Przewlekłe zapalenie oskrzeli wywołuje zła kondycja i praca rzęsek odpowiadających za oczyszczanie dróg oddechowych. Długotrwale zaleganie nadmiernych ilości wydzieliny w świetle oskrzeli sprzyja powstawaniu stanów zapalnych i rozwijaniu się dolegliwości somatycznych, wymagających terapii przyczynowo-objawowej, bazującej głównie na farmako- i fizjoterapii.

Przeczytaj też: Oskrzela – funkcje, zapalenia oskrzeli, budowa

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Przewlekłe zapalenie oskrzeli to jednostka chorobowa o wieloczynnikowej etiologii, charakteryzująca się uciążliwym kaszlem i odkrztuszaniem wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Wywołane jest stanem zapalnym błony śluzowej oskrzeli, utrzymującym się przez co najmniej 3 miesiące w roku. Schorzenie rozwija się na skutek złej kondycji i pracy rzęsek odpowiadających za oczyszczanie płuc. Stanowi źródło wielu dolegliwości somatycznych. Przewlekłe zapalenie oskrzeli u dziecka jest zwykle powikłaniem po nawracających infekcjach dróg oddechowych o ostrym charakterze. Z kolei przewlekłe zapalenie oskrzeli u dorosłych to wynik długotrwałego palenia tytoniu. Toksyczne substancje z papierosów wciągane do płuc działają drażniąco na ich śluzówkę i zwiększają liczbę oraz objętość gruczołów produkujących śluz. W konsekwencji dochodzi do nadprodukcji enzymu w oskrzelach, uszkodzenia i upośledzenia funkcjonowania nabłonka, zagęszczenia konsystencji wydzieliny i ograniczenia wydolności narządów odprowadzających nadmiar plwociny. Zaleganie śluzu sprzyja namnażaniu drobnoustrojów, co dodatkowo grozi pogorszeniem kondycji oskrzeli. W związku z tym organizm wspiera mechanizm oczyszczania płuc uporczywym odruchem kaszlu. Przewlekłe zapalenie oskrzeli może także stanowić reakcję organizmu na powietrze zanieczyszczone spalinami, gazami przemysłowymi i pyłami.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – objawy

Przewlekłe zapalenie oskrzeli charakteryzuje się długotrwałym, mokrym kaszlem z odkrztuszaniem zalegającej w drzewie oskrzelowym wydzieliny o przeźroczystym, czasem żółtawo-zielonym zabarwieniu i nieprzyjemnym zapachu. Ponadto pacjenci skarżą się na:

• trudności w oddychaniu różnego stopnia;
• obniżoną tolerancję wysiłkową i duszności spoczynkowe;
• szybką męczliwość, ogólne osłabienie, obniżenie apetytu;
• podatność na infekcje i nawracające gorączki;
• słyszalne świsty w trakcie oddychania.

Choroby pulmonologiczne prowadzą do zmniejszenia drożności struktur anatomicznych dróg oddechowych i upośledzają przepływ powietrza przez nie. Jednym z podstawowych badań ukierunkowanych na ich diagnozowanie jest spirometria. Obserwuje się w niej obniżenie wartości wskaźnika Tiffeneau-Pinellego. Określa on stosunek objętości powietrza wydychanego z płuc w czasie pierwszej sekundy i maksymalnie natężonego wdechu do pojemności życiowej płuc, czyli największej objętości wydmuchiwanego powietrza po wykonaniu maksymalnego wdechu. Przewlekłe zapalenie oskrzeli stanowi jedną z głównych przyczyn prowadzących do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

Jak leczyć przewlekłe zapalenie oskrzeli?

Zniszczenia w płucach wywołane przez przewlekłe zapalenie oskrzeli zwykle są nieodwracalne. Aby powstrzymać postęp choroby, pierwszym krokiem jest eliminacja czynników prowokujących, głównie zaprzestanie palenia. Ponadto do metod leczenia zalicza się farmakoterapię doustną lub w formie inhalacji ukierunkowanej na zwalczanie patogenów wywołujących infekcje, rozszerzenie oskrzeli i rozluźnienie wydzieliny oraz łagodzącej stan zapalny. Uzupełnieniem specjalistycznych leków są środki wykrztuśne i przeciwgorączkowe. Antybiotykoterapia zalecana jest w przypadku infekcji bakteryjnej lub podejrzenia jej wystąpienia. Ponadto w chorobie, jaką jest przewlekłe zapalenie oskrzeli, rehabilitacja ruchowa przyspiesza proces zdrowienia.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – rehabilitacja

Rehabilitacja przewlekłego zapalenia oskrzeli obejmuje głównie techniki ułożeniowe pacjenta, czyli drenaż płuc. W zależności od zajętego odcinka drzewa oskrzelowego, chorego układa się w specjalnej pozycji, aby ułatwić spływanie wydzieliny od źródła w kierunku gardła pod wpływem grawitacji. Często dla podbicia efektu terapeutycznego wykonuje się oklepywanie klatki piersiowej po odpowiedniej stronie. Do powszechnie stosowanych ułożeń medycznych należy pozycja Trendelenburga, w której pacjent leży tyłem, przy czym głowa, korpus i miednica znajdują się poniżej poziomu kończyn dolnych. Fizjoterapia przewlekłego zapalenia oskrzeli uwzględnia także trening mięśni oddechowych z zastosowaniem ćwiczeń czynnych i gimnastyki korekcyjnej, naukę efektywnego oddychania oraz kinezyterapię ogólnousprawniającą, wpływającą na poprawę kondycji krążeniowo-oddechowej.

Przeczytaj też: Zapalenie oskrzeli u niemowlaka – jak rozpoznać? Leczenie

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – leczenie naturalne

Leczenie naturalne przewlekłego zapalenia oskrzeli uwzględnia odpoczynek w domu, odpowiednie nawadnianie organizmu oraz zachowanie zbilansowanej diety. Poleca się nawilżanie powietrza, a także przyjmowanie środków na bazie propolisu, tzw. kitu pszczelego.

Bibliografia:

• Paprocka-Borowicz M., „Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego”, Górnicki, Wrocław 2009;
• Rowińska-Zakrzewska E., „Choroby układu oddechowego”, PZWL, Warszawa 2004.