Choroba Forestiera objawia się nadmiernym rozrostem tkanki kostnej, zwłaszcza w miejscu przyczepów ścięgien, więzadeł i torebek stawowych do kości. W konsekwencji dochodzi do zwiększenia ogólnej masy kośćca oraz rozmiękczenia i stopniowych ubytków chrząstki stawowej. Patologiczne zmiany lokalizują się przeważnie w odcinku piersiowym kręgosłupa. Terapia choroby Forestiera opiera się w dużej mierze na rehabilitacji.

Choroba Forestiera – wiadomości ogólne

Choroba Forestiera w nomenklaturze medycznej określana bywa jako rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu, uogólniony samoistny nadmierny rozrost kości (z ang. diffuse idiopathic skeletal hyperostosis, DISH) czy choroba Forestiere–Rotes–de Querol. Zaliczana jest do grupy chorób zwyrodnieniowych. Jest jedną z niezapalnych spondyloartropatii, czyli chorób reumatycznych atakujących stawy, przebiegających z zajęciem stawów kręgosłupa. Jako osobna jednostka chorobowa figuruje od 1997 r.

Choroba Forestiera dotyczy przeważnie osób w podeszłym wieku. Szacuje się, że występuje u nawet 1/10 populacji > 65. r.ż. Częstość jej występowania jest większa u osób zmagających się z zaburzeniami metabolicznymi, jak cukrzyca, hiperurykemia (nadmierne stężenie kwasu moczowego w organizmie), hipertriglicerydemia (podwyższony poziom trójglicerydów we krwi), hipercholesterolemia (nadmierny poziom cholesterolu we krwi) i o nadmiernej masie ciała. Dotyczy od 13 do nawet 50% diabetyków. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety.

Przyczyny choroby Forestiera

Dokładne czynniki powstania samoistnej hiperostozy szkieletu nie zostały jako dotąd określone. Część badaczy przyczyn powstania choroby Forestiera upatruje w zestawieniu stanu hiperinsulinemii (zbyt wysoki poziom insuliny w organizmie), insulinooporności (obniżona wrażliwość organizmu na działanie insuliny), hiperglikemii (tzw. przecukrzenie, wysoki poziom cukru we krwi) z podwyższonym stężeniem insulinopodobnych czynników wzrostu. W konsekwencji hormon wzrostu nasila procesu wapnienia. Niektórzy wskazują na rolę czynników mechanicznych, długotrwałego zażywania niektórych leków przeciwdepresyjnych i retinoidów. Nie stwierdza się uwarunkowań genetycznych.

Zobacz film i sprawdź jakie funkcje pełni układ kostny: 

Objawy choroby Forestiera

Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w chorobie Forestiera pojawiają się przeważnie w odcinku piersiowym kręgosłupa po stronie prawej. Na krawędziach trzonów kręgów tworzą się pseudoosteofity, przy czym nie zajmują one dysków międzykręgowych, w związku z czym nie zmniejsza się szerokość przestrzeni międzykręgowych. Powstałe zmiany ograniczają elastyczność kręgosłupa i powodują niezbyt silne dolegliwości bólowe, które promieniować mogą do kończyn dolnych i górnych. Nierzadko dochodzi do drętwienia rąk lub nóg i ograniczenia ruchomości skokowych, biodrowych, kolanowych. Objawy te stanowią źródło przewlekłego dyskomfortu, który może ograniczać codzienne funkcjonowanie. Osoby chore często mają problemy z poruszaniem się. W niektórych przypadkach choroba może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryta przypadkowo w badaniach obrazowych.

Rozpoznanie choroby Forestiera

Rozpoznanie choroby Forestiera stawia się zwłaszcza w oparciu o wyniki badania radiologicznego. W obrazie widoczne są rzekome osteofity, które kształtem przypominają papuzie dzioby. Dodatkowo nie stwierdza się występowania nadżerek stawowych czy zmniejszenia wielkości przestrzeni międzykręgowych. Brak jest też cech radiologicznych stanu zapalnego stawów krzyżowo-biodrowych. Czynniki te umożliwiają wykluczenie innych spondyloartropatii.

Leczenie choroby Forestiera

Szczególne miejsce w leczeniu choroby Forestiera odgrywa rehabilitacja, a zwłaszcza kinezyterapia (gimnastyka lecznicza), krioterapia (zimnolecznictwo), elektroterapia (prądy lecznicze). Polecane jest również leczenie sanatoryjne w kierunku balneoterapii, czyli zabiegów z wykorzystaniem wody leczniczej, i akupunktury. W przypadku chorych doświadczających silnych dolegliwości bólowych stosuje się farmakoterapię opartą o niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Niekiedy stopień zaawansowania zmian wymaga stosowania sprzętu ortopedycznego, jak wkładki do obuwia, laski, kule, stabilizatory stawów, balkoniki. Ciężkie zmiany mogą stanowić podstawę do wdrożenia leczenia operacyjnego. W przypadku gdy samoistna hiperostoza szkieletu dotyczy chorych na cukrzycę, konieczne jest jej leczenie, zwłaszcza odpowiednia dieta, redukcja nadmiernej masy ciała, systematyczna aktywność fizyczna. Polecany formy ruchu to pływanie, rower normalny lub stacjonarny, które pomocne okazują się szczególnie przy zajęciu stawów biodrowych i kolanowych. Nie jest możliwe całkowite wyleczenie choroby Forestiera, gdyż powstawanie nadmiernej ilości tkanki kostnej to proces nieodwracalny.

Choroba Forestiera w klasyfikacji ICD-10

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (z ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) choroba Forestiera zaklasyfikowana została do kategorii M, czyli Choroby układu kostno-mięśniowego i tkanki łącznej, podkategorii 48, czyli Inne choroby kręgosłupa i podtypu 1, czyli Zesztywniająca hiperostoza [choroba Forestiera].

Bibliografia:

1. Pazdur J., Objawy reumatyczne w przebiegu chorób narządów wewnętrznych, Poznań, Termedia, 2010.

2. Kołczewska A., Puszczewicz M., Uogólniona samoistna hiperostoza szkieletu, W: Puszczewicz M. (red.), Reumatologia, Warszawa, Medical Tribune Polska, 2010, s. 441-446.

3. Jasik A., Marcinowska-Suchowierska E., Bóle stawów u osób w wieku podeszłym, „Postępy Nauk Medycznych”, 2011, XXIV(5), s. 402-409.