzucha. Zaburzenia lipidowe są jednym z czynników predysponujących do zawału serca czy udaru mózgu. Docelowe wartości trójglicerydów, które zmniejszają ryzyko zgonu w przebiegu incydentu sercowo-naczyniowego, ustalane są indywidualnie.

Dieta w hipertriglicerydemii

Najważniejszym postępowaniem w leczeniu hipertriglicerydemii jest zmiana stylu życia, w tym stosowanie odpowiedniej diety. Należy ograniczyć spożywanie węglowodanów, szczególnie cukrów prostych – słodyczy, białego pieczywa, słodkich napojów. Dodatkowo konieczne jest całkowite wykluczenie alkoholu. Jednocześnie, wbrew pozorom, należy zwiększyć zawartość niektórych dobrych tłuszczów w spożywanych posiłkach – jednonienasyconych kwasów tłuszczowych – oraz rozpocząć suplementację preparatami wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (olejów rybnych). Podstawą powinny być produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i przetwory mleczne. Korzystne okazuje się dołączenie do diety ryb (szczególnie morskich, takich jak halibut, śledź, makrela, łosoś), owoców morza. W niektórych ciężkich przypadkach hipertriglicerydemii stosuje się dietę o minimalnej zawartości tłuszczów (<10 proc.).

Leczenie hipertriglicerydemii

Oprócz zmiany diety w niefarmakologicznym leczeniu hipertriglicerydemii ogromne znaczenie ma zwiększenie aktywności fizycznej, która powinna być podejmowana regularnie. Osoby obciążone chorobami, takimi jak cukrzyca, nadczynność tarczycy czy niewydolność nerek, muszą zadbać o odpowiednią kontrolę tych schorzeń. W przypadku otyłości oczekiwany efekt przynosi zwykle zmniejszenie masy ciała.

Niezależnie od postępowania terapeutycznego u wielu osób konieczne jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego hipertriglicerydemii celem zmniejszenia ryzyka wystąpienia poważnych dla zdrowia i życia powikłań. Preparaty dobiera się indywidualnie, zależnie od współtowarzyszących chorób oraz poziomu innych frakcji lipidów we krwi, takich jak cholesterol całkowity, lipoproteiny niskiej gęstości (LDL), lipoproteiny wysokiej gęstości (HDL). Do koniecznych badań pobiera się materiał na czczo w warunkach pozaszpitalnych.

Lekiem pierwszego wyboru są fibraty. Alternatywę do nich stanowi kwas nikotynowy, stosowany samodzielnie lub ze statyną. Statyny są leczeniem pierwszego rzutu, gdy oprócz podwyższenia TAG obserwuje się zwiększenie poziomu „złego” cholesterolu (LDL) oraz zmniejszenie „dobrego” (HDL).

Czym jest cholesterol i jak jego stężenie wpływa na działanie organizmu? Dowiesz się tego z filmu:

Bibliografia:

1. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. Kraków 2018.

2. Reiner Z. Na podstawie: ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias. The Task Force for the management of dyslipidaemias of the European Society of Cardiology (ESC) and the European Atherosclerosis Society (EAS). Developed with the special contribution of: European Association for Cardiovascular Prevention & Rehabilitation. [w:] European Heart Journal, 2011; 32: 1769–1818.