Popularne rodzaje stresu to fizyczny, psychiczny i organizacyjny. Wyróżnia się też eustres (pozytywny) oraz dystres (negatywny).
Co to jest stres oksydacyjny? Mechanizm powstawania
Stres oksydacyjny jest zakłóceniem równowagi między antyoksydantami a wolnymi rodnikami. Stan ten nazywany jest też obciążeniem tlenowym, ponieważ rozregulowuje związki tlenowe w organizmie. Substancje te są niezbędne człowiekowi do życia, jednak gdy wolne rodniki zaczynają nadmiernie się namnażać, a antyoksydanty drastycznie spadać, dochodzi do niebezpiecznej sytuacji zagrażającej zdrowiu, a nawet życiu.
Zobacz także:
Wolne rodniki tlenowe - czym są? Powstawanie, wpływ na organizm. Znaczenie wolnych rodników
Homeostaza – czym jest, co na nią wpływa? Przykłady homeostazy organizmu
Kiedy stres nam szkodzi, a kiedy jest potrzebny?
Przy każdym oddechu tlen przetwarzany jest na energię, a efektem ubocznym tego procesu jest powstawanie wolnych rodników, które mają niesparowany elektron. Przez to ich celem jest zabranie tej cząstki fizycznej innej komórce. Prowadzi to do zaburzenia działania danych tkanek. Wolne rodniki potrafią uszkodzić białka, tłuszcze oraz DNA, co niekiedy prowadzi do groźnych mutacji.
Przeciwutleniacze natomiast przez cały czas dbają o zapewnienie rodnikom wolnego elektronu, ponieważ w organizmie jest ich nadmiar. Przykładem takiej substancji jest glutation.
Stres oksydacyjny – przyczyny
Styl życia, jaki prowadzą ludzie w zachodnich kulturach, wyjątkowo przyczynia się do powstawania stresu oksydacyjnego. Nadmierna produkcja wolnych rodników powstaje w wyniku ciągłego stresu oraz życiu w stałym napięciu. Zanieczyszczenie środowiska i życie w dużych aglomeracjach działa negatywnie na zdrowie oraz zwiększa stres oksydacyjny. Również palenie papierosów oraz kontakt z metalami ciężkimi (takimi jak kadm, ołów lub rtęć) przyczynia się do zwiększenia produkcji wolnych rodników. Na niekorzyść działają też środki antykoncepcyjne, sterydy oraz leki antydepresyjne. Niezwykle szkodliwa może być też dieta. Szczególnie jedzenie wysoko przetworzonych potraw, które bazują na bazie chemicznie nawożonych warzyw. Podczas wędzenia tworzą się też szkodliwe węglowodory, a w trakcie smażenia powstają związki aminowe, które przyczyniają się do spotęgowania stresu oksydacyjnego.
Stres oksydacyjny – objawy
Stres oksydacyjny na początku objawia się lekkimi bólami głowy oraz problemami z trawieniem. Następnie człowiek odczuwa bóle mięśniowe oraz dostaje wysypki skórnej. Są to jasne sygnały od organizmu, że sytuacja robi się coraz poważniejsza. Następnym objawem jest spadek stężenia witamin i mikroskładników we krwi, co znacznie osłabia funkcje życiowe. Nadmierne gromadzenie się wolnych rodników silnie obciąża układ odpornościowy, co skutkuje stanami zapalnymi, które są początkiem poważnych schorzeń, takich jak:
- nowotwory;
- cukrzyca;
- miażdżyca;
- choroby serca;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- parkinson, alzheimer.
Stres oksydacyjny – leczenie: warzywa, kakao, soki z owoców, przyprawy
Aby zmniejszyć ryzyko lub objawy stresu oksydacyjnego, należy najpierw unikać kontaktu z czynnikami produkującymi wolne rodniki oraz przyjmować jak najwięcej przeciwutleniaczy. Głównym źródłem antyoksydantów są rośliny. Substancje te znajdują się w witaminach A, C, E oraz bioflawonoidach. Najlepiej unikać przyjmowania ich w postaci suplementów tylko trzeba jeść zdrowe i smaczne warzywa, ponieważ wyizolowanie samych przeciwutleniaczy nie daje tego samego efektu. Bardzo dużą dawkę tych składników mają pomarańczowe produkty, takie jak marchewka, dynia lub batat. Zaleca się więc picie jednej szklanki soku z marchwi dziennie. Wysoką zawartość antyoksydantów mają też jarmuż i szpinak, które są bogate w luteinę. Z kolei pomidory i papryki mają w sobie likopen – silny przeciwutleniacz, który potrafi chronić komórki w sposób, jaki inne substancje nie potrafią (słowa Dr. Edwarda Giovannucci z Harvard School of Public Health). Dietetycy odkryli, że świeże soki mają największą zawartość antyoksydantów. W tej kategorii sok z granatu znalazł się na pierwszym miejscu. Warto jednak pić również sok z żurawiny, jagód oraz acai. Również przyprawy są bogate w te dobroczynne składniki. Szczególnie warto zadbać o goździki, oregano, kurkuma, kmin rzymski oraz cynamon. Ogromną zawartość przeciwutleniaczy ma też kakao.
Jak zbadać poziom stresu oksydacyjnego?
Aby sprawdzić występowanie stresu oksydacyjnego, należy wykonać analizę stężenia reaktywnych form tlenu (wolnych rodników) oraz zbadać, jaką zdolność ma organizm do neutralizowania tych cząsteczek. Badanie stresu oksydacyjnego można wykonać w licznych klinikach w Polsce. Szczególnie miarodajne są badania krwi za pomocą analizatora. Urządzenie to podaje dokładny wynik stanu organizmu kilka minut po wykonaniu badania. Tak więc wystarczy udać się do laboratorium, gdzie wykonuje się tego typu diagnostykę.
Jakie mogą być skutki przewlekłego stresu? Dowiesz się tego z filmu: