Papaina to enzym pochodzący z melonowca właściwego, czyli papai. Jest powszechnie wykorzystywany w kosmetologii. Wykazuje właściwości zmiękczające i rozpuszczające martwe komórki naskórka, dlatego stanowi częsty składnik peelingów. Łagodzi przebarwienia skórne, poprawiając tym samym koloryt skóry. Ponadto papaina znalazła zastosowanie jako element odżywek białkowych lub mieszanek enzymatycznych zażywanych przez sportowców.

Co to jest papaina?

Papaina to enzym zaliczany do podklasy proteaz, czyli enzymów proteolitycznych klasy hydrolaz, które katalizują proteolizę, czyli rozcięcie wiązań peptydowych w procesie hydrolizy (reakcja podwójnej wymiany przebiegająca między wodą i rozpuszczoną w niej substancją). Proteoliza zachodzi niezależnie od tego, jakie aminokwasy sąsiadują z wiązaniem peptydowym. Zgodnie z opracowanymi w 1984 roku przez Komitet Nazewnictwa (z ang. Nomenclature Committee) Międzynarodowej Unii Biochemii i Biologii Molekularnej (z ang. International Union of Biochemistry) zasadami klasyfikacji enzymów papainie nadano numer EC 3.4.22.2.

Papaina otrzymywana jest z mleczka owoców i liści melonowca właściwego, który nazywany jest powszechnie papają lub jątrznicą. Najwięcej aktywnej papainy posiadają zielone, niedojrzałe owoce. Roślina pochodzi z południowej części Ameryki Północnej (Meksyk, Floryda), Ameryki Południowej i Środkowej. Obecnie uprawiana jest w większości obszaru strefy tropikalnej i subtropikalnej. Aktywność papainy katalizują witamina C i amigdaliny (organiczne związki chemiczne z grupy glikozydów) pochodzące z czeremchy pospolitej i śliwy tarniny.

Papaina – działanie i zastosowanie w medycynie

Papaina wykazuje korzystne działanie na ludzki organizm. Podobna jest do pepsyny, czyli enzymu wydzielanego głównie przez komórki gruczołowe żołądka, będącego składnikiem soku żołądkowego, który w procesie trawienia rozkłada białka do łańcuchów polipeptydowych. Stąd też określana jest często jako roślinna pepsyna. Papaina również uczestniczy w trawieniu białek, w tym strukturalnych pasożytów obecnych w przewodzie pokarmowym. Dlatego znalazła zastosowanie w produkcji środków przeciwpasożytniczych, które działają na zasadzie trawienia parazyta. Dla przykładu wykorzystywana jest w lambliozie, czyli chorobie pasożytniczej jelita cienkiego wywoływanej przez pierwotniaki z gatunku Giardia intestinalis. Badacze donoszą, że papaina rozkłada także strukturę białkową błony komórkowej i ściany grzybów oraz bakterii. Wykazuje działanie antywirusowe i łagodzi objawy opryszczki oraz półpaśca.

Papaina stanowi składnik odżywek białkowych lub mieszanek enzymatycznych zażywanych przez sportowców, których dieta zawiera duże ilości białka. Enzym wspomaga przyswajanie aminokwasów i odciąża układ pokarmowy. Łagodzi możliwe dolegliwości trawienne – zgagę, wzdęcia i nudności. Stymuluje apetyt, zapobiega wrzodom i zmniejsza ból. Skraca czas rekonwalescencji po przebytych kontuzjach i urazach. Papaina łagodzi objawy zespołu opóźnionego bólu mięśniowego (z ang. delayed onset muscle soreness, DOMS), czyli zakwasów spowodowanych intensywnym wysiłkiem fizycznym. Papaina wykazuje działanie łagodzące w ostrym zapaleniu prostaty. Reguluje też działanie układu odpornościowego i zwiększa produkcję cytokin odpowiedzialnych za niszczenie komórek rakowych. Może też obniżać poziom cukru we krwi.

Papaina w kosmetyce

Papaina wykorzystywana jest w kosmetyce. Dość często współwystępuje z bromelainą, czyli enzymem otrzymywanym z owoców ananasa. Jest bioaktywną substancją o skutecznym działaniu keratolitycznym. Wykazuje właściwości zmiękczające i rozpuszczające martwe komórki naskórka. Stąd też stanowi częsty składnik peelingów, które doskonale oczyszczają, odświeżają i zmniejszają szorstkość skóry twarzy. Przyspiesza regenerację i odnowę naskórka. Usuwa zanieczyszczenia i redukuje nadmiar sebum. Peelingi z papainą zalecane są zwłaszcza osobom posiadającym skórę tłustą, wrażliwą, naczynkową, mieszaną i problematyczną. Stosowana jest też do produkcji kremów antycellulitowych.

Jak można pozbyć się pomarańczowej skórki? Zobaczcie sami:

Papaina poprawia koloryt skóry, gdyż wykazuje właściwości rozjaśniające. Jest częstym składnikiem kremów wybielających i maseczek do twarzy stosowanych do rozjaśniania przebarwień potrądzikowych i posłonecznych. Przywraca zdrowy i naturalny koloryt. Papaina przyspiesza proces gojenia ran, skaleczeń, oparzeń, owrzodzeń czy odleżyn i łagodzi zmiany trądzikowe. Powoduje wyraźne przyspieszenie oczyszczania ran z drobnoustrojów, co zmniejsza odczyn zapalny. Wykazuje intensywne działanie nawilżające i wygładzające. Ułatwia wnikanie substancji aktywnych w głębsze warstwy skóry.

Tabletki z papainą

Papaina, jako suplement diety, dostępna jest zazwyczaj w formie tabletek. Nie ma jednej standardowej dawki, ponieważ produkty mogą różnić się w zależności od ilości biologicznie aktywnych składników. Tabletki połyka się lub żuje. Ich stosowanie wskazane jest przy chorobach dermatologicznych i pasożytniczych przewodu pokarmowego, w przebiegu dyspepsji i niedoczynności żołądka oraz w medycynie sportowej. Preparat można także stosować w trakcie antybiotykoterapii. Opakowanie 60 tabletek kosztuje 25–60 zł. Należy unikać preparatów z papainą podczas ciąży, ponieważ substancja ta może mieć działanie poronne. Przeciwwskazaniem do jej stosowania bywa nieuregulowana cukrzyca i hipoglikemia. Niewskazana jest także dla osób z alergią na lateks.

Bibliografia:

1. Barrett A.J., Rawlings N.D., Woessner J.F., Handbook of proteolytic enzymes, Oxford, Elsevier Academic Press, 2004.

2. Stryer L., Biochemia, Warszawa, PWN, 2009.

3. Wolski T., Najda A., Kędzia B., Wolska-Gawron K., Fitoterapia chorób dermatologicznych, „Postępy Fitoterapii”, 2017, 4, s. 298-308.