Większość osób docenia witaminę C jako składnik niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. I jest to prawda. Jednak witaminy C w obecnych czasach brakuje nam znacznie rzadziej niż cynku, który również jest niezwykle ważny dla naszej odporności na zakażenia.  Warto wiedzieć, gdzie szukać naturalnych źródeł cynku, a także kiedy i w jakiej dawce go suplementować.

Czytaj też: Czy cynk może chronić przed COVID-19? Co jeść, by wzmocnić układ odpornościowy

Co to jest cynk?

Cynk to biało-błękitny, kruchy metal, który łatwo wchodzi w reakcje chemiczne. Stosuje się go w przemyśle jako składnik wielu stopów, na przykład mosiądzu (miedź i cynk). Ponadto wykorzystuje się go do uodparniania blach stalowych na korozję. Tlenek cynku używany jest w farbach, lakierach i licznych tworzywach sztucznych. Od 1597 r. wiadomo też, że jest on mikroelementem niezbędnym do funkcjonowania człowieka.

Jakie właściwości ma cynk?

W organizmie człowieka cynk odgrywa bardzo ważną rolę. Między innymi:

• jest składnikiem budowy około 200 enzymów odpowiadających między innymi za ważne przemiany metaboliczne,
  
• jest jedną z podstawowych składowych dbających o stabilność struktury DNA,
  
• wpływa na mineralizację kości,
  
• oddziałuje na układ odpornościowy,
  
• jest odpowiedzialny za prawidłowe wydzielanie insuliny przez trzustkę,
  
• wpływa na stężenie witaminy A,
  
• wpływa na stężenie cholesterolu we krwi,
  
• wpływa na regulację ciśnienia krwi i pracę serca,
  
• zwiększa produkcję plemników.
  

Niedobór cynku – objawy

Niedobór cynku może wywołać następujące objawy:

• niedokrwistość,
  
• spowolniony wzrost,
  
• wady wrodzone,
  
• upośledzone gojenie się ran,
  
• zmiany skórne i zapalenia skóry,
  
• wypadanie włosów,
  
• biegunki,
  
• brak apetytu,
  
• kurza ślepota,
  
• obniżona odporność,
  
• upośledzony węch i smak.
  

Cynk jest też bardzo ważnym pierwiastkiem dla dzieci – te, u których występuje jego niedobór, są niższe i słabiej rozwijają się umysłowo niż ich zdrowi rówieśnicy.

Niedobór i nadmiar cynku – skąd się biorą?

Najczęściej do niedoboru cynku dochodzi na skutek zażywania niektórych leków (na przykład tabletek antykoncepcyjnych) lub nadużywania alkoholu. Czynnikami ryzyka dla takiej sytuacji są również cukrzyca, leki diuretyczne, choroby nerek, dializy, marskość wątroby i choroby jelit związane z upośledzonym wchłanianiem. Problemy ze zbyt małą ilością tego pierwiastka pojawiają się też u młodych kobiet, które stosują restrykcyjne diety. Badania wykazały też częstszy niedobór cynku u osób w podeszłym wieku.

Przy zbilansowanej diecie występuje on jednak bardzo rzadko, dlatego przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, gdyż nadmiar cynku również nie jest obojętny dla zdrowia i prowadzi między innymi do problemów z układem pokarmowym, zawrotów głowy, zmęczenia, osłabienia siły mięśniowej, a w przewlekłych przypadkach może być rakotwórczy.

Cynk na trądzik i zmiany skórne

Cynk jest ważnym pierwiastkiem w walce z trądzikiem. Znajduje się w wielu tabletkach doustnych stosowanych w celu pozbycia się tego uciążliwego problemu. Ponadto gęste maści z zawartością cynku również leczą zmiany skórne. Nakłada się je punktowo na miejsca, w których wystąpiły wypryski (o ile nie są to otwarte lub sączące się rany). Maść taka działa przeciwzapalnie, wysusza zmiany trądzikowe, przyspiesza gojenie i poprawia stan skóry.

Cynk na płodność – dla mężczyzny i dla kobiety

Zarówno u kobiet, jak i mężczyzn niedobory cynku mogą doprowadzić do problemów z płodnością. Ich wyrównanie często reguluje zaburzony cykl miesięczny u płci żeńskiej. Z kolei u mężczyzn cynk wpływa na jakość spermy i stan prostaty. Zbyt małe ilości tego pierwiastka w diecie u dorastających chłopców mogą skutkować niedorozwojem narządów płciowych.

Cynk na włosy

Niedobory cynku prowadzą do wypadania włosów, a ponadto zaburzają działanie układu endokrynnego, co może wtórnie pogłębiać ten problem. Dlatego często poleca się przyjmowanie go dla polepszenia kondycji włosów. Przyczyn łysienia może być jednak wiele i należy pamiętać, że suplementacja jednego pierwiastka nie jest uniwersalnym remedium na tę dolegliwość.

Cynk – dawkowanie suplementów

Maksymalna zalecana dzienna dawka cynku to 45 mg. O ile lekarz nie zaleci inaczej, nie należy jej przekraczać, ponieważ przedawkowanie cynku może mieć groźne następstwa. Dla dorosłej osoby w pełni wystarczające jest przyjmowanie 10 mg tego pierwiastka dziennie.

Naturalne produkty, w których znajduje się cynk

Dobrze zbilansowana dieta (przy braku poważnych dolegliwości zdrowotnych) nie prowadzi do niedoborów cynku. Naturalne źródła tego pierwiastka to między innymi:

• pestki dyni – 7,5 mg w 100 g,
  
• kakao – 6,6 mg w 100 g,
  
• pieczeń wołowa – 3,8 mg w 100 g,
  
• kasza gryczana – 3,5 mg w 100 g,
  
• salami – 3,2 mg w 100 g,
  
• ser ementaler tłusty – 4 mg w 100 g,
  
• migdały – 3,2 mg w 100 g.
  

Warto jednak pamiętać, że z cynku dostarczanego z pożywieniem wchłania się do organizmu nie więcej niż 30%, co oznacza, że bez suplementacji w ciągu doby powinno się go zjadać w różnych produktach 25–30 mg.