Neurologia zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem zaburzeń i chorób układu nerwowego. Przyczyny wielu schorzeń neurologicznych pozostają wciąż nierozpoznanie, dlatego neurologia nierzadko zajmuje się leczeniem samych objawów. Podkreśla się konieczność zwiększenia liczby lekarzy specjalizujących się zwłaszcza w neurologii dziecięcej, ze względu na rosnącą skalę zaburzeń neurorozwojowych w najmłodszej grupie wiekowej.
Co to jest neurologia?
Neurologia uważana jest za wielodyscyplinarną dziedzinę nauk medycznych. Dość często kojarzona jest z psychiatrią. Zajmuje się: etiologią, epidemiologią, patofizjologią, symptomatologią, diagnostyką i leczeniem schorzeń, których podłożem jest proces uszkadzający układ nerwowy. W zakresie jej zainteresowań znajdują się choroby układu nerwowego, które mogą dotyczyć:
- części ośrodkowej układu nerwowego – urazy, udary, guzy, zespoły otępienne, padaczka, neuroinfekcje, wady rozwojowe;
- części obwodowej układu nerwowego – uszkodzenia, zespoły korzeniowe, zapalenia nerwów, polineuropatie;
- części ośrodkowej i zmian na tzw. obwodzie – choroby demielinizacyjne, np. stwardnienie rozsiane rdzenia kręgowego;
- rozmaite choroby mięśni – miastenia, dystrofie mięśniowe.
Co to jest neuralgia nerwu trójdzielnego? Dowiesz się tego z naszego filmu
Neurologia dziecięca
Neurologia dziecięca jest jednym z działów neurologii ogólnej. Odgrywa szczególną rolę, gdyż jej pacjentami są osoby w wieku do 18 lat. Po uzyskaniu pełnoletności chorzy przechodzą pod opiekę neurologa zajmującego się leczeniem osób dorosłych. Skorzystanie z porady neurologa dziecięcego jest możliwe na podstawie skierowania uzyskanego od pediatry czy lekarza POZ. Szacuje się, że spośród tysiąca noworodków blisko setka wymaga objęciem obserwacją neurologiczną.
Neurologia dziecięca obejmuje choroby wynikające z wad rozwojowych uwarunkowanych genetycznie czy będących następstwem patologicznej ciąży, zaburzeń okołoporodowych czy powikłanego porodu. Zajmuje się ponadto dysfunkcjami układu neurologicznego powstałymi w wyniku wypadku, urazu, innych chorób, zażywania niektórych leków, neuroinfekcji i niedotlenienia mózgu. Dokonuje oceny rozwoju psychoruchowego dziecka. Konsultacje neurologiczne konieczne są również w sytuacjach zaburzeń zachowania. Wśród takich schorzeń wymienia się: autyzm, padaczkę, zaburzenia ruchowe, ADHD, przepuklinę rdzeniowo–kręgową czy mózgowe porażenie dziecięce.
Neurologia kliniczna
Pomimo znaczącego postępu, jaki miał miejsce w ostatnich dziesięcioleciach w zakresie nauk medycznych i technologicznych, nadal na całościową i funkcjonalną ocenę sprawności układu nerwowego pozwala najlepiej neurologia kliniczna. Rozpoznanie stawia się zwłaszcza na podstawie szczegółowego wywiadu i badania przedmiotowego. Wśród głównych badań neurologicznych wymienia się m.in.
- oględziny – typ budowy, postawa, ułożenie ciała, stan kości i mięśni;
- badanie głowy – ruchomość, ustawienie, kształt i wymiary czaszki;
- badanie nerwów czaszkowych;
- badanie kończyn dolnych – ułożenie, ruchomość, siła, zborność, czucie, odruchy;
- badanie kończyn górnych – ułożenie, ruchomość, siła, zborność, czucie, odruchy;
- badanie tułowia – ruchomość kręgosłupa, odruchy brzuszne;
- badanie chodu;
- badanie mowy – artykulacja, płynność, rozumienie, powtarzanie;
- badanie czucia powierzchownego;
- badanie objawów oponowych, takich jak światłowstręt, nadwrażliwość na bodźce słuchowe, objaw policzkowy, Amossa, Brudzińskiego, Kerniga czy sztywność karku;
Badania te służą ocenie funkcji umysłowych, motorycznych, sensorycznych, koordynacji i równowagi oraz nerwów czaszkowych. Funkcję pomocniczą pełnią badania takie jak: elektroencefalografia (EEG), tomografia komputerowa (TK), elektromiografia (EMG), rezonans magnetyczny (MRI), badania genetyczne, ultrasonografia dopplerowska tętnic, badania biochemiczne, spektroskopia rezonansu magnetycznego, badania RTG, pozytonowa tomografia emisyjna (PET), badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT), angiografia, badanie potencjałów wywołanych oraz badanie angio-TK i angio-MRI.
Główne objawy neurologiczne
W przebiegu chorób neurologicznych mogą się pojawić rozmaite objawy, ale za najczęściej występujące uważa się: bóle i zawroty głowy, omdlenia i zaburzenia czucia, snu, pamięci, słuchu (ubytki słuchu, szumy), przytomności, zwieraczy (zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca), widzenia (ubytki pola widzenia czy podwójne widzenie) lub czynności ruchowych (osłabienie siły, drżenia, ruchy mimowolne, drgawki, skurcze mięśni) i koordynacji ruchowej.
Czym zajmuje się neurologia?
Dolegliwości neurologiczne bardzo często występują w polskim społeczeństwie i są częstym powodem konsultacji lekarskich. Jest bardzo wiele chorób, które mają podłoże neurologiczne. Wśród najbardziej znanych należy wymienić:
- zakażenia układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy mózgu),
- choroby naczyniowe (krwotok śródmózgowy, zawał mózgu),
- guzy (oponiaki, glejaki),
- miopatie,
- choroby genetyczne (choroba Wilsona),
- zaburzenia napadowe (padaczka, migrena, zaburzenia snu),
- zaburzenia ruchowe (choroba Parkinsona i Huntingtona),
- zespoły otępienne (choroba Alzheimera),
- zaburzenia dotyczące płynu mózgowo-rdzeniowego (wodogłowie),
- choroby złącza nerwowo-mięśniowego (miastenia).
Bibliografia:
1. Rowland L.P., Neurologia Merritta, Wrocław, Elselvier Urban & Partner, 2008.
2. Fuller G., Badanie neurologiczne – to proste!, Wrocław, Elselvier Urban & Partner, 2005.
3. Herman E., Diagnostyka chorób układu nerwowego, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1982.
4. Steinborn B., Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej: padaczka wieku rozwojowego i mózgowe porażenie dziecięce – możliwości diagnostyczne i lecznicze, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2008, 10(1), s. 107–115.
Jak działa układ nerwowy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie