Niedotlenienie serca to stan, którego konsekwencje są bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. W jego wyniku może rozwinąć się choroba niedokrwienna serca czy dojść do zawału mięśnia sercowego, czyli jego martwicy. Leczenie niedotlenienia serca opiera się w dużym stopniu na farmakoterapii i zażywaniu leków zapobiegających agregacji płytek krwi i zmniejszających poziom cholesterolu. Niekiedy konieczne są zabiegi inwazyjne.

Co to jest niedotlenienie serca?

Niedotlenienie serca to stan bezpośrednio związany z niedokrwieniem mięśnia sercowego. To z kolei determinowane jest wydolnością naczyń wieńcowych serca. Krew krążąca w organizmie dostarcza narządom niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania substancji odżywczych i tlenu. Stąd też niedotlenienie serca określa się często mianem niewydolności wieńcowej.

Jakie są przyczyny niedotlenienia serca z niedokrwienia?

Wśród przyczyn niedotlenienia serca na skutek jego niedokrwienia wymienia się m.in.:

• zmiany miażdżycowe zachodzące w naczyniach wieńcowych, prowadzące do ograniczenia swobodnego przepływ krwi, a razem z nią dostarczania tlenu na skutek odkładania się blaszek miażdżycowych zwężających światło naczyń,

• zaburzenia rytmu serca, w których faza rozkurczu mięśnia sercowego zostaje skrócona, a wówczas odgałęzienia naczyń wieńcowych, które doprowadzają krew do serca, ulegają ściśnięciu w wydłużenie fazie skurczu, co upośledza ukrwienie serca,

• choroby objawiające się obniżonym stężeniem tlenu we krwi, takie jak schorzenia płuc z upośledzoną wymianą pęcherzykową czy niedokrwistość,

• skurcz naczyń wieńcowych w anginie Prinzmetala, zwanej też dławicą lub dusznicą Prinzmetala,

• kardiomiopatia przerostowa – choroba związana z przerostem lewej komory serca,

• zatrucie tlenkiem węgla,

• zapalenie, zator lub anatomiczne wady tętnic wieńcowych.

Do niedotlenienia serca dojść może w stanach zwiększonego zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen, jak długotrwale utrzymująca się gorączka, czy w niewyrównanej nadczynności tarczycy. Objawy niedotlenienia serca mogą pojawić się także podczas długotrwałego przebywania na dużych wysokościach w górach, kiedy zawartość tlenu w powietrzu jest mniejsza i następuje zmniejszona podaż tlenu do organizmu. Wówczas rozwija się hipotensja, czyli spadek ciśnienia tętniczego skurczowego poniżej 100 mm Hg lub ciśnienia rozkurczowego poniżej 60 mm Hg.

Polecamy: Arytmia - zaburzenia rytmu serca. Objawy, przyczyny, leczenie oraz skutki arytmii

Objawy niedotlenienia serca

Niedotlenienie serca objawia się bólem wieńcowym, który w nomenklaturze medycznej określa się także jako ból dławicowy. Chorzy opisują go jako uczucie gniecenia, ściskania, pieczenia, dławienia w klatce piersiowej. Ból wieńcowy umiejscowiony jest najczęściej zamostkowo, choć zdarza się, że jest rozlany i wówczas trudny do zlokalizowania. Typowe dla bólu wieńcowego jest także jednostronne (zazwyczaj lewostronne) promieniowanie w kierunku szyi, barku, ramienia, a czasem i do nadbrzusza czy okolicy międzyłopatkowej. Ból pojawia się przeważnie podczas podejmowania wysiłku fizycznego (np. bieg, wchodzenie po schodach, szybki marsz), działania silnego stresora i jest niezależy od przyjmowanego ułożenia ciała czy fazy cyklu oddechowego. Trwa zazwyczaj 5–17 minut i ustępuje w spoczynku oraz po przyjęciu leków rozkurczających naczynia wieńcowe. Jeśli nie ustępuje w ciągu 20–30 minut i po zażyciu leków, może być bólem zawałowym. Towarzyszącymi objawami mogą być: duszność, osłabienie, uderzenia gorąca, zmęczenie, zawroty głowy, nudności, zawroty głowy, niepokój, lęk.

Skutki niedotlenienia serca

Jedną z najbardziej znanych konsekwencji niedotlenienia mięśnia sercowego jest choroba niedokrwienna serca, która rozwija się na skutek niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze. Choroba niedokrwienna serca należy do grona tzw. chorób cywilizacyjnych. Innym skutkiem niedotlenienia serca może być zawał mięśnia sercowego, czyli jego martwica. Dojść może także do nagłej śmierci sercowej.

Jak działa układ krążenia? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Leczenie niedotlenienia serca

Leczenie niedotlenienia serca może opierać się na farmakoterapii i/lub zabiegach operacyjnych. Głównym celem leczenia jest przywrócenie prawidłowego przepływu krwi. Choremu podaje się środki zapobiegające agregacji płytek krwi, czyli ich zlepianiu i powstawaniu zakrzepów w naczyniach wieńcowych. Najczęściej stosowanym lekiem jest kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna. Dodatkowo konieczne jest zażywanie leków obniżających poziom tzw. złego cholesterolu (LDL) i trójglicerydów. Niekiedy podawane są też azotany zmniejszają napięcie ścian naczyń krwionośnych. Zdarza się, że zaawansowane postacie choroby wymagają w celu przywrócenia prawidłowego krążenia interwencji chirurgicznej. Największą popularnością cieszy się pomostowanie aortalno-wieńcowe, czyli wszczepienie tzw. by-passów, które pozwalają ominąć zwężenia w naczyniach wieńcowych. Wykonuje się także przezskórną interwencję wieńcową, która skupia się na udrożnieniu lub poszerzeniu naczyń wieńcowych.

Ważne jest podjęcie leczenia chorób współistniejących, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi. Szczególne miejsce zajmuje również prowadzenie prozdrowotnego stylu życia. W związku z tym należy podejmować systematycznie aktywność ruchową, która w minimalnym wymiarze powinna wynosić 30 minut dziennie. Dodatkowo trzeba zaprzestać spożywania alkoholu i palenia tytoniu, należy wprowadzić urozmaiconą dietę i w razie potrzeby zmniejszyć masę ciała. Specjaliści donoszą, że profilaktyczne działanie wobec chorób układu krążenia wykazuje dieta śródziemnomorska. Wskazane jest także unikanie stresu i nauka technik konstruktywnego radzenia sobie z nim.

Bibliografia:

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2005.

2. Gersh B., Co radzi lekarz. Choroby serca, Warszawa, Świat Książki, 2006.

3. Gajewski P., Interna Szczeklika 2015, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2015.